Bình Phước: Điều tra lại vụ án buôn lậu hạt điều trị giá hơn 400 tỉ đồng

Theo cáo trạng, Thái Bình Dương (29 tuổi, ngụ TP.HCM) là Chủ tịch HĐQT Công ty CP xuất nhập khẩu nông sản Thái Bình (gọi tắt là Công ty Thái Bình). Mặc dù là công ty cổ phần nhưng toàn bộ hoạt động sản xuất, kinh doanh đều do Dương tự thực hiện .

Vào tháng 7.2016, nhận thấy hình thức nhập hạt điều từ châu Phi về Việt Nam làm nguyên liệu để sản xuất được miễn thuế nhập khẩu 5%, nên Dương thuê một khu đất tại Bình Phước và lắp đặt máy móc, vật tư, thiết bị chế biến hạt điều xuất khẩu. Đồng thời, Dương thông báo với Chi cục Hải quan H.Chơn Thành (Bình Phước) thì được cơ quan này đồng ý cho nhập khẩu và yêu cầu phải thực hiện đúng quy định của pháp luật.

Từ tháng 8.2016 đến 15.1.2018, Công ty Thái Bình mở tổng cộng 70 tờ khai Hải quan nhập khẩu theo loại hình E31 (nguyên liệu sản xuất hàng xuất khẩu) tại Hải quan Chơn Thành hơn 11.072 tấn hạt điều chưa bóc vỏ xuất xứ từ các nước châu Phi với tổng trị giá hàng hóa lên đến hơn 440 tỉ đồng. Sau đó, Dương thuê người chế biến một phần nguyên liệu ra điều nhân xuất khẩu để Chi cục Hải quan Chơn Thành không phát hiện hành vi của mình. Số còn lại thì khi được thông quan, trên đường vận chuyển hoặc đã vận chuyển về kho thì Dương đã lén bán cho nhiều người hơn 416 tỉ đồng mà không khai báo với Chi cục Hải quan Chơn Thành, không đăng ký chuyển đổi sử dụng mục đích, kiểm tra an toàn thực phẩm, kê khai nộp thuế nhập khẩu… gây thất thu cho nhà nước gần 21 tỉ đồng.

Tháng 3.2018, Chi cục Hải quan Chơn Thành đã ra quyết định xử phạt hành chính đối với Công ty Thái Bình gần 25 tỉ đồng nhưng sau đó Cục điều tra chống buôn lậu Tổng cục Hải quan xác định hành vi trên có dấu hiệu của tội buôn lậu nên đề nghị cấp dưới hủy bỏ quyết định xử phạt. Ngày 27.7.2018, Cục điều tra chống buôn lậu đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội “buôn lậu”, đồng thời chuyển hồ sơ cho công an điều tra theo thẩm quyền. Đến ngày 20.3.2019, Công an tỉnh Bình Phước đã có quyết định khởi tố bị can đối với Thái Bình Dương về tội “buôn lậu”.

Bào chữa cho bị cáo Thái Bình Dương tại phiên tòa sơ thẩm (bắt đầu xét xử vào ngày 4.11), Luật sư (LS) Hoàng Minh Quang (Đoàn LS tỉnh Bình Phước) chất vấn đại diện chi cục Hải quan Chơn Thành: “Nếu hàng hóa (hạt điều) không sản xuất, không gia công, không chế biến mà bán trong nước có được không?”. Đại diện chi cục Hải quan Chơn Thành trả lời: “Theo quy định đối với hàng xuất khẩu khi công ty nhập về thì được chuyển đổi mục đích sử dụng, được tiêu thụ nội địa với điều kiện doanh nghiệp phải thực hiện thủ tục khai tờ khai hải quan” . Từ đó, LS Quang đưa ra quan điểm, hành vi của bị cáo Thái Bình Dương chỉ là “trốn thuế” chứ không phải “buôn lậu”.

Cũng theo LS Quang, việc bị cáo Thái Bình Dương không khai báo với hải quan, không kê khai lại số hàng hóa mà bán trong nước do sợ mình không đủ điều kiện được ưu đãi miễn thuế 5% đối với hàng nhập khẩu. Bên cạnh đó, mục đích các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh đều mong muốn tìm kiếm lợi nhuận. Ngoài ra lời khai của bị cáo cũng về thu lợi bất chính (chỉ khoảng 830 triệu đồng) chêch lệch rất lớn so với tổng giá trị hàng hóa tiêu thụ nội địa (hơn 416 tỉ đồng) mà cao trạng truy tố. Lượng hạt điều còn tồn kho theo cáo trạng nêu (441 tấn còn lại) có phải là hàng hóa của bị cáo hay của tổ chức, cá nhân khác vẫn chưa được làm rõ…

Sau khi nghị án, HĐXX chấp nhận lời bào chữa của LS, tuyên trả hồ sơ vụ án điều tra bổ sung. Cần làm rõ hành vi của bị cáo có dấu hiệu phạm tội “trốn thuế” hay không?; Xác định chính xác số lượng hạt điều thô (hoặc hạt điều nhân) bị cáo đã tiêu thụ nội địa; Xác định số tiền thuế mà Ngân sách nhà nước bị thất thu đối với số lượng điều mà bị cáo đã tiêu thụ nội địa và làm rõ số tiền thu lợi bất chính của bị cáo Thái Bình Dương.