Mới đây, một bé trai (14 tuổi, Long An) bị sốc nhiệt, tổn thương gan thận phải cấp cứu điều trị tại Bệnh viện Nhi đồng Thành phố sau khi chạy bộ quanh sân trường.
Bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Minh Tiến, Phó giám đốc Bệnh viện Nhi đồng Thành phố, cho biết sốc nhiệt (heat stroke) là tình trạng tăng thân nhiệt quá mức, khoảng 40-41 độ C. Khi nhiệt môi trường gia tăng, cơ thể không có khả năng tản mát nhiệt nội sinh, hoặc sự kết hợp của hai yếu tố này, dẫn đến nhiều biến chứng và nguy cơ tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Trong khi đó, sốt là phản ứng của cơ thể đối với nhiễm trùng hoặc viêm; được gây ra bởi sự kích hoạt cytokine, tác động lên trung tâm điều nhiệt ở vùng hạ đồi không liên quan đến nhiệt độ môi trường và đáp ứng với thuốc hạ sốt. Trong khi đó, sốc nhiệt không đáp ứng với thuốc hạ sốt.
Phân loại sốc nhiệt
Sốc nhiệt được chia thành 2 nhóm: sốc nhiệt kinh điển và sốc nhiệt do gắng sức, hai thể này khác nhau về cơ chế nhưng biểu hiện lâm sàng giống nhau.
Sốc nhiệt kinh điển (classic heat stroke) hay gặp ở người già, cơ thể suy nhược, trẻ em, người có bệnh tim mạch, bệnh thần kinh, hay các rối loạn nội tiết, bệnh lý nền. Tiếp xúc một cách thụ động với một môi trường có nhiệt độ cao trong nhiều giờ hoặc nhiều ngày.
Sốc nhiệt do gắng sức (exertional heat stroke) hay gặp những người trẻ, khỏe mạnh với hệ điều hòa nhiệt độ bình thường. Thường do phơi nhiễm với nhiệt độ môi trường tăng cao và đồng thời do sự sinh nhiệt lúc thể dục, gắng sức.
Sốc nhiệt dân gian còn gọi là say nắng hoặc say nóng. Say nắng thường do nạn nhân trực tiếp ở dưới ánh nắng mặt trời, bị ảnh hưởng của tia tử ngoại chiếu lên da. Phân biệt với say nóng thường do tia hồng ngoại của sức nóng (hầm mỏ, lò lửa, nhà xe, nhà mái tôn, trên tàu xe chật chội, nóng bức, xe hơi đóng kín không máy lạnh,…) tác động lên cơ thể kéo dài.
Những ai dễ bị sốc nhiệt?
Khi bị nắng nóng, cơ thể sẽ có các phản ứng để giảm nhiệt độ cho cơ thể như: giãn nỡ mạch máu để máu dồn nhiều tới da làm thoát nhiệt ra ngoài; tuyến mồ hôi hoạt động mạnh, tiết ra nhiều mồ hôi, mồ hôi bay hơi để hạ nhiệt cho cơ thể. Cơ thể có khả năng điều hòa thân nhiệt ở một giới hạn nhất định để thích ứng với môi trường xung quanh.
Khả năng này ở mỗi người khác nhau, người trưởng thành khỏe mạnh có sức chịu đựng tốt nhất, trái lại người cao tuổi và trẻ em sức chịu đựng kém hơn nhiều và dễ gặp nguy hiểm khi nhiễm nắng nóng. Ngay cả những người trẻ khỏe nếu hoạt động dưới ánh nắng gắt kéo dài cũng có thể bi sốc nhiệt
Dấu hiệu nhận biết trẻ bị sốc nhiệt?
Triệu chứng thường gặp là nhức đầu, vã nhiều mồ hôi, mặt đỏ gay, lừ đừ, mệt, khó thở, có khi vọp bẻ, đau bụng, nôn mửa, người bứt rứt. Nếu không được cấp cứu kịp thời có thể dẫn đến tình trạng hoa mắt, chóng mặt, sốt cao 40 độ C đến 41 độ C, mạch nhanh, sắc mặt chuyển qua tái nhợt. Khi bị nặng sẽ rơi vào ngất xỉu, mê sảng, co giật, hôn mê, trụy mạch và dễ tử vong.
Khi trẻ lừ đừ, mệt, bứt rứt, da xanh tái... hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay. Hôn mê co giật là dấu hiệu muộn.
Khi trẻ có dấu hiệu sốc nhiệt nên nới rộng quần áo, quạt cho trẻ
ẢNH MINH HOẠ: SHUTTERSTOCK
Cần làm gì khi trẻ bị sốc nhiệt?
Đem ngay nạn nhân ra khỏi chỗ nắng, nóng, cho nằm nghỉ ở nơi thoáng mát. Nới rộng quần áo hoặc cởi bỏ bớt, quạt cho trẻ.
Dùng khăn tẩm nước mát lạnh, đắp vùng trán, gáy, nách, lau khắp người để làm hạ thân nhiệt, có thể kèm quạt mát để thoát nhiệt, tản nhiệt dễ dàng hơn. Theo dõi cho đến khi thân nhiệt hạ xuống dưới 38 độ C. Cho uống nhiều nước để bù các chất điện giải, như: nước chín, nước lọc, nước Oresol,
Khi trẻ bị sốc nhiệt nên cho ăn thức ăn lỏng dễ tiêu nhiều bữa nhỏ, uống nhiều nước, Ăn thêm rau quả tươi. Lưu ý không cạo gió, không xức dầu nóng, không quấn kín trẻ.
Bình luận (0)