Chấn thương thể thao khi nào thì chườm ấm, chườm mát?

TÁC DỤNG GIẢM ĐAU

Khoa Chấn thương chỉnh hình - Y học thể thao Bệnh viện (BV) 199 (Đà Nẵng) vừa tiếp nhận bệnh nhân (BN) T.T.C (nam, 37 tuổi, ngụ Đà Nẵng) bị chấn thương sau pha tranh cướp bóng và tiếp đất sai tư thế. Anh C. bị khuỵu khớp gối phải và sưng đau khiến việc đi lại vận động khó khăn. Anh C. có chia sẻ rằng lúc đó không biết nên chườm ấm hay chườm mát vào chỗ đau.

Tại BV 199, qua thăm khám cho anh C., các bác sĩ (BS) xác định BN bị chấn thương tràn dịch khớp gối, nghi ngờ đứt dây chằng chéo trước. Ngay lập tức, các BS đã tiến hành xử trí chỗ đau bằng cách cho chườm mát tích cực, băng ép khớp gối, nghỉ ngơi hạn chế vận động, dùng thuốc và tập vật lý trị liệu, phục hồi chức năng. Sau 5 ngày, khớp gối đỡ sưng đau, đi lại gần như bình thường. BN vẫn được chỉ định chụp MRI và chuẩn bị cho các bước điều trị chuyên sâu sau đó.

AN QUÂN

Một BN khác là ông N.V.B (50 tuổi, ngụ Quảng Nam) chơi tennis đã nhiều năm. Mỗi khi chơi tennis quá sức, ông B. lại bị đau mặt ngoài khuỷu tay. Qua thăm khám, các BS chẩn đoán BN bị hội chứng tennis elbow (viêm khối cơ lồi cầu ngoài xương cánh tay). Trường hợp này, BN được xử trí bằng chườm ấm, kết hợp tập vật lý trị liệu, phục hồi chức năng. Sau khi tập xong lại được chườm mát, hạn chế vận động khuỷu tay 1 tháng. Sau điều trị, BN hiện đã ổn định và có thể chơi tennis trở lại.

Vậy khi nào thì chườm ấm và khi nào thì chườm mát đối với các chấn thương gây đau từ phía bên trong? BS Phùng Cao Cường, Phó trưởng khoa Chấn thương chỉnh hình - Y học thể thao BV 199, cho biết dựa theo nguyên tắc nóng nở ra, lạnh co lại mà việc sử dụng nhiệt sẽ được áp dụng cho từng trường hợp.

CHƯỜM MÁT

Theo BS Cường, chườm mát là phương pháp phổ biến nhất cho các chấn thương cấp tính để giảm sưng, đau và viêm. Thời gian tối ưu trong vòng 24 giờ đầu sau chấn thương, và nên áp dụng kéo dài trong 3 ngày. Những trường hợp chườm mát thường là lật sơ mi cổ chân, chấn thương gối, chấn thương vai… hoặc sau hoạt động có các chấn thương mạn tính có thể gây viêm.

Túi chườm mát có thể được làm tại nhà bằng cách bọc các viên đá trong tủ lạnh bằng túi bóng, khăn tay... hoặc các loại túi chườm mát chuyên dụng khác có bán trên thị trường. Nhưng để chườm mát an toàn, lưu ý không được để viên đá tiếp xúc trực tiếp với da, cần sử dụng khăn tắm hoặc vải mỏng lót ở giữa.

"Nên chườm mát khoảng 20 phút mỗi lần, và thực hiện khoảng 4 - 8 lần/ngày. Lưu ý chườm mát nhiều lần một ngày sẽ tốt hơn chườm một lần trong thời gian dài. Không tiếp tục chườm đá nếu cảm giác đau hoặc vùng da được chườm mát chuyển màu hồng hoặc đỏ. Không được sử dụng chườm mát ở vai trái nếu có bệnh lý về tim", BS Cường hướng dẫn chi tiết.

CHƯỜM ẤM

Phương pháp chườm ấm thường được sử dụng để điều trị các tổn thương mạn tính. Theo đó, chườm ấm giúp kích thích dòng máu đến các cơ hoặc khớp bị tổn thương. Chườm ấm thường được sử dụng để điều trị các chấn thương lặp đi lặp lại ở vận động viên trước lúc họ bắt đầu các hoạt động thể dục thể thao.

Chườm ấm là phương pháp hiệu quả để giảm đau nếu chấn thương là căng cơ. Khi đó, nhiệt sẽ giúp thư giãn mô tổn thương và hạn chế việc cứng khớp, điều này tạo điều kiện điều trị các bệnh cơ xương như viêm khớp hoặc căng cơ kéo dài.

Chườm ấm được sử dụng cho các cơn đau mãn tính hoặc chấn thương sau 72 giờ, như hội chứng tennis elbow nói trên, đau khớp vai do viêm gân, đau gót chân do viêm gân, viêm bao gân gập - duỗi ngón, viêm cân gan chân... Khi đó, khăn ấm hoặc miếng nhiệt ấm có thể tăng cường sự xâm nhập của nhiệt vào cơ. Ở nhiều trường hợp thì nhiệt ẩm sẽ giúp giảm đau tốt hơn so với nhiệt khô.

Theo BS Cường, công cụ để chườm ấm có thể là miếng nhiệt điện (electric heating pad) hoặc túi chườm ấm thậm chí là khăn nóng được lấy ra từ máy sấy. Tuy nhiên, nên sử dụng miếng nhiệt điện, điều chỉnh nhiệt độ thích hợp với từng người để tránh nhiệt quá lớn sẽ gây bỏng cho người bệnh.

Để chườm ấm giảm đau hiệu quả, cần lưu ý không được chườm ấm ngay sau hoạt động, không chườm ấm với các tổn thương cấp tính. Luôn sử dụng nhiệt độ vừa phải và nhiệt độ thích hợp sẽ không gây đổ mồ hôi và khó chịu cho BN. Cũng không được nhúng khăn tắm bằng nước sôi để tạo ra công cụ để chườm ấm; không chườm ấm ở vị trí đang có quá trình viêm diễn ra; không được chườm ấm ở vùng da tổn thương; không được chườm ấm khi đang ngủ.