Chữa bệnh bằng… cúng Then

Ở Hồng Phong, trẻ con hay người lớn hễ ho, sốt, cảm cúm, đau nhức, thậm chí có người gẫy chân tay, ung thư vẫn chữa trị bằng cúng Then. Nhiều người quan niệm, tất cả những ốm đau trong gia đình đều do ma quỷ quấy phá hoặc tổ tiên quở trách nên họ phải cúng Then, đuổi hết ma tà, chuộc lỗi với tổ tiên.

Theo tìm hiểu của PV, các bà Then ở Hồng Phong đều là những người bình thường, không có kiến thức y học; nghề nghiệp chính là làm ruộng. Then Du (tên thật là Năm, thôn Còn Khoang), một bà Then được nhiều người Hồng Phong tìm đến xem bói chữa bệnh, khoe: “Bị ốm đau thì nhiều lý do lắm. Có người ở tận Bắc Giang, bị ma dọc đường bắt mất vía, chỉ cần xem bói, mang con gà đến tôi cúng là khỏi bệnh. Có người đi bệnh viện về không tìm ra bệnh, tôi xem cho thì biết bị tổ tiên quở trách, chỉ cần tôi đến cúng Then thì chẳng thấy mệt nhọc gì. Mỗi người khi sinh ra đều có một bà Sinh, phải cúng cấp cho bà ấy, nếu không sẽ bị bà ấy làm cho ốm đau…”.

Điều đáng buồn là mất cả “núi” tiền cúng Then nhưng vẫn không thể giúp người dân Hồng Phong khỏi bệnh như nhiều người vẫn tin. Bà Liễu Thị Tự (48 tuổi), thôn Là Luộc có con gái là Lục Thị Ngân (21 tuổi) bị ngã gãy cả 2 chân. Tuy nhiên, gia đình này không mang đi viện mà tìm bà Then về cúng và châm cứu thầy lang. Sau một thời gian, gia đình mới mang đến bệnh viện nhưng chân chị Ngân đã bị hoại tử, dẫn đến bại liệt suốt đời.

Theo người dân trong xã, mỗi lần cúng Then, nhẹ chỉ mất một con gà, ít tiền lễ, nếu nặng, các gia đình phải mất đến cả chục triệu đồng. Nhà bà Tự mỗi lần cúng Then phải chi khoảng 7 - 10 triệu mua lễ cúng. Trong khi, thu nhập của gia đình chỉ vào khoảng 400 - 500 nghìn đồng nhờ vào bán củi, hái hồi, làm thuê... Toàn bộ số tiền cúng Then, bà Tự phải đi vay khắp nơi mới đủ.

Tương tự, bà Nông Thị Thanh (67 tuổi), thôn Còn Khoang, đi viện được các bác sĩ kết luận bị ung thư dạ dày. Tuy nhiên, người thân giấu không cho bà biết bệnh. Còn bà Thanh vẫn tìm đến các bà Then để “khám bệnh” và “chữa bệnh” cho chính mình. Theo bà Then, bà Thanh bị đau, không ăn uống được là do tổ tiên trong nhà giận, nên hành tội. Chỉ cần cúng Then sẽ khỏi bệnh. Từ khi bị bệnh đến nay, bà Thanh đã 3 lần cúng Then, mỗi lần tốn hàng chục triệu đồng.

Trao đổi với PV Thanh Niên, ông Hoàng Văn Huấn, Phó chủ tịch xã Hồng Phong cho biết, xã có đến hơn 90% là người dân tộc Tày, Nùng. Cúng Then là một trong những tín ngưỡng tâm linh của bà con các dân tộc ở đây, để cầu bình an trong gia đình. Hiện nay, vẫn còn tình trạng một số bà con tin tưởng nên đi xem bói, chữa bệnh. Sau khi được các thầy phán thì tổ chức giải hạn bằng cách giết mổ một con ngỗng hoặc con dê... để làm lễ cúng.

Theo ông Huấn, trong xã Hồng Phong có một số người làm Mo, Then. "Tuy nhiên, vì đây là phong tục, tập quán và cũng chỉ để bà con yên tâm về tư tưởng nên xã vẫn chưa có giải pháp gì đối với những người này. Chỉ trong các cuộc họp thôn, hội nghị lãnh đạo xã có tuyên truyền cho bà con không nên tin vào các thầy Mo, Then", ông Huấn nói.