Bà tôi và chiếc nón lá

Bà sinh ra phải thời loạn lạc, từ nhỏ theo học nghề chằm nón chứ không được học chữ. “Các cháu đến trường, học rộng biết nhiều chắc đã từng nghe câu ca của người Phú Yên: “Vinh Ba đan cót đan gàu. Phú Diễn chằm nón xóm Bầu vớt rong”. Ừ, bà sinh ở Phú Diễn, nơi có nghề chằm nón”… Bà tỉ tê với chị em tôi như vậy trong những đêm trăng, khi chúng tôi mang chiếu trải ra sân, nằm nhìn trăng nghe bà kể chuyện đời xưa.

Những câu chuyện của bà luôn có hình ảnh của chiếc nón. Chị em tôi than đội nón nhìn quê thấy mồ, có chăng nón chỉ thích hợp cho những chị lam lũ trên đồng ruộng, che nắng chắn mưa, nón dành cho các bà mẹ quê, buổi sáng bưng mớ rau đay, mớ tép ra chợ. Bà cốc đầu tôi, bà mỉm cười xác nhận đi học đội nón thật bất tiện. Bà còn khen, các cháu của bà xinh gái lắm, những chiếc mũ của các cháu thật điệu đàng, dễ thương. Nhưng các cháu ơi, dù cuộc sống hiện đại có bao nhiêu đi chăng nữa, dù những chiếc mũ rộng vành được thiết kế đẹp, đủ kiểu dáng bằng nhiều chất liệu cao cấp thì hình ảnh chiếc nón vẫn là biểu tượng đẹp. Bà tôi đấy, luôn nhẹ nhàng, cẩn trọng đặt vào chị em tôi những ý nghĩ thật đẹp về người phụ nữ Việt thuần đức.

Ngồi bên bà, nghe bà kể về nghề chằm nón, biết được vẻ đẹp cao quý bên trong vẻ bình dị của chiếc nón lá để yêu thêm dòng họ tổ tiên, yêu thêm làng nghề truyền thống là bà đã thấy vui rồi. Nếu các cháu muốn thỏa ước mơ với một ngành nghề nào đó, bà luôn mong các cháu thành đạt. Nhưng điều làm bà đau đáu đó là, dòng họ mình nghèo, nhiều cháu gái vì nông nổi muốn đổi đời mà đã lao vào kiếm tiền bằng cái nghề mạt hạng… Giá như các cháu chịu khó ngồi chằm nón, tuy không giàu nhưng đó là một công việc sạch sẽ và mang lại cái đẹp cho tâm hồn, cho cuộc sống. Nghe bà nói, chị em tôi mủi lòng muốn khóc.

Mỗi chiếc nón, mỗi đường kim mũi chỉ là những yêu thương đong đầy mà người phụ nữ lặng lẽ kết vào, chằm những lớp lá như nhắc phải đùm bọc yêu thương. Cuộc sống văn minh có đổi thay đến đâu thì nón lá sẽ mãi trường tồn với vẻ đẹp nguyên sơ, giản dị và duyên dáng.

Lời bà dịu êm, đẹp tinh khôi như chiếc nón quê hương.