Ở đây, xin phép trình bày những nhạc cụ dân gian thuộc bộ hơi và gõ của Ukraine, bao gồm những nhạc cụ vẫn còn sử dụng hoặc đã mai một.
Trước hết là dentsivka, loại sáo có 1 ống thổi, nhiều kích cỡ với giọng khác nhau (piccolo, prima, alto, tenor và bass). Nhạc cụ này có 2 biến thể là dvodentsivka và pivtoradentsivka. Riêng sáo có khía mở thì có 3 loại: floyara, floyarka và sopilka, kích cỡ từ 20 cm - 100 cm, có từ 6 đến 10 lỗ bấm. Ở miền trung Ukraine người ta thường gọi chúng là frilka, đôi khi gọi là zubivka và sử dụng các loại sáo này trong những đám tang ở vùng núi Carpathian.
 |
Sáo dentsivka, floyara, floyarka (từ trái qua) |
proxy.europeana.eu. |
 |
Volynka là một loại kèn túi của Ukraine, không còn phổ biến trong thế kỷ 20 |
alchetron.com |
Kuvytsi là loại sáo bè cổ xưa, có niên đại khoảng 5.000 năm. Nhạc cụ này có nhiều phiên bản: loại có hệ thống ống từ lớn tới nhỏ nằm cùng một bên hoặc loại có hệ thống ống nằm hai bên, ống lớn nhất ở trung tâm.
Ngoài ra ở Ukraine còn có sáo rih, kèn gỗ surma, tù và trembita phổ biến trong cộng đồng người Hutsul sống ở miền tây Ukraine. Những người chăn cừu thường sử dụng trembita để truyền tín hiệu, liên lạc trong rừng núi, dùng để dẫn đường cho chó và cừu.
Volynka là một loại kèn túi có âm thanh khá hay, tiếc là không còn phổ biến trong thế kỷ 20; zubivka là loại kèn cổ xưa, dài khoảng 60 cm, bề mặt hình nêm, chủ yếu được sử dụng ở vùng Carpathian. Đây là loại kèn mà các học giả Ả Rập đã mô tả chúng lần đầu tiên vào thế kỷ 11.
Những nhạc cụ gõ
Buhay là loại trống có cách vận hành khá lạ. Nó là một cái thùng hình nón, có thể bằng gỗ. Ở một đầu, căng chặt một mảnh da cừu, có một lỗ ở giữa da cừu dùng để xỏ một búi lông ngựa thắt nút vào. Khi diễn, một người giữ cái thùng, một người kéo lông ngựa bằng các ngón tay đã được làm ẩm. Thời gian gần đây, chỉ cần một người để sử dụng nhạc cụ này, hai chân sẽ giữ thùng, còn tay kéo búi lông ngựa. Tùy thuộc vào kỹ năng, người chơi có thể tạo ra được từ 5 đến 6 âm thanh khác nhau từ buhay – một nhạc cụ góp phần quan trọng trong nghi lễ năm mới và Giáng sinh.
 |
Những loại sáo, kèn và tù và của Ukraine |
en-academic.com, wikiwand.com, en-academic.com, shutterstock.com |
Ở Ukraine còn nhiều loại trống khác, ví dụ như bukhalo (loại trống lớn, có chũm chọe gắn vào mặt trống), thường dùng trong nhạc khiêu vũ. Người chơi đánh trống này bằng một chiếc gậy gỗ và dùng một thanh kim loại gõ chũm chọe để tạo ra nhịp điệu; lytavry là một loại trống bass tương tự như trống định âm hoặc timpani, thường dùng như thiết bị phát tín hiệu để thông báo; còn pidkova là chiếc móng ngựa bằng thép treo lủng lẳng ở phần cuối của một sợi dây ruột mèo, khi đánh vào sẽ tạo ra tiếng chuông the thé tương tự âm thanh của triangle; rapach là một loại lục lạc, kích cỡ lớn hơn derkach.
Người dân tộc Ukraine thường sử dụng nhạc cụ này trong các nhà thờ ở vùng Prešov của Slovakia thay cho chuông trong lễ Phục sinh.
Ngoài ra người Ukraine còn có những nhạc cụ gõ tự thân vang, chẳng hạn như batih, briazkaltsia. Lúc diễn, người ta đập chúng xuống sàn hoặc lắc sẽ khiến chúng phát ra âm thanh nhịp điệu.
Bubon là một vòng gỗ có nhiều lỗ, đường kính khoảng 50 cm, một hoặc cả hai mặt vòng bịt căng bằng da chó, gắn những miếng kim loại (đồng thau). Khi dùng gậy hoặc bàn tay gõ vào bubon, chúng sẽ phát ra âm thanh nghe giống tambourine.
Hai loại resheto và taraban cũng là trống vòng gỗ. Loại taraban thì có đường kính khoảng 50 cm, hai mặt bịt căng bằng da chó hoặc mèo. Riêng loại trống torokhkalo thì có cấu tạo khác hơn. Chúng có lỗ gắn chốt vào. Khi quay xung quanh phát ra âm thanh rất lớn. Những người bảo vệ thường sử dụng torokhkalo để xua đuổi những kẻ xâm nhập vào ban đêm.
 |
Trống bubon (1), trống bukhalo (2), trống derkach (3), trống klapachka (4) |
authenticukraine.com, anyonemusic.blogspot.com, authenticukraine.com |
Cuối cùng là Zatula, một nhạc cụ dân gian rất đặc biệt, đó chỉ là một miếng gỗ có nhiều rãnh. Trên các rãnh này có một thanh gỗ để làm mềm quần áo sau khi giặt. Nói cách khác, zatula là một vật dụng gia đình, dùng để giặt và phơi quần áo song đôi khi được sử dụng như một nhạc cụ gõ phát ra tiếng khàn tương tự như âm thanh của derkach – một loại rattle, cũng là nhạc cụ gõ của Ukraine.
Bình luận (0)