ASEAN - Nga hợp tác vì hòa bình và phát triển

Tại các phiên họp của hội nghị, các nhà lãnh đạo cấp cao ASEAN và Nga trao đổi về tình hình khu vực và quốc tế, kiểm điểm quan hệ Đối thoại ASEAN - Nga trong 20 năm qua và những định hướng lớn cùng các biện pháp cụ thể nhằm đưa quan hệ đối tác lên tầm cao mới. Hai bên đánh giá cao những kết quả tích cực cụ thể sau 20 năm quan hệ đối tác đối thoại và nhất trí cần nỗ lực hơn nữa để đưa quan hệ hợp tác đi vào chiều sâu và mang lại lợi ích thiết thực nhất là trong các lĩnh vực ưu tiên của ASEAN và Nga có thế mạnh.

Về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm, các nhà lãnh đạo nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, an ninh ở châu Á - Thái Bình Dương, vai trò và đóng góp của ASEAN và Nga xử lý những thách thức đang đặt ra. Theo đó, ASEAN đánh giá cao vai trò của Nga và bày tỏ mong muốn Nga tiếp tục tham gia tích cực vào các cơ chế hợp tác của ASEAN, ủng hộ lập trường và vai trò trung tâm của ASEAN ở khu vực.

Các nhà lãnh đạo ASEAN và Nga cũng chia sẻ quan tâm, tầm quan trọng và lợi ích chung của việc bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh an toàn hàng hải và hàng không ở Biển Đông đối với hòa bình và phát triển ở khu vực và thế giới; đề cao lập trường nguyên tắc của ASEAN giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, nhất là Công ước LHQ về luật Biển 1982 (UNCLOS), không sử dụng và đe dọa sử dụng vũ lực, tự kiềm chế, không có các hành động làm phức tạp thêm tình hình, thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).

Để tạo khuôn khổ và cơ sở vững chắc cho việc tăng cường hợp tác ASEAN - Nga trong thời gian tới, hội nghị đã thông qua Tuyên bố Sochi và ghi nhận 5 văn kiện quan trọng khác về nhiều lĩnh vực.

Trong lần đầu tiên tham dự một hội nghị cấp cao của ASEAN với đối tác là Nga trên cương vị đứng đầu chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc thể hiện mạnh mẽ mong muốn và vai trò trách nhiệm của VN tham gia đóng góp thúc đẩy quan hệ Đối tác toàn diện và tiến bộ ASEAN - Nga. Trong phát biểu tham luận tại hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề xuất các định hướng hợp tác lớn trong chính trị - an ninh, kinh tế thương mại và đầu tư, văn hóa - xã hội, giáo dục, ứng phó biến đổi khí hậu và phòng chống thiên tai...

Về vấn đề Biển Đông, Thủ tướng nhấn mạnh hòa bình, an ninh ở Biển Đông có ý nghĩa thiết yếu đối với hòa bình, an ninh khu vực và toàn cầu, do vậy cần bảo đảm an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không; không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực; giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS, tuân thủ đầy đủ và hiệu quả DOC, sớm tiến tới COC.

Theo Thủ tướng, ASEAN đã có các tuyên bố bày tỏ lo ngại sâu sắc, cho rằng các hành động đơn phương sẽ làm thay đổi nguyên trạng tình hình ở Biển Đông, trái với DOC cũng như luật pháp quốc tế, làm gia tăng căng thẳng, xói mòn lòng tin, đe dọa hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông. Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu cấp bách là các quốc gia liên quan kiềm chế, ngưng các hành động đơn phương, không quân sự hóa, thúc đẩy đối thoại, tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý quốc tế, tăng cường xây dựng lòng tin và ngoại giao phòng ngừa.

Thủ tướng đánh giá cao vai trò và những đóng góp xây dựng của Nga vào hòa bình, an ninh, hợp tác ở Đông Nam Á trong nhiều năm qua và mong muốn Nga tiếp tục ủng hộ việc duy trì hòa bình, an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không và giải quyết hòa bình các tranh chấp ở Biển Đông trên cơ sở luật pháp quốc tế và các thỏa thuận khu vực.

Bên lề đợt hội nghị, trong hai ngày 19 và 20.5, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tất bật với các cuộc tiếp xúc song phương với Tổng thống Nga Vladimir Putin, Thủ tướng Campuchia Samdech Techo Hun Sen, Tổng thống Indonesia Joko Widodo, Tổng thống Myanmar Htin Kyaw, Thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan-ocha, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long và Thủ tướng Malaysia Najib Tun Rajak. Tại các cuộc gặp, các vị lãnh đạo chúc mừng Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và các vị lãnh đạo cấp cao VN về sự tín nhiệm của nhà nước và nhân dân VN, cam kết cùng các vị lãnh đạo VN tiếp tục mọi nỗ lực để đưa quan hệ song phương lên một tầm cao mới. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và các nhà lãnh đạo nhất trí tăng cường hơn nữa hợp tác giữa VN và các nước bạn trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là an ninh quốc phòng, lao động thương mại, đầu tư... Các vị lãnh đạo nhất trí tăng cường đoàn kết và duy trì vai trò trung tâm của ASEAN trong các vấn đề lớn liên quan đến hòa bình, an ninh, lợi ích của mỗi nước và của khu vực; khẳng định tầm quan trọng của việc bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông, thực hiện DOC và sớm ký kết COC cũng như giải quyết các tranh chấp trên biển dựa trên luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước LHQ về luật Biển 1982.