>> KHÁNH HOAN

Chỉ với 83 nóc nhà nhưng bản Đửa, một bản làng nằm dưới chân núi Pù Lôm (xã Lượng Minh, H.Tương Dương, Nghệ An) có gần 30 người đang ở tù vì ma túy, hơn 20 người nghiện “con ma” khói trắng này.

Ma túy như một cơn bão quét qua bản, khiến nhiều gia đình ly tán vì tù tội, nghiện ngập.

Bản Đửa nằm dưới chân Pù Lôm, cách trung tâm xã Lượng Minh hơn chục cây số. Con đường đến bản chạy vắt vẻo bên hông núi. Ông Vi Văn Khay ngồi bó gối bên hiên nhà sàn, chỉ tay ra đỉnh Pù Lôm, nói với tôi: “Con ma túy nó tàn phá bản Đửa này bắt đầu từ cái đỉnh núi đó”.

Ông Khay không nhớ đích xác “con ma” ảo giác này mò đến bản Đửa từ năm nào, nhưng ông bảo, đầu những năm 1990, bản này còn rất yên bình, chẳng mấy ai biết ma túy là thứ gì. Một ngày nọ, một toán người lạ xuất hiện trên núi Pù Lôm. Họ dựng lều trại, lập nơi buôn bán ma túy, có trang bị cả súng ống, lựu đạn. Ban đầu, người bản Đửa đi rừng bắt gặp, cũng chẳng biết họ làm gì. Bà con trong bản được đám người này thuê tiếp tế lương thực, nước uống thì nhận làm vì được trả công hậu hĩnh.

Một góc bản Đửa

Một thời gian sau, công an phát hiện, tổ chức vây bắt, dân bản mới biết chúng lập điểm buôn ma túy. Nhưng phá được nhóm này thì không lâu sau đó, toán khác lại xuất hiện. Pù Lôm dốc dựng đứng, cheo leo, hiểm trở, ba mặt là núi rừng nên rất lợi thế cho tội phạm ma túy chọn làm điểm tập kết, buôn bán. Chúng kéo đến, nhiều người dân bản hám lợi, đã trở thành đồng đảng, tiếp tay cho tội phạm buôn ma túy trên đỉnh núi này. Có tiền, nhiều thanh niên bị cuốn theo đám người lạ ấy, rồi dính ma túy lúc nào không hay.

Nhiều chuyên án ma túy đã được lập, nhiều vụ đọ súng căng thẳng giữa cảnh sát và tội phạm ma túy đã từng xảy ra ở đỉnh núi này. Nhưng Pù Lôm kể từ ngày toán người lạ xuất hiện đã không còn bình yên. Khoảng sau năm 2002, nhiều thanh niên bắt đầu nghiện ma túy, nhiều người ở bản đi tù vì buôn ma túy. Bản Đửa bắt đầu những ngày giông bão.

Trưởng bản Đửa Vi Văn Dần năm nay 32 tuổi, là con trai út của vợ chồng ông Khay. Ông Khay bảo, anh Dần không bị dính ma túy là điều vô cùng may mắn cho ông. Khi “bão ma túy” bắt đầu đổ bộ vào bản Đửa, anh Dần đang ở độ tuổi mười tám đôi mươi. “Tôi cũng bị rủ rê, nhưng may mắn là nhờ bố nghiêm khắc nên tôi không bị cuốn theo bạn bè”, anh Dần nói.

Bản Đửa hiện có 83 gia đình, đa số chưa thoát qua chuẩn nghèo, sống san sát bên nhau dưới chân núi Pù Lôm. Trưởng bản Dần bảo, cuộc sống ở đây chỉ nhờ vào rừng. Do việc canh tác lúa rẫy thất thường, mất nhiều hơn được nên nhiều gia đình vẫn thường thiếu gạo. Ma túy đã đổ bộ vào bản gần hai chục năm nay, chẳng thấy ai khá giả vì buôn ma túy mà chỉ thấy ly tán, tù tội. “Cả bản giờ có gần 30 người đang đi tù vì ma túy, hơn 20 người nghiện ma túy đã phát hiện, số còn lại chưa biết”, anh Dần bấm đốt ngón tay một lúc rồi nói, giọng buồn bã.

Trưởng bản Dần dẫn tôi ra một cái nền nhà cũ còn sót lại nằm bên con suối. Nơi đây từng là mái ấm của gia đình ông La Văn T. Năm 2009, vợ ông T. bị bắt vì tham gia buôn ma túy, bị phạt 14 năm tù. Vợ đi tù, ông T. và hai con trai cũng dính ma túy, nghiện ngập, không dứt ra được. Tương lai mịt mù, ông T. buồn chán tìm đến cái chết, hai đứa con sau đó lần lượt chết vì ma túy. Cái giá phải trả quá đắt của gia đình ông T. vẫn không cảnh tỉnh được dân bản Đửa.

Bố mẹ đi tù vì ma túy, cậu bé Vi Nhật A. phải ở nhờ nhà người thân 6 năm nay

Cách cái nền nhà ấy không xa cũng từng là một mái ấm gia đình, nay đã lụi tàn. Vợ buôn ma túy bị bắt, lãnh 15 năm tù, ở nhà buồn bã, anh Vi Văn K. tìm đến ma túy, trở thành “con nghiện”, cai không được. Đứa con đang tuổi ăn tuổi học phải nương tựa vào ông bà nội. “Tôi thoát được ma túy nhưng người thân đâu thoát được”, anh Dần nói. Vi Nhật A. là đứa em con dì ruột của anh Dần. Năm nay mới 12 tuổi, A. đã phải bỏ học khi vừa hết lớp 5. Bố mẹ A. buôn ma túy, lần lượt bị bắt rồi đi tù. A. bơ vơ khi vừa lên 6 tuổi, được vợ chồng ông Khay đón về nuôi từ đó.

Trưởng bản Dần lại dẫn tôi đến nhà ông Vi Văn Đồng, cách nhà anh một con suối. Ông Đồng thở dài bảo, từng tham gia chiến trường miền Nam cho đến ngày chiến tranh kết thúc, trở về làm cán bộ xã, giữ chức Bí thư Đảng ủy xã Lượng Minh, ông chưa thấy loại giặc nào nguy hiểm như ma túy. Đã qua tuổi 70, vợ chồng ông đang phải nuôi 3 đứa cháu ngoại bởi 2 người con gái của ông đang phải thụ án tù vì buôn bán cái chết trắng. Năm 2013, Vi Thị May, con gái ông cùng với người em họ đi buôn heroin, bị bắt, tòa xử 13 năm tù.

Ma túy đã khiến nhiều tổ ấm ở bản Đửa tan hoang

Con gái đi tù, ông phải đón 2 đứa cháu mới 5 và 8 tuổi về nhà nuôi. Tháng 4.2018, cô con gái Vi Thị Phương cũng bị bắt vì buôn ma túy. Cuối tháng 8 vừa qua, Phương bị tòa tuyên phạt

15 năm tù. “Nó lấy chồng trẻ hơn gần chục tuổi, chồng bỏ đi đâu gần 2 năm nay không tin tức gì. Nó ở nhà làm lụng nuôi con, bị rủ rê rồi dính vào ma túy khiến tôi không thể ngờ”, ông Đồng thở hắt ra. Phương đi tù, đứa con mới hơn 2 tuổi phải nương tựa vợ chồng ông.

Ngay phía trước nhà ông Đồng là căn nhà gỗ đã dỡ, gỗ đang xếp thành đống trên nền đất cũ. Gia đình này cũng đã ly tán vì ma túy. Cả chồng, vợ và con trai đều đang đi tù. Năm 2016, ông Lô Văn Kèo, chủ căn nhà, sau 2 lần mãn hạn tù, về bản, lại ngựa quen đường cũ. Ông Kèo mang ma túy vào Quảng Nam bán cho “con nghiện” ở các bãi vàng, bị bắt, tòa xử 8 năm 6 tháng tù. Trước đó, vợ, con trai ông Kèo cũng bị tù về tội buôn heroin. “Kèo cũng như nhiều người trong bản này, mang tiếng buôn ma túy nhanh giàu nhưng khi chưa bị bắt, nhà cửa chẳng thấy gì khá hơn, chỉ thấy tù tội và ly tán”, ông Đồng nói.

“Nếu có một điều ước được thực hiện, anh ước gì cho bản?”, tôi hỏi trưởng bản Dần. Anh Dần xoa hai bàn tay, đan ngón vào nhau, nhìn lên núi, thở dài: “Em chỉ mong cho ma túy biến mất hẳn cái bản này. Để bản làng không còn ai nghiện ngập, tù tội nữa”. Chưa có điện thắp sáng, sóng điện thoại chưa phủ đến, đường đất cheo leo, bản Đửa vốn nghèo, từ ngày “bão ma túy” tràn về, càng xác xơ, bất an. “Trước đây, bản làng yên bình, chẳng mất cái gì nhưng từ khi dính ma túy, cái gì cũng mất. Từ trâu bò đến gà vịt, thậm chí cái bóng đèn thắp sáng chạy bằng thủy điện mini dưới suối cũng bị lấy trộm để đổi heroin về hút, chích”, anh Dần nói.

Tôi hỏi, xã và bản đã làm những gì để hy vọng đẩy lùi ma túy thì Trưởng bản Dần thở hắt, nói đã tuyên truyền, vận động nhiều rồi nhưng đâu vẫn hoàn đấy. “Nhiều người đã chết vì ma túy, gia đình ly tán, tù tội ngay trước mặt mà người ta vẫn không sợ, vẫn cứ lao vào. Nguyên nhân cũng do đói nghèo, không có công việc làm ổn định nên có người lôi kéo là sa ngã ngay”, anh Dần giải thích.

Chiều tàn. Gió lạnh thổi ù ù xuống chân Pù Lôm. Bản Đửa buồn se sắt. Trên đường về, thấy một nhóm thanh niên đang đứng lố nhố bên con đường nối từ bản Đửa dẫn ra trung tâm xã, một công an viên đi cùng nói với tôi: “Chúng đi tìm ma túy về đó, nhìn rứa chứ dính cả rồi. Khổ!”.

Chợt nghĩ, cái ước mơ của Trưởng bản Dần thật hãy còn xa lắm...

Đồ họa: DUY QUANG | Ảnh: KHÁNH HOAN