Bê bối trọng tài Việt Nam: Vì sao mùa nào cũng có tiếng còi “méo” ?

Nhân vật “hot” nhất vòng 7 V-League 2018 với quả phạt đền tưởng tượng giáng xuống đầu CLB HAGL ở trận hòa oan uổng trước Sanna Khánh Hòa BVN, đang tạm giữ một “kỷ lục” đáng xấu hổ. Trong văn bản mới nhất do ông Trần Anh Tú, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Công ty cổ phần bóng đá VN (VPF), ký trình sang Liên đoàn Bóng đá VN (VFF) ngày 8.5, VPF đã liệt kê từ đầu mùa đến giờ, trọng tài (TT) Kiên có đến 5 trận phạm sai sót. Trong đó chỉ riêng trận đấu tại vòng 7 mắc 8 lỗi các loại mà đặc biệt nghiêm trọng là làm sai lệch tỷ số trận đấu khi cho đội bóng phố biển được hưởng phạt đền, dù góc quay của băng kỹ thuật chiếu rất rõ cầu thủ HAGL không phạm lỗi trong vòng cấm. VPF đã đưa ra phán quyết không mời TT Kiên tham gia làm nhiệm vụ tại các giải chuyên nghiệp do VPF tổ chức.

Đáng nói hơn, đây không phải là mùa giải đầu tiên mà TT Kiên làm nổi sóng dư luận. Tại vòng 21 V-League 2017, quyền Chủ tịch CLB TP.HCM Lê Công Vinh đã tố vị TT sinh năm 1979 này cố tình bỏ qua quả phạt đền cho đội của anh mặc dù Da Silva đã bị cầu thủ Hải Phòng phạm lỗi trong vòng cấm. 7 năm trước, tại V-League 2011, TT Kiên cũng có hai trận đấu đưa ra những quyết định gây tranh cãi gay gắt: công nhận bàn thắng do Thành Lương (Hà Nội T&T) ghi ở tư thế việt vị trong trận gặp Navibank Sài Gòn vòng 18 và trước đó vì gây ức chế cho CLB Đồng Tháp tại vòng 15, TT Kiên và các trợ lý đã phải rời sân Cao Lãnh trong sự hộ tống của lực lượng an ninh do bị khán giả quá khích bao vây. Cũng trên sân Hàng Đẫy ngày 26.3.2011 ở vòng 8 giải hạng nhất, TT Kiên nhiều lần thổi sai và xử ép đội TP.HCM khiến cầu thủ Đặng Ngọc Tùng của đội khách ức chế muốn ăn thua đủ. Ngày 29.3.2013 tại V-League trên sân Chi Lăng cũng TT Kiên đã bị hậu vệ Đoàn Việt Cường và một số cầu thủ Xuân Thành Sài Gòn “rượt đuổi” vì cố tình thổi thiên vị đội chủ nhà.

TT Nguyễn Trọng Thư cố tình thổi ép bị đội Long An phản ứng năm 2017 Ảnh: Bạch Dương

Rất đáng buồn khi TT Kiên không phải trường hợp duy nhất của giới TT VN yếu kém về năng lực mà còn nhiều gương mặt “xám” khác, điểm chung của họ là gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cục diện trận đấu, tác động trực tiếp đến kết quả. Điển hình ở mùa giải 2017, trợ lý TT Phan Việt Thái không theo kịp diễn tiến trận đấu, dẫn đến việc công nhận bàn thắng được ghi ở tư thế việt vị của cầu thủ Châu Ngọc Quang và “giúp” HAGL giành chiến thắng với tỷ số tối thiểu 1-0 trước Quảng Nam ở lượt 11. Lượt 12, TT Trần Xuân Nguyện và trợ lý Phạm Phú Hưng đã không hoàn thành tốt nhiệm vụ trên sân Pleiku và lần này “nạn nhân” lại chính là HAGL khi thua ngược FLC Thanh Hóa (TH) với tỷ số 2-3. Ngoài những quyết định không cho HAGL hưởng phạt đền khi Công Phượng bị phạm lỗi ở khu vực 16 m 50 hay bỏ sót nhiều lỗi của cầu thủ TH, lỗi nghiêm trọng nhất của TT Nguyện là hành động bẻ còi, hủy bỏ bàn thắng của Văn Thanh dù trước đó đã công nhận.

Mùa giải 2018, công tác TT sớm bị chỉ trích ngay vòng 2 khi TT Nguyễn Trọng Thư đã mắc những lỗi sơ đẳng ở trận XSKT Cần Thơ gặp Hà Nội khi cố tình bỏ qua pha phạm lỗi của hậu vệ đội khách với tiền đạo Dyachenko và nhiều lần xử ép chủ nhà khiến khán giả Cần Thơ “nổi sóng” đòi ăn thua đủ với TT. Sau 2 trận bị treo còi, đến vòng 6, ông Thư được bắt chính trở lại thì mắc các lỗi nặng và làm sai luật ở trận Than Quảng Ninh gặp Nam Định. Tương tự, TT Trương Hồng Vũ trong trận đá bù vào ngày 5.4 cũng mắc lỗi khi cho dừng trận đấu, phạt thẻ vàng tiền vệ Lương Xuân Trường (HAGL) khi Hà Nội đang lên bóng. TT Vũ bị đình chỉ làm 2 trận.

Ngoài TT Kiên bị treo còi vô thời hạn, cũng trong ngày 8.5, VPF đã thông báo sẽ tạm thời không mời TT Thư hành nghề tại V-League 2018 trong thời gian tới và có thể treo TT này 10 trận hoặc đến hết lượt đi.

Trưởng ban TT Nguyễn Văn Mùi có ảnh hưởng quá lớn chi phối công tác TT

TT Trần Xuân Nguyện bị phản ứng trên sân Pleiku năm 2017 Ảnh: Minh Trần

Một loạt sai lầm liên tiếp của các TT, trong đó có cựu “Còi vàng” Nguyễn Trọng Thư khiến dư luận đặt dấu hỏi về chất lượng và sự công tâm của ban TT. Hàng loạt những đợt tập huấn trước và giữa mùa giải để làm gì? Tại sao những sai lầm cứ lặp đi, lặp lại mà những TT như ông Thư, ông Kiên vẫn tiếp tục được sử dụng? Đầu mùa bóng 2017, ông Thư là tác nhân chính dẫn đến vụ bê bối thủ môn Minh Nhựt quay lưng không bắt phạt đền, mặc kệ cầu thủ CLB TP.HCM ghi bàn làm bóng đá VN xấu mặt với cả thế giới. Trên báo chí, ông Nguyễn Văn Mùi, Trưởng ban TT, luôn nói không có bao che nhưng việc TT Thư, là con trai ông, 2 lần cầm còi liên tiếp đều mắc lỗi nặng liệu có sự “chống lưng” không? Những sai lầm về luật, cộng thêm cái chết thương tâm của TT Dương Ngọc Tân trong khi kiểm tra thể lực mới đây khiến tất cả nhận thấy công tác tập huấn, kiểm tra giám sát TT quá sơ sài, hời hợt. Đến bây giờ, VFF cũng chỉ qua loa coi là chuyện ngoài ý muốn và chưa xác định ai phải chịu trách nhiệm.

Phó ban TT Dương Văn Hiền bị tước quyền giám sát do bao che TT Thư Không chỉ có công văn khẳng định không mời TT Kiên làm nhiệm vụ (có thể coi như treo còi vô thời hạn), VPF còn gây sốc bởi quyết định sẽ không mời Phó ban TT Dương Văn Hiền làm giám sát TT trong các giải đấu chuyên nghiệp VN. Ngày 8.5, một lãnh đạo VPF cho hay: “Ở trận vòng 6 giữa Than Quảng Ninh gặp Nam Định, ông Hiền làm giám sát TT. Trận này, TT Thư phạm nhiều lỗi nhưng ông Hiền không làm báo cáo trung thực, chuẩn xác, có ý bao che. Ban điều hành giải sau khi họp bàn kỹ đã thống nhất, gửi kiến nghị sang VFF về việc không mời ông Hiền nữa. Việc phân công TT các lượt đấu, ông Hiền với tư cách Phó ban TT vẫn thực hiện như bình thường nhưng không tham gia làm giám sát”.

Việc phân công TT nói thẳng ra là có vấn đề. Một thành viên trong ban TT chỉ rõ: “Dù những người lãnh đạo ban này luôn thông báo làm đúng quy trình là sau khi phân công dựa trên tiêu chí ưu tiên TT có năng lực, có phẩm chất, có kinh nghiệm, tránh TT vùng miền, sẽ đưa qua cho Ban Điều hành VPF và cao hơn là Tổng thư ký VFF kiểm tra đồng ý rồi mới thông báo cho các TT làm nhiệm vụ. Nhưng TT nào làm nhiệm vụ ra sao chỉ có người trong cuộc là ban TT biết và ấn vào vị trí đó, còn Ban Điều hành VPF hay ông Lê Hoài Anh, TTK VFF dù cũng có những hiểu biết nhất định về công tác TT nhưng thực chất chỉ là tay ngang làm sao quán xuyến hết và kiểm tra cặn kẽ từng trường hợp cụ thể. Chỉ có ai nổi cộm, bị truyền thông và người hâm mộ “chiếu tướng” thì ban điều hành VPF hay TTK VFF mới có ý kiến thay thế, còn hầu hết đều cho qua. Thế là ban TT cứ “phát huy” vai trò thích ai hay cùng “cạ” với mình thì phân công người đó vào làm nhiệm vụ để có chế độ, có bổng lộc, hoặc chí ít biết nghe lời “chỉ đạo” thổi cho đội này hay đội khác của mình. Đó là chưa nói đến việc lãnh đạo ban TT dựa vào FIFA khi cho rằng không ai được can thiệp vào công tác TT, vấn đề kỷ luật của TT nếu có không được thông báo rộng rãi để từ đó có sự bao che cho vài trường hợp mà điển hình sai lầm có hệ thống như TT Kiên hay TT Thư vẫn cứ ung dung tự tại làm nhiệm vụ hết mùa này sang mùa khác mà chẳng sợ ai quấy nhiễu.

Năm rồi VPF từng bức xúc trước vấn nạn TT nên đã lập ra bộ tứ theo dõi phân công TT gồm 4 người: ông Nguyễn Minh Ngọc (Trưởng ban tổ chức giải), ông Cao Văn Chóng (Tổng giám đốc VPF), ông Phạm Ngọc Viễn (Phó chủ tịch HĐQT VPF) cùng một thành viên ban TT (Trưởng ban Nguyễn Văn Mùi hoặc Phó ban Dương Văn Hiền), nhưng rồi đâu cũng vào đấy và chất lượng nhiều TT vẫn không khá lên.

Chính Chủ tịch CLB Hoàng Anh Gia Lai Đoàn Nguyên Đức khi đó khẳng định: “Dù VPF không cho ban TT phân công TT nữa và lập ra bộ tứ nhưng lại đưa ông Mùi (hoặc ông Hiền) vào bộ phận sắp xếp TT thì cũng như không. Bóng đá VN muốn phát triển thì phải cho ông Mùi nghỉ ngay, bởi đã làm nhiều năm nên tầm ảnh hưởng và chi phối của ông Mùi với các TT lớn lắm. Mùa trước, tôi từng yêu cầu cho ông Mùi nghỉ, nhưng Ban Chấp hành VFF lại không đồng ý. Thành viên Ban Chấp hành VFF đa phần ở các CLB nên họ sợ giơ tay đồng ý cho ông Mùi nghỉ thì đội bóng của mình sau đó sẽ bị ép vì ông Mùi có nghỉ thì vẫn còn con ông ấy, lính ông ấy và sẽ thổi bất lợi cho đội”.

Hôm qua một cựu lãnh đạo VFF nói thẳng: “TT mà còn tiếp tục thổi như TT Văn Kiên thì có khác nào giết đội bóng, thậm chí “thổi bay” VFF, VPF vì làm sao bịt kịp. Kiên sai, sai nặng nhưng không chỉ là lỗi nhận định mà còn nhiều vấn đề đằng sau. Cơ chế hoạt động của ban TT hiện tại không sai. Nhưng sai là con người cầm cương quản lý bởi hiện tượng “dây mơ rễ má” là có và vẫn tồn tại ngang nhiên”.