Chiến sự leo thang tại Syria

Hôm qua, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ tập trung không kích và nã pháo vào lực lượng dân quân người Kurd (YPG) ở thị trấn Ras al-Ain, miền bắc Syria.

Đến chiều qua, Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố kiểm soát Ras al-Ain, nhưng phe người Kurd ngay lập tức bác bỏ thông tin này. Tại mục tiêu chính thứ hai là thị trấn Tel Abyad, cách đó 120 km về hướng tây, tiếng pháo nổ thưa dần so với trước đó, theo Reuters.

Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ nói đã tiêu diệt 415 tay súng YPG trong khi Tổ chức Quan sát nhân quyền Syria (trụ sở Anh) thông báo chỉ có 74 tay súng YPG thiệt mạng. Trong khi đó, phía Thổ Nhĩ Kỳ tổn thất 4 binh sĩ cùng 49 tay súng thuộc các nhóm nổi dậy do nước này hậu thuẫn tại Syria. Số dân thường thiệt mạng là 20 người trong khi 100.000 người khác phải rời bỏ nhà cửa.

Liên quan tình hình tại Syria, Bộ Quốc phòng Mỹ cho hay nơi đóng quân của binh lính nước này gần thị trấn Kobani suýt bị đạn pháo từ phía Thổ Nhĩ Kỳ bắn trúng vào tối 11.10. Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar sau đó nói không bắn về phía Mỹ mà chỉ đáp trả một cuộc phản công của YPG. Mỹ hiện còn khoảng 1.000 lính tại Syria, theo Reuters.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan ngày 11.10 tuyên bố chỉ dừng tiến công nếu lập được vùng đệm rộng 30 km dọc theo biên giới Thổ Nhĩ Kỳ - Syria để ngăn chặn YPG xâm nhập lãnh thổ, đồng thời đưa người tị nạn Syria tại Thổ Nhĩ Kỳ về nước.

Xe tăng Thổ Nhĩ Kỳ được đưa đến biên giới Syria

Người Kurd là cộng đồng thiểu số có ngôn ngữ gần với tiếng Ba Tư và từng thuộc Đế quốc Ottoman. Sự sụp đổ của đế quốc này sau Thế chiến 1 khiến lãnh thổ của nó bị phân thành nhiều phần và cộng đồng người Kurd cũng bị phân tán ra nhiều nước như Thổ Nhĩ Kỳ, Iran, Iraq, Syria...

Tại đông nam Thổ Nhĩ Kỳ, đảng Công nhân người Kurd (PKK) được thành lập vào năm 1984 nhằm giành quyền tự trị. Ankara coi PKK là “tổ chức khủng bố” và xung đột giữa hai bên đến nay đã khiến hàng chục ngàn người thiệt mạng, theo AFP.

Ở Syria, phần lớn người Kurd bị đẩy ra ngoài lề trong kế hoạch thành lập xã hội của người Ả Rập, hàng ngàn người mất quyền công dân, quyền hoạt động chính trị và sử dụng ngôn ngữ, theo Reuters. Sau khi nội chiến Syria nổ ra năm 2011, lực lượng người Kurd nổi lên giành kiểm soát khoảng 25% lãnh thổ, chủ yếu ở vùng đông bắc giáp Thổ Nhĩ Kỳ. Chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ coi YPG là “nhóm khủng bố” có liên quan PKK, nên từng thực hiện hai chiến dịch quân sự trong lãnh thổ Syria năm 2016 và 2018 nhằm chống lại YPG.

Người Kurd đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS), sau khi tổ chức này nổi lên giành nhiều vùng lãnh thổ ở Syria và Iraq năm 2014. Tháng 3.2019, liên minh người Kurd và Mỹ giành chiến thắng lớn tại Baghuz, thành trì lớn cuối cùng của IS tại Syria. Đây là lý do để Tổng thống Donald Trump bảo vệ kế hoạch rút lính Mỹ ra khỏi Syria như lời hứa tranh cử. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo sẽ cấm vận kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ nếu nước này hành động quá trớn tại Syria.

Trong khi đó, quyết định đưa lính Mỹ khỏi biên giới để mở đường cho cuộc tấn công bị lên án là bỏ rơi đồng minh và có nguy cơ khiến IS trỗi dậy. Theo ước tính, khoảng 11.000 tay súng người Kurd đã thiệt mạng trong chiến dịch chống IS.

Về phía chính quyền Syria, Thứ trưởng Ngoại giao Faisal Maqdad mới đây tuyên bố sẽ không đối thoại với người Kurd, lực lượng mà ông cáo buộc là “phản quốc để đòi ly khai và bắt tay với nước ngoài”, ám chỉ Mỹ.

Lo ngại 11.000 thành viên IS bỏ trốn Lực lượng Dân chủ Syria (SDF - liên minh đa sắc tộc và đa tôn giáo mà trong đó YPG là thành phần chủ chốt) vừa lên tiếng cảnh báo khoảng 11.000 tù nhân là thành viên IS có thể bỏ trốn trong lúc lực lượng người Kurd tập trung chống đỡ cuộc tấn công từ Thổ Nhĩ Kỳ, theo Đài Deutsche Welle.