Bán rau quả thu tỉ USD vẫn lo

Đầu tiên, rau quả xuất khẩu của VN hiện tập trung một thị trường gần như duy nhất là Trung Quốc. Cả Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Thái Lan cộng lại “ăn” rau quả VN chưa bằng số lẻ của nước này. Cụ thể, trong 5 tháng đầu năm, Trung Quốc nhập khẩu rau quả VN đến 1,2 tỉ USD, tăng 18% so với cùng kỳ năm trước. Bốn nước xếp ngay sau Trung Quốc là Mỹ 51 triệu USD, Nhật Bản 47 triệu USD, Hàn Quốc 46 triệu USD và Thái Lan 26 triệu USD. Như vậy, tổng xuất khẩu rau quả của VN vào 4 thị trường này chỉ mới vỏn vẹn có 170 triệu USD, thua xa con số lẻ 200 triệu USD của thị trường Trung Quốc.

Điều đáng nói, Trung Quốc là thị trường tiêu thụ lớn nhất nhưng cũng là thị trường rủi ro cao nhất thế giới. Với VN, rủi ro còn lớn hơn khi phụ thuộc thị trường này vì ngành nông nghiệp quản trị rủi ro chưa tốt. Thực tế nhiều năm nay, rất nhiều nông sản VN phải “kêu cứu” mỗi khi Trung Quốc ngưng mua.

Thứ hai, nếu nhìn vào cơ cấu sản phẩm, mặt hàng quả chiếm 77,4% tổng giá trị rau quả xuất khẩu, tương đương 1 tỉ USD trong 5 tháng đầu năm. Trong nhóm này, riêng thanh long chiếm tới gần 430 triệu USD, tương đương 43%; ngoài ra, chỉ có hai loại là nhãn và xoài đạt trên 100 triệu USD. Nhóm hàng rau củ chỉ đạt 143,8 triệu USD và sản phẩm rau quả đã qua chế biến đạt 143,6 triệu USD. Trong nhóm hàng rau củ, một bất ngờ khác là sản phẩm ớt đạt giá trị 54 triệu USD, chiếm hơn 1/3 tổng giá trị rau củ xuất khẩu.

Như vậy xét theo nhóm hàng, rau quả xuất khẩu của VN đang dựa vào 2 sản phẩm chủ lực là thanh long và ớt, những sản phẩm còn lại gần như không đáng kể. Sản phẩm qua chế biến đạt giá trị rất thấp.

Sản phẩm nghèo nàn lại xuất thô là lý do rau quả VN vào các thị trường cao cấp như Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc rất hạn chế, vì vậy chủ yếu xuất qua Trung Quốc. Nhưng ngay cả việc xuất nông sản qua Trung Quốc cũng không phải dễ khi thị trường này ngày càng khó tính. Nếu không thay đổi ngay từ bây giờ, liệu xuất khẩu rau quả VN có kéo dài sự tăng trưởng hai con số như hiện nay?