Chánh án tối cao Nguyễn Hòa Bình: ‘Tòa án là phải đứng thẳng’

Chiều 22.11, Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình giải trình về một số nội dung còn có ý kiến khác nhau đối với dự thảo luật Tổ chức TAND sửa đổi.

Trước đó, trong phần thảo luận, nhiều đại biểu Quốc hội không đồng tình với việc bãi bỏ nghĩa vụ thu thập chứng cứ của tòa án, vì việc này sẽ gây khó khăn cho người dân, nhất là đương sự yếu thế.

Nhiều đại biểu cũng bày tỏ không nhất trí với đề xuất của dự thảo về việc đổi tên TAND tỉnh thành TAND phúc thẩm, TAND huyện thành TAND sơ thẩm. Bởi lẽ, thay đổi chỉ dừng lại ở tên gọi, trong khi thẩm quyền, tổ chức, chức năng xét xử của các tòa án cơ bản vẫn giữ nguyên; sẽ dẫn tới tốn kém, bất cập.

GIA HÂN

"Tòa án là phải đứng thẳng"

Trước khi đi vào các nội dung cụ thể, Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình nhận định, với các quy định mới thì tranh luận là điều không tránh khỏi. Ông mong muốn Quốc hội cho phép tổ chức một hội nghị hoặc hội thảo để có thể giải trình rõ hơn về các nội dung trong dự án luật.

Về vấn đề bãi bỏ nghĩa vụ thu thập chứng cứ của tòa án, ông Bình cho hay, quy định như dự thảo nhằm đề cao trách nhiệm tự vệ của bên bị kiện và quyền thu thập chứng cứ của bên đi kiện, không phải cứ kiện xong là giao cho tòa án.

Chính vì điều đó, các quốc gia trên thế giới không có quy định giao việc này cho tòa án. "Tại sao quốc tế người ta lại yêu cầu làm như vậy? Người ta yêu cầu tòa án phải đứng thẳng", Chánh án tối cao nói.

Theo ông Bình, luật hiện hành quy định tòa án có nghĩa vụ thu thập chứng cứ. Tuy nhiên, nếu tòa thu thập có lợi cho bên nguyên đơn thì bên bị đơn sẽ kiện vì nghiêng về bên nguyên đơn, nếu thu thập có lợi cho bên bị đơn thì bên nguyên đơn cũng sẽ kiện vì tòa ủng hộ bên bị đơn.

Chánh án TAND tối cao khẳng định, người dân chờ đợi ở tòa án một phán quyết công tâm, khách quan, công bằng, chứ không phải chờ đợi ở việc thu thập chứng cứ rồi đánh giá không khách quan, xem nhẹ các chứng cứ không do mình thu thập.

Về lo ngại người yếu thế gặp khó, ông Nguyễn Hòa Bình nói, trường hợp đương sự không thể thu thập chứng cứ và có yêu cầu, tòa án sẽ hỗ trợ bằng việc gửi yêu cầu bằng văn bản tới các cơ quan lưu giữ chứng cứ có nghĩa vụ cung cấp cho đương sự.

"Ai không chấp hành lệnh này, Pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa ban hành xong, tòa án sẽ xử phạt", ông Bình nói, và cho hay, mỗi năm có tới 600.000 vụ án cần giải quyết, trong khi chỉ có 6.000 thẩm phán, không thể đủ người để đi thu thập chứng cứ cho từng ấy vụ án.

GIA HÂN

"Người ta rất giỏi, có thể làm nhiều việc, nhưng suốt đời vẫn là thẩm phán sơ cấp"

Về vấn đề tổ chức tòa án theo thẩm quyền xét xử, Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình khẳng định đề xuất như dự thảo (đổi tên TAND tỉnh và huyện) là để thể chế hóa Nghị quyết số 27 của T.Ư, đúng với bản chất của tòa án, chứ không chỉ đơn thuần là đổi tên.

Dẫn lại băn khoăn của một số đại biểu "tòa án phúc thẩm vẫn xét xử sơ thẩm", ông Bình cho hay, đây chỉ là tên gọi theo nhiệm vụ chính yếu. Các nước trên thế giới, có trường hợp tòa tối cao vẫn xử cả án sơ thẩm chứ không chỉ riêng tòa án sơ thẩm. Ví dụ xét xử tổng thổng, bộ trưởng… họ sẽ giao cho tòa tối cao, và tên gọi thì vẫn là tòa tối cao chứ không phải tòa sơ thẩm.

Dự thảo luật Tổ chức TAND tối cao sửa đổi còn đề xuất rút ngắn ngạch thẩm phán từ 4 ngạch (sơ cấp, trung cấp, cao cấp và thẩm phán TAND tối cao) còn 2 ngạch (thẩm phán và thẩm phán TAND tối cao). Ngạch thẩm phán sẽ có 9 bậc, từ 1 đến 9. Cho ý kiến về nội dung này, nhiều đại biểu lo ngại sẽ gây khó khăn trong việc phân hóa chất lượng thẩm phán, chưa kể có thẩm phán sẽ không còn động lực phấn đấu.

Tuy nhiên, theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, đề xuất như trong dự thảo xuất phát từ thực tiễn và tâm tư của 6.000 thẩm phán làm việc tại các TAND cấp huyện. Những người này, kể từ khi vào ngành cho đến lúc về hưu vẫn chỉ là thẩm phán sơ cấp.

"Người ta rất giỏi, có thể làm nhiều việc, nhưng suốt đời vẫn là thẩm phán sơ cấp", ông Nguyễn Hòa Bình nói và khẳng định quy định mới về ngạch, bậc thẩm phán sẽ giúp tạo động lực phấn đấu bằng con đường nghề nghiệp cho đội ngũ chức danh tư pháp này, nhất là ở cơ sở.