Tác phẩm Chân dung Mẹ tôi có thể khẳng định là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của họa sĩ Nguyễn Nam Sơn. Hiện giá khởi điểm từ 200 - 300 ngàn euro.
Chân dung họa sĩ Nam Sơn (Ảnh chụp năm 1949)
Tư liệu của nhà nghiên cứu mỹ thuật Ngô Kim Khôi
Nhà nghiên cứu mỹ thuật Ngô Kim Khôi cho biết: "Nam Sơn tự học sơn dầu rất sớm. Tại Hà Nội vào đầu thế kỷ 20, những cuộc đấu xảo (hội chợ) được tổ chức, là những sự kiện làm nổi bật đời sống văn hóa và nghệ thuật. Họa sĩ Nam Sơn tham gia triển lãm, những tấm tranh sơn dầu Nhà nho xứ Bắc, Tĩnh vật của Nam Sơn đã làm ông trở thành một trong những người vẽ tranh sơn dầu đầu tiên của nước Việt Nam. Chính vì nhận thấy kỹ thuật vẽ sơn dầu của Nam Sơn tuy tự học nhưng có rất nhiều triển vọng, trong cuộc gặp gỡ đầu tiên với Nam Sơn, Victor Tardieu đã quyết định chấp nhận hướng dẫn chàng trai trẻ đầy đam mê ấy vào con đường nghệ thuật. Cuộc hạnh ngộ bất ngờ và kỳ diệu đó đã đưa hội họa Việt Nam, vốn dĩ có nhiều ảnh hưởng Trung Hoa, vào một bước ngoặc lịch sử, và lập ra một nền móng nghệ thuật Việt Nam hoàn toàn mới lạ mà sau này tiếng tăm đã lừng lẫy khắp hoàn cầu: Sự thành lập Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương năm 1924".
'Chân dung Mẹ tôi' của Nam Sơn trưng bày tại trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, năm 1930 trước khi sang tham gia Triển lãm Thuộc địa Paris 1931
Tư liệu của nhà nghiên cứu mỹ thuật Ngô Kim Khôi
Bức tranh sơn dầu 'Chân dung Mẹ tôi' có gì đặc biệt ?
Cũng theo nhà nghiên cứu mỹ thuật Ngô Kim Khôi: "Bức tranh sơn dầu đặc sắc Chân dung Mẹ tôi vẽ cụ Nguyễn Thị Lân, mẹ họa sĩ Nam Sơn, ngồi một cách uy nghi trên ghế. Bà đội mũ khăn và khoác áo theo Phật giáo truyền thống. Quanh cổ là chuỗi tràng hạt, ngực đeo Kim Khánh "Tiết hạnh khả phong" (節行可封), do vua Bảo Đại ban năm 1927 (dưới thời Phụ chính Đại thần Tôn Thất Hân), trên gối tay cầm quyển kinh. Nhìn chung, không có màu sắc rực rỡ, tất cả hiện lên nét dè dặt, chừng mực, trang nghiêm. Nền tranh màu vàng đất, với nhiều sắc thái, cho chúng ta cảm tưởng đó là một bức tranh đã cũ, cổ kính với thời gian".
Được biết, trong bức tranh áo của mẹ họa sĩ Nam Sơn được vẽ với nhiều sắc xanh khác nhau, trên cùng một gam màu, hiện rõ nét sơn dầu, phương pháp Tây phương, ảnh hưởng của hai người thầy của mình là Victor Tardieu và Jean-Pierre Laurens, nhưng bố cục của tranh hoàn toàn có nét Đông phương, theo phong cách tranh thờ.
'Chân dung Mẹ tôi'. 1930. Sơn dầu. 170×103,5 cm. Giá khởi điểm 200 - 300 ngàn euro
Tác phẩm đặc biệt này của Nguyễn Nam Sơn tại triển lãm Salon 1932 từng được nhiều báo chí nhắc đến
Tư liệu của nhà nghiên cứu mỹ thuật Ngô Kim Khôi
Trên tranh, ông Ngô Kim Khôi giải thích rằng, chúng ta đọc được:
- Bên phải, phía trên, 家慈近像 - Gia Từ Cận Tượng, viết theo chữ Hán cổ, có nghĩa là "chân dung gần đây của mẹ tôi" (Cha gọi là "nghiêm" 嚴, mẹ gọi là "từ" 慈)
- Bên trái, phía dưới 南子阮文壽拜畫 - Nam Tử Nguyễn Văn Thọ Bái Họa, nghĩa là "con trai Nguyễn Văn Thọ lạy phục xuống vẽ".
Lạy phục ở đây theo nghĩa cung kính.
Lẽ ra, "con trai" phải viết là 男子, nhưng ông có biệt hiệu là Nam Sơn (南山), hai chữ 南 và 男 đều đọc là "Nam", hoặc là ông quen tay viết chữ 南 trong biệt hiệu của mình, hoặc phải hiểu là "con trai hiệu là Nam, tên Nguyễn Văn Thọ, lạy phục xuống vẽ".
Bên phải, phía dưới: "Nguyễn Nam Sơn, Hà Nội, 1930".
Phía sau lưng, trên thanh khung nằm ngang, dán một nhãn bằng giấy, trên đó là những thông tin dành cho triển lãm 1932 do chính tay Victor Tardieu viết.
Đại diện gia đình họa sĩ Nam Sơn cho biết thêm: "Sau khi trưng bày tại Triển lãm Thuộc địa Paris 1931, Chân dung mẹ tôi tham dự triển lãm tại Salon Hội Nghệ sĩ Pháp năm 1932, trưng bày tại sảnh XXV tại Đại Cung điện, được phân loại theo mục "Hội họa", dưới số hiệu 1804 trong lưu trữ của Hội Nghệ sĩ Pháp, in trong vựng tập Salon 1932, trang 90, và minh họa trên trang 86.
Tác phẩm của Nguyễn Nam Sơn tại triển lãm Salon 1932 từng được nhiều báo chí nhắc đến. Báo Comoedia, số ra ngày 4.3.1932 đã đăng ảnh chụp Chân dung Mẹ tôi lên trang nhất, với một bài viết của Yvanhoé Rambosson ngợi ca: "Tôi không ngần ngại tuyên bố rằng Nam Sơn là một nghệ sĩ có giá trị chắc chắn. Bức chân dung của mẹ ông trong trang phục nghi lễ có độ chính xác về sắc màu và sức truyền cảm cao quý".
Ảnh chụp 'Chân dung Mẹ tôi' ở Hà Nội khoảng 1930-1931. Ảnh do Pháp đặt chụp để lưu giữ. Nay lưu ở Trung tâm Aix en Provence, miền Nam nước Pháp
Tư liệu của nhà nghiên cứu mỹ thuật Ngô Kim Khôi
Báo Le Matin derniers télégrame de la nuit đưa tin: "Sảnh XXV, Nguyễn Nam Sơn, cái tên bắt đầu được biết đến tại Salon, với Chân dung Mẹ tôi, đường nét vững chắc, màu sắc trầm trọng, phong cách nghi thức tôn giáo, một tác phẩm xuất sắc được sáng tác từ trường Mỹ thuật Đông Dương".
Trước buổi đấu giá diễn ra, nhà nghiên cứu Ngô Kim Khôi - cháu ngoại của họa sĩ Nam Sơn (1890-1973) chia sẻ ngắn gọn trên trang cá nhân: "Một nhà đấu giá, một tác phẩm duy nhất. 20h tối nay, Drouot sẽ phát trực tuyến buổi đấu giá bức tranh lịch sử của Nguyễn Nam Sơn là Chân dung Mẹ tôi. Rất nhiều câu hỏi được đặt ra, và câu hỏi thường được nghe nhất: Liệu kỷ lục tranh Việt Nam sẽ được phá vỡ?".
Bình luận (0)