Bộ trưởng KH-ĐT: Mở để kiến tạo phát triển nhưng cũng không 'thả gà ra đuổi'

Chiều 29.10, Quốc hội dành thời gian thảo luận về luật Đầu tư công sửa đổi được Bộ trưởng KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng trình sáng cùng ngày.

"Không phải luật có lỗi gì cả"

ẢNH: GIA HÂN

Nêu ý kiến thảo luận tại tổ, Bộ trưởng KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng cho hay, việc Chính phủ đề nghị thông qua luật Đầu tư công sửa đổi ngay tại kỳ họp 8 lần này theo quy trình 1 kỳ họp là rất quan trọng.

Ông nhấn mạnh, các vấn đề đề xuất sửa đổi tại dự án luật lần này là "cả quá trình" rà soát, tổng kết và chọn lọc những vấn đề thực sự cấp bách, quan trọng, đúng với tinh thần tháo gỡ các vướng mắc để thúc đẩy phát triển, đặc biệt là đổi mới tư duy từ quản lý sang vừa quản lý vừa phải "mở" để kiến tạo, phát triển.

"Có câu chuyện thế này, tư duy làm luật đúng cho từng thời kỳ và cũng rất là tốt nhưng bây giờ không theo kịp yêu cầu mới của phát triển, chứ không phải luật nó có lỗi gì cả. Có được kết quả ngày hôm nay cũng là do thể chế. Nhưng bây giờ nhiều điểm không còn phù hợp nữa nên phải sửa để theo kịp yêu cầu, làm sao vừa quản lý được nhưng vừa phải mở ra, kiến tạo cho phát triển, đồng thời lại phải có kiểm soát, tránh để lại rủi ro, bất cập sau này", Bộ trưởng KH-ĐT nêu rõ.

Theo ông Nguyễn Chí Dũng, nếu dự án luật được thông qua tại kỳ họp lần này thì sẽ kịp thời chuẩn bị cho kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn tới (2026 - 2030). Đến năm 2026 khi khóa tới quyết định vốn thì sẽ thực hiện được ngay. Nếu không, tới khóa sau mới lại thông qua từng vấn đề rồi công tác chuẩn bị mất 2 - 3 năm nữa thì lại gần hết nhiệm kỳ.

"Nếu thông qua được dự án luật tại kỳ họp 8 lần này thì đây sẽ là bước đột phá rất mạnh của Quốc hội khóa XV này", ông Dũng nêu.

Quốc hội không thể ngồi xem xét từng dự án lắt nhắt

Tại dự án luật Đầu tư công sửa đổi, Chính phủ đề xuất tách dự án giải phóng mặt bằng ra thành dự án độc lập và thực hiện trước. Theo Bộ trưởng KH-ĐT, việc giải ngân vốn đầu tư công lâu nay chậm có nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân quan trọng nhất chính là giải phóng mặt bằng.

"Khi có quyết định đầu tư mới làm thủ tục giải phóng mặt bằng. Tới khi đó mới đo đạc, kiểm đếm, tái định cư xong mới làm cái nọ cái kia, mất rất nhiều thời gian", ông Dũng phản ánh. Theo đó, lần sửa đổi luật Đầu tư công lần này, Chính phủ đề xuất tách bạch 3 khâu trong quá trình thực hiện dự án: chuẩn bị đầu tư (làm thủ tục) - giải phóng mặt bằng - thực hiện dự án xây lắp.

"Tách bạch 3 khâu và quy trách nhiệm cụ thể từng bước thì sẽ nhanh hơn. Giải phóng mặt bằng được tách ra thực hiện sớm trước một đoạn, khi bắt đầu xây lắp là chỉ xây lắp thôi nó dễ. Bây giờ trộn hết vào thì truy lỗi do đâu nó khó", ông Dũng phân tích.

Về vấn đề phân cấp, phân quyền, ông Dũng cho hay, Hội nghị T.Ư 10 vừa qua đã thống nhất việc này, để địa phương tự quyết, tự làm và tự chịu trách nhiệm, tức là giao tối đa cho địa phương. Ông nói, Quốc hội sẽ phân cấp cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phân cấp cho Chính phủ, Chính phủ giao các địa phương. Tại địa phương, HĐND sẽ giao cho UBND để linh hoạt trong điều hành.

Ông Dũng phân tích: Hiến pháp quy định Quốc hội quyết định các vấn đề ngân sách nhưng không nói rõ quyết định thế nào, các quy định lâu nay đều là tự hiểu, giải thích và quyết định. Lần này, Chính phủ đề nghị Quốc hội quyết định tổng ngân sách, còn điều chỉnh, phát sinh thì giao cho Thủ tướng để "nhanh nhất".

Nếu phải trình Quốc hội thì phải chờ một "mẻ" để trình một lần. Không thể mỗi tỉnh có một vài dự án thì lại trình Quốc hội. "Quốc hội cũng không thể ngồi xử từng dự án lắt nhắt. Mà không làm thì địa phương lại lỡ cơ hội", ông Dũng nói và cho biết đề xuất của Chính phủ là muốn linh hoạt nhất, nhưng Quốc hội vẫn kiểm soát được tổng ngân sách quốc gia.

"30 dự án thì Quốc hội đã rất vất vả rồi"

Về đề xuất nâng quy mô dự án quan trọng quốc gia thuộc thẩm quyền Quốc hội quyết định từ 10.000 tỉ hiện nay lên 30.000 tỉ đồng, Bộ trưởng KH-ĐT cho biết, cơ quan thẩm tra là Ủy ban Tài chính - Ngân sách cũng băn khoăn nâng lên như thế có sợ quá không? Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, quy định quy mô dự án quan trọng quốc gia từ 10.000 tỉ đồng từ năm 1997 tới nay là 27 năm nhưng chưa thay đổi. Năm 2019 khi sửa luật Đầu tư công, Chính phủ đề xuất nâng quy mô dự án lên 20.000 tỉ đồng như Quốc hội lúc đó không đồng ý.

"Hiện nay, chúng tôi rà soát lại thì tính ra dự án trên có quy mô vốn trên 30.000 tỉ đồng có khoảng hơn 30 dự án. Nếu là 30 dự án thì Quốc hội đã rất vất vả rồi. Nếu hạ mức này xuống thì số dự án Quốc hội quyết sẽ càng tăng lên", ông Dũng nói, giải thích rằng đề nghị này xuất phát từ thực tiễn và cũng để đảm bảo luật có thể ổn định 5 - 10 năm.

Đề xuất HĐND phân cấp cho UBND quyết chủ trương đầu tư các dự án nhóm B, C cũng là vấn đề cơ quan thẩm tra băn khoăn. Ông Dũng cho hay, thực tế có tới 43 tỉnh đã phân cấp rồi. Chính phủ lấy ý kiến 63 tỉnh, thành thì cả 63 tỉnh, thành đều đồng ý. Hơn nữa, ở đây Chính phủ chỉ thay đổi cấp quyết định chủ trương đầu tư, còn những vấn đề khác không thay đổi.

"Làm thế nào để đơn giản hóa nữa đi. Tất nhiên vẫn phải đảm bảo quản lý được nhưng phải thật sự đơn giản hóa, thuận lợi, đồng thời vẫn giám sát, kiểm tra được, vẫn đúng quy định chứ không phải mình thả gà ra mình đuổi. Thả ra nhưng phải kiểm soát, khắc phục được rủi ro, hạn chế", ông Dũng nhấn mạnh.