Mua sắm 95 tỉ đồng, ban hành 1.165 quyết định chỉ định thầu
Ngày 8.11, Quốc hội (QH) thảo luận tại hội trường về công tác phòng chống tội phạm, tham nhũng, tiêu cực và các báo cáo công tác của TAND tối cao, Viện KSND tối cao năm 2022. Nêu ý kiến, đại biểu (ĐB) Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn), Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp QH, phản ánh 5 chiêu trò lách luật phổ biến liên quan hoạt động đấu thầu sau thời gian theo dõi các vụ án, vụ việc liên quan.
 |
ĐB Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) |
ANH VŨ |
Cụ thể, một trong các “chiêu trò” phổ biến là chia nhỏ các gói thầu để áp dụng hình thức chỉ định thầu. Thứ hai, cài cắm các điều khoản mớm thầu để “cài thầu quen, chèn thầu lạ”. Chiêu trò thứ ba là thiết lập “quân xanh quân đỏ” để thông thầu. Thứ tư, theo bà Thủy, là chiêu móc ngoặc với thẩm định giá để nâng khống giá trị gói thầu. Cuối cùng là tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực khác trong hoạt động đấu thầu.
Bà Thủy đặc biệt lưu ý chiêu trò chia nhỏ gói thầu. Theo ĐB, chỉ định thầu là quy định để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, nhất là tình hình cấp bách hoặc khoản chi nhỏ. Tuy nhiên, để lách quy định này, tình trạng chia nhỏ các gói thầu để áp dụng chỉ định thầu diễn ra phổ biến trên thực tế. Dẫn ví dụ liên quan kết luận thanh tra một bệnh viện (BV) đa khoa tỉnh Gia Lai, bà Thủy cho biết giá trị hàng hóa mua sắm của BV chỉ hơn 95 tỉ đồng nhưng giám đốc BV đã ban hành 1.165 quyết định chỉ định thầu với giá trị mỗi gói thầu đều dưới 100 triệu đồng để lách luật. “Bên cạnh đó, lợi dụng quy định về chia tách gói thầu, có những trường hợp chia nhỏ gói thầu theo phần để mỗi nhà thầu thân hữu chiếm một phần. Có những trường hợp lại gom nhiều gói thầu nhỏ thành gói thầu hết sức phức tạp mà chỉ một doanh nghiệp (DN) cụ thể mới đáp ứng được, từ đó tránh được các thủ tục đấu thầu thực sự cạnh tranh”, bà Thủy phân tích.
Đối với hành vi móc ngoặc với thẩm định giá để nâng khống giá trị gói thầu, theo ĐB Thủy, qua các vụ án cho thấy nếu nhìn vào hồ sơ thì tất cả đều đúng quy trình, chỉ khi đi sâu vào phá án mới phát hiện sự móc ngoặc một cách tinh vi giữa chủ đầu tư, đơn vị tư vấn, đơn vị thẩm định giá và đơn vị trúng thầu đã “thổi” giá lên gấp nhiều lần so với giá trị thực thông qua chứng thư thẩm định. Lấy ví dụ vụ án tại BV Tim Hà Nội, bà Thủy cho hay giá mỗi stent (dùng trong phẫu thuật tim) nhập khẩu chỉ 8 - 11 triệu đồng, nhưng giá thẩm định và giá trúng thầu đã vọt lên 36 - 42 triệu đồng, tăng 28 - 31 triệu đồng/stent. Đến nay, cả tổng giám đốc lẫn phó tổng giám đốc của đơn vị thẩm định giá đều bị khởi tố trong vụ án này.
Từ đó, bà Thủy đề nghị cơ quan thanh tra, điều tra, truy tố, xét xử hướng hoạt động vào lĩnh vực đấu thầu, nhất là vụ việc có nhiều phản ánh để phát hiện kịp thời, xử lý nghiêm sai phạm. Bà Thủy cũng kiến nghị cần có các quy định để thực hiện công khai trong từng công đoạn đấu thầu, nhất là khi QH đang sửa luật Đấu thầu tại kỳ họp này, từ điều kiện dự thầu, danh sách năng lực nhà thầu, điều kiện trúng thầu, quá trình chấm thầu, kết quả trúng thầu và giải quyết khiếu nại của nhà thầu. “Công khai được xem là giải pháp của mọi giải pháp và nó sẽ khắc phục hữu hiệu chuyện đi đêm trong đấu thầu thời gian qua. Pháp luật hiện hành trong từng công đoạn đấu thầu đã có quy định công khai nhưng chưa chặt chẽ, còn khoảng trống, kẽ hở nên có thể lách luật như thời gian vừa qua”, ĐB Thủy nhấn mạnh.
 |
ĐB Mai Thị Phương Hoa (đoàn Nam Định) |
GIA HÂN |
Đề xuất lập cơ quan thanh tra, giám sát đất đai theo vùng
Tiếp tục thảo luận về công tác phòng chống tham nhũng, ĐB Lê Thanh Hoàn (đoàn Thanh Hóa) đề nghị Chính phủ cần đặc biệt quan tâm đến phòng chống tham nhũng trong lĩnh vực đất đai. Theo ĐB Hoàn, những người vi phạm pháp luật đất đai đạt được những lợi ích bất hợp pháp và các giá trị nhất định thông qua những hành động vi phạm pháp luật của họ, làm thiệt hại đến lợi ích của nhà nước và các thành viên khác trong xã hội. “Việc theo đuổi lợi ích rất lớn thu được từ đất đai của các tổ chức và cá nhân có liên quan, nhu cầu thu ngân sách và sự cạnh tranh để tăng trưởng kinh tế của chính quyền địa phương được coi là yếu tố chính thúc đẩy việc vi phạm pháp luật đất đai”, ĐB Hoàn nhấn mạnh.
Công khai được xem là giải pháp của mọi giải pháp và nó sẽ khắc phục hữu hiệu chuyện đi đêm trong đấu thầu thời gian qua.
“Một khi họ tin rằng lợi ích mong đợi của việc sử dụng đất bất hợp pháp cao hơn chi phí và hậu quả phải trả thì với tư cách là người kinh doanh, họ sẽ quyết định vi phạm pháp luật. Lúc này, giá phải trả của việc vi phạm pháp luật đất đai chủ yếu bao gồm tiền bồi thường cho những người bị thiệt hại về quyền lợi, tác động tiêu cực đến sự phát triển lâu dài của địa phương, sự trừng phạt có thể xảy ra và làm mất đi tương lai chính trị của người có chức vụ, quyền hạn có liên quan”, ĐB Hoàn nói.
Đối với những DN, cá nhân, theo ĐB đoàn Thanh Hóa, chi phí phải bỏ ra chủ yếu bao gồm thời gian lao động, vốn đầu vào cho việc sử dụng đất bất hợp pháp và các khoản tiền có thể bị phạt, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu bị điều tra, truy tố. Do đó, việc tăng cường thực thi pháp luật đất đai có hiệu quả sẽ có tác động rất lớn, rất quan trọng đến những chi phí, hậu quả khi cá nhân, tổ chức vi phạm pháp luật phải bỏ ra và gánh chịu. Bởi phần lớn chi phí cố định như bồi thường kinh tế, thời gian hoặc lao động, vốn đầu tư mà người vi phạm pháp luật phải trả cho việc sử dụng đất bất hợp pháp sẽ không cao hơn so với việc sử dụng đất hợp pháp.
ĐB Hoàn tin rằng, một khi hiệu quả của việc thực thi pháp luật đất đai tăng lên thì khả năng bị điều tra và trừng phạt sẽ tăng lên, khi đó thiệt hại và hậu quả từ hành vi vi phạm pháp luật sẽ rất lớn, thường sẽ vượt quá lợi ích thu được nếu thực hiện đúng pháp luật về đất đai. “Nếu chúng ta thực thi nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật về đất đai cũng như tạo ra cơ chế, chính sách phù hợp thì chắc chắn vi phạm pháp luật về đất đai trong thời gian tới sẽ giảm. Cùng với đó, cần nghiên cứu, xem xét việc thành lập các cơ quan kiểm tra, thanh tra, giám sát đất đai quốc gia theo vùng trực thuộc cơ quan T.Ư đóng tại địa phương”, ĐB Hoàn đề nghị.
Thao túng chứng khoán nhiều lần nhưng không bị phát hiện
Góp ý nội dung cụ thể liên quan tới tội phạm trong lĩnh vực chứng khoán thời gian qua, Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp QH Mai Thị Phương Hoa (đoàn Nam Định) cho biết vừa qua lãnh đạo một số tập đoàn tư nhân đã bị khởi tố về tội thao túng chứng khoán và lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Qua các vụ án nói trên, cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều hành vi, thủ đoạn như: mua, bán cổ phiếu không báo cáo, không công bố thông tin, đẩy giá cổ phiếu, thu hút nhà đầu tư (NĐT) trên thị trường sau đó bán thu lợi bất chính... “Các hành vi với những thủ đoạn nêu trên đã gây thiệt hại nặng nề về kinh tế cho nhiều NĐT; ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường vốn; làm cho thị trường chứng khoán VN năm qua có nhiều biến động và tiềm ẩn rủi ro”, bà Hoa đánh giá.
 |
Phân tích nguyên nhân, bà Hoa cho rằng đó là sự sơ hở, bất cập của hệ thống pháp luật về thị trường chứng khoán, bên cạnh sự tinh vi, liều lĩnh, bất chấp mọi thủ đoạn của kẻ phạm tội; thậm chí đưa cả người nhà, người thân tín để cùng thực hiện hành vi phạm tội. Ngoài ra, còn có sự buông lỏng của một số cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền trong những giai đoạn nhất định. “Điều đáng lưu ý là có những hành vi, thủ đoạn như nêu trên đã xảy ra nhiều lần nhưng không bị phát hiện hoặc đã từng có lần bị phát hiện nhưng chỉ bị xử lý hành chính. Điều này tạo nên tâm lý “nhờn” luật của đối tượng phạm tội”, bà Hoa nhấn mạnh.
ĐB Hoa kiến nghị sớm sửa đổi các quy định liên quan về thị trường chứng khoán và quản lý DN để khắc phục những sơ hở; xử lý nghiêm cá nhân, thậm chí pháp nhân thương mại trực tiếp có liên quan, nếu có đầy đủ dấu hiệu; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát DN; nâng cao chất lượng kiểm toán của các tổ chức cung cấp dịch vụ kiểm toán...
Bình luận (0)