'Bẫy' mua bán nhà đất: Sở Tư pháp tỉnh Đồng Nai nói gì?

Trong những số báo trước, Thanh Niên phản ánh tình trạng ở Đồng Nai và một số địa phương xuất hiện các công ty có tên như "công ty TNHH luật", "công ty TNHH tư vấn luật" (do Sở KH-ĐT cấp giấy đăng ký hoạt động) đã lập văn bản ghi nhận lại sự việc, soạn hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất bằng giấy tờ tay cho khách hàng.

Các công ty này đặt tên tương tự như "công ty luật" (do Sở Tư pháp cấp giấy đăng ký hoạt động), đây không phải là tổ chức hành nghề luật sư nên không được cung cấp các dịch vụ pháp lý đặc thù. Khi kiểm tra, nếu Sở Tư pháp phát hiện sai phạm cũng không thể xử phạt mà chỉ kiến nghị Sở KH-ĐT xử lý.

ẢNH: NHẬT THỊNH

Để làm rõ về quy định pháp luật, Báo Thanh Niên có cuộc phỏng vấn bà Lý Hậu Hồng Lê, Phó giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Đồng Nai, xoay quanh vấn đề này.

ẢNH: T.L

Thưa bà, có thể nói rõ hơn về khó khăn, vướng mắc trong quy định pháp luật khi các công ty soạn thảo hợp đồng, lập biên bản ghi nhận mua bán nhà đất bằng giấy tay giúp cho khách hàng?

Tại điểm d khoản 1 điều 3 luật Xử lý vi phạm hành chính quy định: "Chỉ xử phạt vi phạm hành chính khi có hành vi vi phạm hành chính do pháp luật quy định".

Tuy nhiên, Nghị định số 82 năm 2020 của Chính phủ không có quy định cụ thể về xử phạt hành vi "xác nhận giấy tờ, các giao dịch" (làm chứng của luật sư). Trong khi đó, khoản 1 điều 30 luật Luật sư quy định "dịch vụ pháp lý khác của luật sư bao gồm giúp đỡ khách hàng thực hiện công việc liên quan đến dịch thuật, xác nhận giấy tờ, các giao dịch và giúp đỡ khách hàng thực hiện công việc khác theo quy định của pháp luật…".

Chính vì quy định này nên thời gian qua, một số tổ chức hành nghề luật sư đã xác nhận vào các hợp đồng, giao dịch liên quan đến đất đai.

Trong khi đó, theo luật Đất đai, hợp đồng chuyển nhượng, tặng cho, thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất phải được công chứng, hoặc chứng thực.

Hình thức, thủ tục thực hiện hợp đồng về quyền sử dụng đất là phải được lập thành văn bản phù hợp với quy định của bộ luật Dân sự, luật Đất đai và quy định khác của pháp luật có liên quan. Việc chuyển quyền sử dụng đất có hiệu lực kể từ thời điểm đăng ký.

Hệ lụy của việc mua bán nhà đất bằng giấy tờ tay thông qua văn phòng luật sư, hay công ty TNHH tư vấn lập "văn bản ghi nhận lại sự việc" là gì, thưa bà?

Vì hạn chế kiến thức về pháp luật nên một số người dân xem các tổ chức hành nghề luật sư có vai trò tương tự như các tổ chức công chứng. Do đó, nếu thấy có con dấu của các tổ chức hành nghề luật sư xác nhận vào giao dịch là họ yên tâm thực hiện.

Hiện một số tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực bất động sản gọi các giao dịch mua bán nhà đất có luật sư làm chứng bằng một tên gọi hết sức thuyết phục là "công chứng luật sư". Không ít luật sư đã thực hiện làm chứng cho các giao dịch nói trên, gây ra những thiệt hại không nhỏ cho người dân, ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của nghề luật sư.

Ngoài ra, việc mua bán, chuyển nhượng quyền sử dụng đất không qua công chứng, hoặc chứng thực sẽ vượt khỏi sự kiểm tra, kiểm soát của cơ quan chức năng. Vì thế dẫn đến một thửa đất có thể chuyển nhượng cho nhiều người, và có thể được nhiều tổ chức hành nghề luật sư khác nhau đứng ra làm chứng, nhưng khó có thể phát hiện được; hoặc khi đã phát hiện thì hậu quả xảy ra không dễ khắc phục.

Hiện cơ quan chức năng ở tỉnh Đồng Nai cho rằng công việc này không phù hợp với phạm vi hoạt động dịch vụ pháp lý của luật sư, có dấu hiệu không tuân thủ pháp luật về công chứng, chứng thực.

Vì sao Sở Tư pháp không thể xử lý đối với các công ty TNHH tư vấn luật do Sở KH-ĐT cấp giấy đăng ký hoạt động?

Các "công ty TNHH tư vấn luật", hay "công ty TNHH luật" là doanh nghiệp do Sở KH-ĐT cấp giấy đăng ký hoạt động theo quy định của pháp luật về doanh nghiệp.

Đại diện theo pháp luật là cá nhân và họ cũng có thể là luật sư lợi dụng việc hạn chế về kiến thức pháp luật của người dân, hoặc người dân muốn có dấu đỏ được một tổ chức chứng nhận "làm chứng" việc mình mua bán nhà đất. Các doanh nghiệp này vì lợi ích trước mắt nên đã ký tên, đóng dấu mà không quan tâm đến quyền lợi của các bên tham gia giao dịch.

Do đó, trong trường hợp này phải căn cứ các quy định pháp luật về doanh nghiệp, ngành nghề đăng ký kinh doanh để xác định thẩm quyền cũng như hành vi đó có pháp luật quy định là vi phạm hay không.

Sở Tư pháp có ý kiến gì về việc Sở KH-ĐT cấp giấy hoạt động cho các doanh nghiệp đặt tên như "công ty TNHH luật", "công ty TNHH tư vấn luật" dễ gây cho người dân nhầm lẫn tưởng đây là "công ty luật"?

Việc Sở KH-ĐT cấp giấy đăng ký hoạt động cho doanh nghiệp để thực hiện các ngành, nghề kinh doanh được pháp luật quy định. Việc cá nhân, tổ chức đặt tên của doanh nghiệp mình có từ "luật" mặc dù không vi phạm pháp luật nhưng lại dễ gây nhầm tưởng cho người dân đây là công ty luật.

Do đó, chúng tôi đang cố gắng tuyên truyền cho người dân hiểu biết thêm về quy định nêu trên để tránh bị ảnh hưởng đến quyền lợi của mình khi ký các hợp đồng giao dịch về bất động sản tại các "công ty TNHH luật" này. Vì nội dung xác nhận của họ không có giá trị pháp lý.