Chỉ tiêu... không thật

Ngoài những chỉ tiêu được khuyến cáo cần phải bỏ vì không có khả năng thống kê, hay thống kê cũng không có ý nghĩa, thì có những chỉ tiêu cần phải xem xét lại khi đặt kế hoạch.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh mới đây tiết lộ, để phục vụ việc đánh giá giữa nhiệm kỳ, và cũng là cơ sở để xây dựng Chiến lược phát triển KT-XH 10 năm tới, ủy ban đã làm việc với Bộ KH-ĐT, thì phát hiện vấn đề: Chỉ tiêu thu nhập bình quân đầu người Quốc hội đặt ra đến 2020 đạt 3.200 - 3.500 USD/người/năm là rất khó khả thi.

Theo ông Thanh, khả năng năm nay thu nhập đầu người chỉ đạt 2.540 USD. Với tốc độ tăng trưởng này, một năm thu nhập đầu người sẽ chỉ tăng thêm 140 - 150 USD thôi, tức là 2 năm nữa, “giỏi lắm” VN đạt mức 2.900 USD/người, chứ không thể với đến con số kế hoạch.

Lý giải vì sao không đạt kế hoạch, PGS Vũ Sỹ Cường cho rằng, do bản thân việc đặt kế hoạch đã sai. “Nếu đặt chỉ tiêu trong 5 năm (2016 - 2020), thu nhập đầu người tăng lên 3.200 USD, chúng ta cần tăng trưởng kinh tế trung bình mỗi năm 8,4%. Trong 3 năm nay, chúng ta có khi nào tăng trưởng nổi 8,4% hay không mà chúng ta đặt mục tiêu cao thế? Ngay từ khi đặt ra chỉ tiêu đã thấy phi lý rồi”, PGS Cường nói.

TS Huỳnh Thế Du còn cho rằng, nếu đã đặt chỉ tiêu tăng trưởng GDP thì nên bỏ chỉ tiêu GDP bình quân đầu người, vì nó mâu thuẫn nhau. “Tôi chứng minh bằng một ví dụ, nếu GDP vẫn thế mà lạm phát tăng 20%, tỷ giá giữ nguyên, thì tự động GDP đầu người đạt mục tiêu. Tuy cả 2 chỉ số đều đạt, nhưng nó không phản ánh sự lành mạnh của nền kinh tế”, TS Du nói, và khuyến cáo: “Nếu cứ để cả hai thì nó mâu thuẫn nhau, trở thành ông nọ đá bà kia”. Trong trường hợp này, GDP đầu người đạt mục tiêu còn cho thấy sự tai hại, vì lạm phát quá cao.

Dẫn ví dụ tương tự về một chỉ số đến 2020 khó lòng đạt được, TS Cấn Văn Lực, chuyên gia ngân hàng, cho rằng 8 tháng đầu năm nay, số lượng doanh nghiệp (DN) đăng ký mới chỉ tăng 5,3%, quy mô vốn tăng 8,9%; rất thấp so với con số của cùng kỳ năm ngoái lần lượt là 12,4% và 40%, nên “Chính phủ muốn đạt 1 triệu DN chắc là cực kỳ khó”.

Ông Bùi Sỹ Lợi đồng ý với quan điểm này, cho rằng không thể bói đâu ra 1 triệu DN vào 2020, hay con số 730.000 DN đăng ký mới được Bộ KH-ĐT báo cáo trong năm nay cũng “không có thực”, khi mà con số của Tổng cục Thuế báo cáo cho thấy chỉ có hơn 400.000 DN đóng thuế, và Bảo hiểm xã hội cũng cho thấy chỉ có gần 400.000 DN đóng BHXH.

Tuy nhiên, không đạt chỉ tiêu có phải là một chỉ dấu đáng buồn cho tăng trưởng không? Theo các chuyên gia, vấn đề không phải như vậy, nó chỉ phản ánh việc thái độ của VN với các con số nên thay đổi để sát với thực tế, để chấp nhận thực tế.

Ông Nguyễn Tiên Phong, chuyên gia của UNDP (Chương trình phát triển LHQ), cho rằng nhiều nước cũng sử dụng các chỉ số như VN, nhưng khác biệt ở chỗ nó chỉ là các chỉ số để điều hành, không phải chỉ tiêu pháp lệnh, buộc phải đạt được. “Một con số tưởng chừng rất đúng là số DN thành lập mới, nhưng nó cũng không nói lên được gì nhiều. Định hướng nền kinh tế VN thời gian tới là năng lực cạnh tranh, là hiệu suất, hiệu quả và năng suất; mà Tổng cục Thống kê đã nói, năng suất tỷ lệ thuận với quy mô DN, mức độ tập trung vốn, vậy thì chưa chắc con số DN nhiều đã hay (bằng chứng là thống kê cho thấy khu vực ngoài nhà nước là khu vực kém hiệu quả nhất của nền kinh tế VN hiện nay, theo Tổng cục Thống kê - PV). Hay phải là DN với trình độ công nghệ cao và quy mô tập trung vốn. Thứ nhất, chúng ta cần các chỉ số về chất lượng; thứ hai cần tính lại vấn đề pháp lý của nó. Nếu anh cài về pháp lý thành một chỉ tiêu buộc phải đạt, người ta lập tức sẽ có cách xử lý các con số”, ông Phong khuyến cáo.