12.000 doanh nghiệp lo 'đổ sông đổ biển' gần 9.000 tỉ mỗi năm

Nội dung thủ tục tự công bố tăng vọt

Phát biểu tại hội thảo góp ý hoàn thiện dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 15/2018/NĐ-CP quy định chi tiết luật An toàn thực phẩm do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức ngày 5.3 tại Hà Nội, luật sư Nguyễn Tuấn Linh (Tiểu ban Thực phẩm dinh dưỡng của EuroCham) đánh giá dự thảo tồn tại nhiều điểm nghẽn.

ẢNH: ĐT

Cụ thể về thủ tục tự công bố, Nghị định 15 quy định 5 nội dung, song dự thảo quy định tổng cộng 31 nội dung.

Về thời gian, với Nghị định 15, doanh nghiệp được sản xuất kinh doanh ngay sau khi nộp hồ sơ. Tuy nhiên, sau khi doanh nghiệp nộp hồ sơ, trong 7 ngày cơ quan quản lý sẽ đăng tải lên website, trong vòng 3 tháng sau đăng tải sẽ soát xét hồ sơ.

"Doanh nghiệp mặc dù được sản xuất kinh doanh ngay khi nộp, nhưng nếu soát xét thấy hồ sơ chưa đúng quy định thì bị thu hồi, không phân biệt sai sót lớn hay nhỏ (hoặc không sai nhưng cán bộ soát xét nhận định là sai); không có cơ chế cho phép doanh nghiệp giải trình hay bổ sung. Bởi vậy, hầu hết các doanh nghiệp sẽ đợi đủ 3 tháng 7 ngày, cơ quan quản lý không có ý kiến gì mới dám sản xuất kinh doanh", ông Linh nói.

Ông Linh cũng đề cập, dự thảo còn tăng thủ tục đăng ký bản công bố lên 34 nội dung, trong khi tại Nghị định 15 chỉ là 7 nội dung.

Theo nghiên cứu năm 2024 của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế T.Ư (CIEM), thủ tục tự công bố của Nghị định 15 giúp mỗi doanh nghiệp tiết kiệm được 602,5 triệu đồng/năm; với tổng 12.000 doanh nghiệp thực phẩm, con số tiết kiệm lên tới 7.230 tỉ đồng/năm. Cải cách thủ tục đăng ký của Nghị định 15 giúp mỗi doanh nghiệp tiết kiệm 134,7 triệu đồng/năm, tổng 12.000 doanh nghiệp là 1.616 tỉ đồng/năm.

"Như vậy, quy định trong dự thảo có thể xóa tan thành tựu của Nghị định 15, thậm chí gây tốn phí hơn nữa", ông Linh nhấn mạnh.

Luật sư Trần Ngọc Hân (AmCham Việt Nam) cũng nhìn nhận theo dự thảo, số lượng hồ sơ doanh nghiệp phải tự công bố và số lượng hồ sơ phải đăng ký lại sẽ tăng gấp nhiều lần so với hiện tại. Bà Hân đề xuất giữ nguyên như quy định Nghị định 15; cần có sự phân loại thay đổi lớn, nhỏ và những thay đổi lớn, quan trọng doanh nghiệp mới phải công bố lại cũng như đăng ký lại.

"Không đưa vào quy định cũng vẫn kiểm tra bình thường"

Theo ông Nguyễn Văn Chinh, Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội Thực phẩm minh bạch (AFT), hiện nay, chủ trương của Đảng và Chính phủ là tháo gỡ mọi rào cản để phát triển kinh tế đất nước.

ẢNH: ĐT

Hiện nhiều quốc gia như Mỹ, Trung Quốc, EU đều tập trung vào hậu kiểm. Doanh nghiệp phải tự tuân thủ và tiền kiểm chỉ áp dụng với đăng ký giấy phép sản xuất, sản phẩm đặc thù (Trung Quốc) chứ không cần công bố hợp quy toàn bộ sản phẩm như Việt Nam.

"Nghị định 15 sửa đổi cần đổi mới cả về tổ chức lẫn phương thức quản lý, công cụ, giải pháp thực hiện. Quản lý an toàn thực phẩm cần thực hiện theo cách tiếp cận hệ thống. Theo đó, tổ chức sản xuất kinh doanh thực phẩm bắt buộc phải áp dụng và được chứng nhận đủ điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm ( HACCP, GAP...).

Các thông tin của doanh nghiệp, bao gồm nhật ký sản xuất cần được cập nhật trên hệ thống điện tử an toàn thực phẩm quốc gia. Cơ quan quản lý nhà nước chủ yếu thực hiện kiểm tra, đánh giá hệ thống, thay vì tập trung vào kiểm tra sản phẩm; chỉ kiểm tra sản phẩm khi phát hiện có hiện tượng không bình thường trên hệ thống online, hoặc kiểm tra ngẫu nhiên, định kỳ…", ông Chinh đề xuất.

Hồi đáp các doanh nghiệp, hiệp hội, ông Chu Quốc Thịnh, Phó cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), cho biết theo dự thảo, cơ chế tự công bố của doanh nghiệp không thay đổi so với Nghị định 15. Doanh nghiệp tự công bố, nộp bản tự công bố là đã được sản xuất kinh doanh.

"Nêu con số 7 ngày thực chất là quy định liên quan nhiều tới trách nhiệm của cơ quan quản lý. Sau khi nhận hồ sơ của doanh nghiệp, trong thời gian đó, cơ quan quản lý phải đưa hồ sơ lên website.

Hồ sơ tự công bố, đăng ký bản công bố là hồ sơ có giá trị vĩnh viễn. Hậu kiểm thực chất là công tác thường quy, bất kỳ thời gian nào trong quá trình, sau 3 năm, 7 năm hậu kiểm phát hiện có vấn đề, cần thu hồi thì vẫn thu hồi bình thường.

Chúng tôi quy định như vậy thực chất là tạo thêm yên tâm cho doanh nghiệp, đồng thời tăng gánh nặng cho cơ quan quản lý phải rà soát hồ sơ. Thông thường không đưa vào quy định thì cũng vẫn tiến hành kiểm tra bình thường", ông Thịnh nói.