Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: 'Giáo dục là quốc sách hàng đầu', cần hành động tương xứng

Kiến nghị cần kiên định, nhất quán trong chỉ đạo đổi mới

Phát biểu kết thúc Hội nghị tổng kết 10 năm triển khai thực hiện Nghị quyết 29 về đổi mới căn bản toàn diện GD-ĐT sáng nay 14.12, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh: "Nghị quyết 29 của T.Ư Đảng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đây là nghị quyết mang tính khoa học, thể hiện tầm nhìn xa rộng và những quyết sách mạnh mẽ của T.Ư Đảng. Cho tới thời điểm này, rất nhiều nội dung quan trọng vẫn đang là quyết sách mang tính chiến lược.

Chúng ta khẳng định giá trị của Nghị quyết 29 trong sự mở đường cho đổi mới giáo dục, thể hiện tầm nhìn cho sự phát triển bền vững và lâu dài của đất nước".

MOET

Theo ông Sơn, ngành GD-ĐT tổng kết Nghị quyết 29 trong bối cảnh rất nhiều nội dung trong nghị quyết vẫn đang làm, đang triển khai, chưa hoàn tất. Ngay cả những việc vừa hoàn thành thì phải nhiều năm sau mới có thể nhìn thấy hết đầy đủ giá trị, ảnh hưởng của kết quả đó; bởi giáo dục là con người cho nên không thể đơn thuần "một sớm một chiều" đánh giá được.

Tuy nhiên, ông Sơn cho rằng vẫn nhìn nhận được những kết quả cụ thể, có thể đánh giá được xu hướng của sự vận động. Nơi nào đảng bộ, chính quyền địa phương các tỉnh, thành phố đặc biệt quan tâm thì ở đó sự đổi mới đạt được kết quả rất cao. Điều đó không đồng nhất với hoàn cảnh nơi đó giàu hay nghèo.

Có một số nơi điều kiện khó khăn nhưng sự đổi mới đạt được rất nhiều. Như vậy, giữa cái khó và đổi mới dường như chỉ là sự ràng buộc tương đối. Nơi nào nhận thức, chỉ đạo quyết liệt, quyết tâm mạnh mẽ, sự đổi mới ở đó diễn ra mạnh mẽ hơn.

"Bộ GD-ĐT sẽ kiến nghị với Bộ Chính trị để đưa vào kết luận một trong những nội dung nhấn mạnh là yêu cầu về việc kiên trì định hướng đổi mới, còn rất nhiều việc phải làm tiếp; kiên trì thì những việc làm đã qua mới có thể có tác dụng trong thời gian sắp tới. Chúng tôi sẽ kiến nghị sự kiên định, nhất quán, thống nhất trong chỉ đạo đổi mới, điều này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng", ông Sơn cho biết.

Loạt thách thức mới

Người đứng đầu ngành GD-ĐT chỉ ra rằng giáo dục đang đứng trước nhiều thách thức mà ở thời điểm ban hành Nghị quyết 29 chưa có điều kiện phân tích, đề cập tới nhiều. Trong đó, thách thức mới trong phát triển con người ở thời đại kinh tế thị trường đang phát triển mạnh. Trong thời đại công nghệ số, không gian số, trí tuệ nhân tạo và các yếu tố mới xuất hiện, con người đang đứng trước thách thức mới để phát triển và có một cuộc sống hạnh phúc.

Ông Sơn cũng đề cập tới những thách thức mới trong phát triển nguồn nhân lực khi những yêu cầu về năng lực mới, kỹ năng mới xuất hiện rất nhiều. Số lượng nghề nghiệp đổi mới nhanh, ranh giới rất mờ, liên ngành, tích hợp nhiều lên và yêu cầu về sự phát triển rất nhiều ngành công nghệ cao, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước cũng là một thách thức mới mà ở thời điểm ban hành Nghị quyết 29 chưa đề cập được nhiều.

Khi nền kinh tế phát triển, đất nước phồn vinh hơn, đời sống cao hơn nhưng đứng trước việc phân hóa giàu - nghèo lớn lên thì nguy cơ mất bình đẳng trong giáo dục có thể sẽ gia tăng. Đây cũng là một thách thức lớn.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ GD-ĐT: "Chúng ta đứng trước thách thức lớn hơn trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu, kể cả giáo dục phổ thông và giáo dục đại học. 10 năm về trước, chúng ta chưa bàn gay gắt đến vấn đề học sinh phổ thông tìm kiếm cơ hội học tập ở nước ngoài; các trường phổ thông tốt ở nước ngoài cũng thu hút học sinh của chúng ta. Các trường đại học cũng phải cạnh tranh nguồn lực khoa học với các trường đại học trên quy mô toàn cầu.

Chúng ta mải miết với câu chuyện tự chủ đại học, với câu chuyện đầu tư nhưng chúng ta còn phải ứng phó với thách thức trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu về giáo dục. Trong đề xuất kết luận với Bộ Chính trị, sẽ có những đề xuất nhằm tăng cường sự thích ứng, xử lý, vượt qua những thách thức trong thời kỳ sắp tới".

"Hai từ khóa rất quan trọng là tiền và con người"

Ông Nguyễn Kim Sơn cho rằng, trong kết luận của Bộ Chính trị thời gian tới, chắc chắn có mấy điểm cần đề cập tới xoay quanh 3 vấn đề chính: nhận thức, thể chế và nguồn lực.

Về nhận thức, bản thân Nghị quyết 29 đã là đổi mới về quan điểm đối với giáo dục, nhưng nhận thức ở các cấp, các ngành trong giáo dục vẫn là một vấn đề lớn; sẽ phải tiếp tục nhận thức về đầu tư cho giáo dục, tự chủ trong giáo dục, xã hội hóa trong giáo dục và nhận thức trong các vấn đề chuyên môn của ngành. Bên cạnh một nhận thức cho đầy đủ, thấu đáo, quan trọng hơn cần sự hành động tương xứng và cần sự hành động đến nơi đến chốn.

"Nếu chỉ gia tăng về nhận thức thì hàng ngày chúng ta vẫn nói với nhau rằng giáo dục là quốc sách hàng đầu, nhưng sẽ chỉ dừng ở đó mà thôi. Hành động cho tương xứng với nhận thức vẫn là câu chuyện lớn cần làm tiếp để những vấn đề của Nghị quyết 29 được thực hiện một cách đầy đủ và triệt để trong thời gian sắp tới", ông Sơn nhấn mạnh.

Về vấn đề thể chế, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT cho rằng cần tiếp tục rà soát các văn bản, bộ luật, xây dựng luật mới là luật Nhà giáo để mở đường cho xã hội hóa, tự chủ trong giáo dục và mở đường cho những đổi mới khác.

Vấn đề nguồn lực, người đứng đầu ngành giáo dục nhắc tới tài chính giáo dục, đầu tư cho giáo dục và nguồn lực con người và nhấn mạnh: "Hai từ khóa rất quan trọng là tiền và con người. Càng ngày chúng ta càng nhận thức sâu sắc và toàn diện vai trò có tính chất quyết định của lực lượng nhà giáo trong công cuộc đổi mới; chắc chắn chúng ta sẽ phải làm nhiều việc hơn nữa phát triển đội ngũ nhà giáo để hoàn tất các mục tiêu đổi mới giáo dục trong thời gian sắp tới".