Bánh “phu thê" trong nghi lễ cưới hỏi người Việt

Bánh phu thê (hay còn gọi là xu xê, xu xuê) thường được các nhà trai chọn làm quà sính lễ đám hỏi, đám cưới mang đến nhà gái, bởi bánh tượng trưng cho sự chung thủy, tác hợp thành đôi của hai người nên có tên là “phu thê” nghĩa là chồng vợ.

>> Độc đáo bánh cốm Hà Nội trên phố Hàng Than
>> Chuyện về bánh tráng phơi sương 

Bánh phu thê tượng trưng cho sự chung thủy, tác hợp thành đôi của hai người nên thường được chọn làm quà sính lễ trong đám hỏi, đám cưới… - Ảnh: Đoàn Xuân

Nguyên liệu làm bánh từ tinh bột nếp, bột củ mài; hay củ sắn, đỗ xanh giã nhuyễn và dừa nạo sợi. (Nếp, củ mài, củ sắn xay nhỏ mịn, lọc lấy tinh bột). Bột trước khi gói phải được giáo (nấu) trên bếp cho quánh lại mới làm áo bánh. Dừa chọn trái bánh tẻ (không già, không non) bỏ nước, nạo rợi, chần chín qua nước sôi. Đậu xanh đãi vỏ, hấp chín, giã nhuyễn.

Dùng muỗng múc lượng áo bánh bằng lượng nhân hoặc ít hơn tùy thích. Bánh được gói bằng lá dừa, hay lá chuối quấn quanh tạo thành một hình vuông như một cái hộp xinh xắn có nắp. Người làm bánh phải gói thật khéo để áo bánh bao trùm hết phần nhân, lúc bóc bánh ăn mới đẹp. Khi gói xong đặt bánh trong lồng hấp chín bằng hơi, từ màu trắng đục bánh thành màu trắng trong, mới nhìn đã muốn ăn.

Bánh phu thê trong các lễ cưới hỏi, hay lễ tết thường được nhuộm màu hồng đỏ cho thịnh vượng, màu vàng hay xanh tùy theo nhu cầu. Nếu muốn nhuộm màu cho bánh có thể lấy màu đỏ từ quả gấc chín, màu xanh từ lá dứa, vàng từ nghệ. 

Bánh xu xê của 3 miền Bắc, Trung, Nam thường khác nhau về màu sắc, nhân đậu, nhân dừa. Ở miền Trung, miền Nam, thường ít khi nhuộm màu, còn miền Bắc thường nhuộm màu đỏ, vàng trông rất đẹp mắt, vì thế dân gian hay có câu: “Có tiền mua bánh xu xê – cái vàng cái đỏ, chẳng chê cái nào”.

Bánh xu xê của 3 miền Bắc, Trung, Nam thường khác nhau về màu sắc, nhân đậu, nhân dừa - Ảnh: Minh Hồng

 

Rất nhiều người yêu thích bánh xu xê vì vị ngọt, dẻo, dai của lớp áo bánh, bùi béo trong nhân, thơm quyện nơi đầu lưỡi mỗi khi thưởng thức. Món ngon giản dị này đã đi vào đời sống hàng ngày của người dân, người ta không chỉ đợi tới khi cưới vợ gã chồng mới đem ra để thưởng thức mà có thể làm quà tặng nhau trong bất cứ dịp lễ, hay nhà có việc quan trọng nào.

Thế nên cái từ “phu thê” đã được gọi thuận thành “xu xê”, hay “xu xuê”, cũng từ đó trong dân gian ít dần gọi tên chữ nho cưới hỏi là “phu thê” nữa.

Xuân Đoàn