Cảnh giác 'chiêu' né thuế của doanh nghiệp Trung Quốc

Nhiều nhà thương mại Trung Quốc sang VN mua hàng

Ngày 13.3, trao đổi với PV Thanh Niên, ông Phạm Quang Anh, Tổng giám đốc Công ty may mặc Dony, hồ hởi khoe hầu như tuần nào cũng tiếp đón vài ba đoàn doanh nghiệp (DN) xuất khẩu từ Trung Quốc sang thăm nhà máy, đặt hàng. Sáng 13.3 là đoàn thứ 16 tính từ sau Tết Nguyên đán đến nay. Họ là những nhà làm thương mại, mua hàng để xuất đi Mỹ. 

"Họ tham quan nhà máy, thấy sản phẩm phù hợp, sau khi thống nhất giá cả là đặt hàng làm luôn. Sản phẩm mà DN Trung Quốc đặt là hàng thun cơ bản, giá không cao, nhưng số lượng lớn", ông Quang Anh nói. Dự kiến trong tháng 3 này, ông Quang Anh sẽ sang Trung Quốc gặp các đối tác để cụ thể hóa các đơn hàng lớn hơn. "Hơn 25% số DN Trung Quốc đến nhà xưởng tham quan đã đặt những đơn hàng cụ thể. Đây là những khách hàng lớn và chúng tôi hy vọng việc xuất khẩu sang Mỹ trong thời gian tới tốt hơn", ông Quang Anh cho biết.

ẢNH: NGỌC DƯƠNG

Dù vậy, theo ông Phạm Quang Anh, so với 3 năm trước, giá làm hàng xuất khẩu giảm khoảng 20 - 30% tùy mặt hàng. Nhưng do đầu tư công nghệ, máy móc và làm nhiều công đoạn để giảm chi phí, nên các DN vẫn có lãi. "Thậm chí 1 chiếc áo thun chỉ lãi 1.000 đồng nhưng đổi lại, mỗi đơn hàng lớn cả 100.000 sản phẩm thì vẫn có lãi 100 triệu đồng. Hàng dệt may có biên lợi nhuận ngày càng thấp, nhưng nếu đầu tư công nghệ tốt, chuyên nghiệp hóa hơn thì vẫn phát triển được", ông Quang Anh nói.

Xác nhận có tình trạng này, nhưng ông Trần Thế Linh, Giám đốc Công ty TNHH Giày Viễn Thịnh, lại buộc phải từ chối ngay từ đầu đối với các khách hàng đến từ Trung Quốc và Mexico muốn mua hàng để xuất đi Mỹ, do quy mô sản xuất không đáp ứng được các đơn hàng mới. Ông Linh lý giải: "Vĩnh Thịnh là DN sản xuất gia công duy nhất đầu tư làm từ A đến Z một đôi giày để xuất khẩu với 264 chi tiết cho hãng thời trang đến từ châu Âu. Đơn hàng của công ty làm từ nay đến hết tháng 6 mới xong, nên khi DN từ Trung Quốc sang đặt vấn đề làm hàng để xuất đi Mỹ, tôi buộc phải từ chối. Trong bối cảnh thị trường thế giới biến động, người tiêu dùng thắt lưng buộc bụng hơn trong chi tiêu hàng thời trang, việc duy trì được những khách hàng bằng uy tín là quan trọng. Đây cũng là triết lý làm ăn kinh doanh của chúng tôi".

Trả lời câu hỏi về xu hướng các nhà thương mại Trung Quốc qua VN đặt hàng để xuất qua Mỹ, ông Phạm Xuân Hồng, Chủ tịch Hội Dệt may thêu đan TP.HCM, khẳng định "không đáng lo ngại vì đó là hoạt động thương mại bình thường". 

"DN từ Trung Quốc, Mỹ hay Úc đi 2 tay không đến DN dệt may, đặt hàng rồi xuất đi, cứ thuận mua vừa bán, không có gì đáng lo ngại. Hiện trạng này đang xảy ra tại một số ít DN may mặc nhỏ, cần đơn hàng và làm công là chính. Còn DN may mặc lớn, hiếm gặp kiểu khách hàng này. Nếu DN mang thành phẩm từ nước của họ vào VN mượn xuất xứ để xuất đi mới là điều đáng lo ngại. Còn những DN này sau bước đầu tiên là mua hàng xuất đi, có tiến đến bước thứ 2 là lập công ty, xây nhà máy, nhập nguyên liệu về VN làm hàng xuất đi hay không là điều các địa phương, cơ quan quản lý, hội ngành nghề cần lưu ý. Nếu mọi việc đơn giản quá, nguy cơ chia sẻ thị phần vẫn tính tới", ông Hồng cảnh báo.

Ông Trần Thế Linh cũng lo ngại tình trạng DN từ các nước bị ảnh hưởng bởi việc chính phủ Mỹ áp thuế đến VN để mở nhà máy, thu hút công nhân của DN Việt. "Với ngành giày dép, họ không thể sang VN làm chuỗi sản xuất mà chỉ làm đế, gót giày và một số phụ kiện. Tôi không ngại cạnh tranh bởi cách làm của các DN khá tạm bợ này. Tuy nhiên, họ lại đầu tư nhà máy tại các vùng xa, hút công nhân mình đã đào tạo nên cũng mệt mỏi", ông Linh chia sẻ.

Nhôm, thép, gỗ… lo ngại rủi ro

Trao đổi với PV Thanh Niên, nhiều DN ngành gỗ và đồ gỗ, các chuyên gia nhận định tình hình chung là tích cực, song tiềm ẩn rủi ro. Trong 2 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu gỗ và các sản phẩm từ gỗ của VN đạt kim ngạch cao nhất trong nhóm lĩnh vực nông - lâm - thủy sản, mang về hơn 2,5 tỉ USD, tăng 12,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Năm 2024, Mỹ là thị trường tiêu thụ gỗ và lâm sản lớn nhất của VN, với giá trị xuất khẩu đạt 9,42 tỉ USD, chiếm trên 15% giá trị xuất khẩu của ngành nông nghiệp, chiếm 54% tổng giá trị xuất gỗ và lâm sản của VN xuất sang Mỹ và chiếm 37% tổng giá trị nhập khẩu sản phẩm gỗ của nước này. Đồ gỗ VN xuất sang Mỹ đa số hưởng mức thuế 0%, riêng nhóm hàng ván gỗ có thuế suất 8%. Trong khi đó, hàng nội thất Mỹ nhập về VN có loại chịu thuế nhập khẩu lên đến 25%. 

Ông Phùng Quốc Mẫn, Chủ tịch Hiệp hội Mỹ nghệ và chế biến gỗ TP.HCM (HAWA), nhận xét: "Những yếu tố bất ngờ nổi lên gần đây từ Mỹ như mở cuộc điều tra an ninh quốc gia về hoạt động nhập khẩu gỗ xẻ của Mỹ, với khả năng áp thuế 25% với loại nguyên liệu và thành phẩm là điều đáng lo ngại. Hiện Mỹ là nhà tiêu thụ gỗ nội thất lớn nhất của VN, chiếm 55% kim ngạch trong 2 tháng đầu năm và đã nhiều năm duy trì tỷ trọng này. Nếu sản phẩm gỗ Việt sang Mỹ bị áp mức thuế này, DN sẽ mất gần 2 tỉ USD mỗi năm".

Mới đây, tại Diễn đàn ngành gỗ và nội thất VN được tổ chức tại TP.HCM, Tham tán thương mại VN tại Mỹ nhận xét mức thuế của VN áp với gỗ và sản phẩm gỗ Mỹ khá cao và đề xuất VN nên xem xét điều chỉnh mức thuế phù hợp trong khuôn khổ thương mại song phương. Đại diện HAWA cho rằng, VN xuất khẩu nhiều sản phẩm gỗ vào Mỹ, nhưng cũng là nước tiêu thụ nhiều gỗ nguyên liệu từ thị trường này, chỉ sau Trung Quốc. Nếu Chính phủ VN không có những hành động tức thời thể hiện thiện chí và quyết tâm giảm xuất siêu vào Mỹ, DN gỗ Việt sẽ gặp nhiều khó khăn do thuế cao và thị trường tiêu thụ Mỹ sẽ giảm sức mua. "DN cần tăng cường nhập khẩu gỗ, sản phẩm gỗ và gỗ nguyên liệu từ Mỹ; nghiên cứu sửa đổi mức thuế suất nhập khẩu đối với gỗ và sản phẩm gỗ nhập khẩu từ Mỹ tương ứng với mức thuế nhập khẩu mà Mỹ đang áp lên sản phẩm VN…", ông Phùng Quốc Mẫn đề xuất.

Là một trong những thị trường xuất khẩu thép lớn của VN, việc Mỹ chính thức áp mức thuế 25% với tất cả nhôm, thép nhập khẩu vào nước này dấy lên lo ngại xuất khẩu nhóm hàng này sang Mỹ có thể bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, đại diện Hiệp hội Thép VN (VSA) cho biết, từ năm 2018, nhôm và thép đã phải chịu mức thuế lần lượt là 10% và 25% khi vào Mỹ. Thế nên, mức thuế Mỹ đang áp dụng với 2 mặt hàng này sẽ không khiến DN thép Việt bị ảnh hưởng lớn. Còn Hội Nhôm thanh định hình VN (VAA) nhận định nhóm DN nhôm có thể bị ảnh hưởng trực tiếp, tập trung chủ yếu là các nhà sản xuất nước ngoài tại VN và đây cũng là các DN xuất khẩu chính mặt hàng nhôm.

Theo số liệu từ Cục Hải quan, trong tháng 1, VN xuất khẩu sắt thép giảm gần 21% trị giá và giảm gần 26% về sản lượng. Thị trường xuất khẩu sắt thép chủ yếu của VN là khu vực ASEAN, EU, Mỹ, Đài Loan và Úc.