Cần tính toán phân phối phần địa tô chênh lệch cho người bị thu hồi đất

Ủy ban Kinh tế Quốc hội vừa hoàn thành báo cáo thẩm tra dự án luật Đất đai sửa đổi.

Đây là bản thẩm tra lần thứ 2, sau khi dự án luật được Chính phủ tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội tại kỳ họp thứ 4 (10.2022) và góp ý của nhân dân đầu năm 2023 vừa qua.

NGỌC DƯƠNG

Về thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, dự thảo luật mới nhất trình Quốc hội đã có sự thay đổi lớn khi liệt kê tới 31 trường hợp thu hồi đất, chia làm 3 nhóm: thu hồi đất xây dựng công trình công cộng; xây dựng trụ sở cơ quan nhà nước, công trình sự nghiệp và để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích, quốc gia công cộng khác.

Ủy ban Kinh tế cho rằng phải cân nhắc quy định theo hướng liệt kê vì Nghị quyết 18 Hội nghị T.Ư 5 khóa XIII về đổi mới chính sách pháp luật đất đai yêu cầu quy định rõ điều kiện, tiêu chí cụ thể việc Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Việc liệt kê khó đảm bảo đầy đủ các trường hợp.

Bên cạnh đó, trong các trường hợp thu hồi đất có cả "dự án nhà ở thương mại", khó xác định có thuộc phạm vi phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng hay không. Cùng đó, việc quy định như dự thảo sẽ khó triển khai trên thực tế cơ chế thỏa thuận về quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án nhà ở thương mại theo Nghị quyết 18 của T.Ư Đảng.

Liên quan tới các quy định bồi thường, hỗ trợ tái định cư, Ủy ban Kinh tế cho rằng, dự thảo luật quy định theo hướng đa dạng các hình thức bồi thường. Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế đề nghị nghiên cứu bảo đảm việc bồi thường bằng đất khác mục đích sử dụng với loại đất thu hồi phải có giá trị tương đương với đất thu hồi để bảo đảm quyền lợi của người có đất thu hồi.

"Trong xác định mức bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người có đất thu hồi cần tính toán để điều tiết, phân phối phần địa tô chênh lệch do thay đổi quy hoạch, chuyển mục đích sử dụng đất, thực hiện các dự án tạo ra cho người có đất thu hồi, bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước, người bị thu hồi đất và lợi ích của nhà đầu tư", báo cáo thẩm tra nêu rõ.

Đây là lần đầu tiên việc điều tiết, phân phối chênh lệch địa tô được đưa vào báo cáo thẩm tra của Quốc hội. Trước đó, tại hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách, nhiều đại biểu cũng đề nghị phải có cơ chế để điều tiết phần chênh lệch địa tô này.

Ngoài quy định trên, Ủy ban Kinh tế cũng đề nghị nghiên cứu quy định rõ trong dự thảo luật về quyền của người bị thu hồi đất tại các dự án phải được tham gia ngay từ đầu trong quá trình xây dựng phương án bồi thường, tái định cư.

Cùng đó, phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phải được xây dựng một cách thỏa đáng, được sự đồng thuận của người dân và được thực hiện công khai, đúng quy định của pháp luật trước khi có quyết định thu hồi đất.

"Nếu phương án không được đại đa số cư dân khu vực thu hồi đồng ý cao thì phải giải trình, thay đổi phương án", báo cáo thẩm tra nêu rõ.

Dự kiến chiều nay 11.5, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ cho ý kiến dự án luật Đất đai sửa đổi trước khi trình Quốc hội cho ý kiến lần thứ 2 tại kỳ họp 5 khai mạc ngày 22.5 tới.