Cơ hội việc làm khối ngành khoa học xã hội và sư phạm

Vào lúc 14 giờ ngày 11.3, Báo Thanh Niên tổ chức chương trình tư vấn truyền hình trực tuyến "Chọn ngành học tương lai: Ngành khoa học xã hội và sư phạm trước tác động của công nghệ".

Chương trình diễn ra đồng thời ở các kênh: thanhnien.vn, fanpage Facebook, kênh YouTube, Tik Tok Báo Thanh Niên.

Thời gian qua, kể từ khi trí tuệ nhân tạo (AI) bùng nổ tác động mạnh mẽ tới tất cả mọi lĩnh vực, chúng ta vẫn đọc và nghe nhiều thông tin rằng AI sẽ khiến nhiều công việc bị mất đi đồng nghĩa với nhiều người bị mất việc. Tuy nhiên, có những công việc, lĩnh vực mà AI không thể thay thế hoặc không thể thay thế hoàn toàn.

ẢNH: MẠNH CƯỜNG

Chương trình tư vấn truyền hình trực tuyến với chủ đề "Chọn ngành học tương lai: Ngành khoa học xã hội và sư phạm trước tác động của công nghệ" sẽ giúp học sinh và phụ huynh hiểu rõ hơn về những ngành học đặc thù này để có định hướng và lựa chọn đúng đắn.

Các thông tin về xu hướng ngành nghề, cơ hội việc làm, quá trình đào tạo, điều kiện tuyển sinh lĩnh vực này… cũng được chia sẻ trong chương trình. Đặc biệt là phần tư vấn chuyên sâu về những ngành học ra trường trở thành nhà báo, luật sư, làm việc tại các cơ quan ngoại giao…

Đợt 1 từ 14-15 giờ 15 gồm các chuyên gia:

ảnh: Lê Thanh Hải

• Tiến sĩ Võ Thanh Hải, Phó giám đốc thường trực ĐH Duy Tân;
• Thạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Phó trưởng bộ môn Xã hội học Trường ĐH Mở TP.HCM;
• Thạc sĩ Trương Thị Ngọc Bích, Giám đốc Trung tâm Truyền thông Trường ĐH Kinh tế - Tài chính TP.HCM;
• Thạc sĩ Trương Quang Trị, Phó phòng Công tác sinh viên Trường ĐH Nguyễn Tất Thành.

 Top 5 nhóm ngành nghề có tỷ lệ nhập học cao

Theo thông tin từ tiến sĩ Võ Thanh Hải, Phó giám đốc thường trực ĐH Duy Tân, khối ngành này liên quan trực tiếp đến sự vận động của xã hội, của quá khứ, hiện tại và tương lai, liên quan trực tiếp đến con người. Giúp định hình xã hội phát triển cân bằng. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 làm thay đổi mọi thứ nhưng mối quan hệ giữa giữa con người với con người vẫn vô cùng quan trọng, không thể thay đổi.

Đây là lĩnh vực mà các ngành có tính ổn định rất cao. Lĩnh vực nhân văn luôn nằm trong top 5 nhóm ngành nghề có tỷ lệ nhập học cao. Còn sư phạm cũng là nhóm ngành trọng yếu, chỉ tiêu được xác định theo nhu cầu địa phương, nhà nước có chính sách hỗ trợ học phí và sinh hoạt phí.

Các ngành khoa học xã hội nhân văn và sư phạm dễ học nên số lượng đăng ký rất đông. Lĩnh vực này ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào quá trình làm việc rất lớn, dự báo một số ngành nghề trong lĩnh vực này có quy mô lao động hẹp lại. Ví dụ app dạy tiếng Anh do AI dạy. Tuy nhiên nó chỉ ảnh hưởng hiệu suất làm việc chứ không thay thế được vai trò của con người.

ảnh: lê Thanh Hải

Trong khi đó, thạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Phó trưởng bộ môn Xã hội học Trường ĐH Mở TP.HCM, cho rằng khoa học xã hội là một lĩnh vực trải rộng ở nhiều ngành như xã hội học, tâm lý học, lịch sử, tâm lý học... Nó cùng với khối kinh tế là trụ cột phát triển một quốc gia.

Chúng ta đang sống trong một xã hội phát triển nhưng hàng ngày phải đối mặt với nhiều vấn đề như lệch chuẩn về văn hóa, bất bình đẳng, sự xung đột giữa các giá trị truyền thống và hiện đại, hoặc ý thức đối với lịch sử quốc gia, dân tộc... Tất cả đều phải được quan tâm nghiên cứu của những người học tập và làm việc trong lĩnh vực xã hội nhân văn.

Sự kết nối của chúng ta đối với những người xung quanh trong bối cảnh xã hội phát triển cũng gặp trục trặc. Khối ngành này sẽ giải quyết, giúp chúng ta kết nối với xung quanh, cung cấp những góc nhìn, phương pháp, cơ sở lý luận để nghiên cứu về xã hội chúng ta đang sống, xây dựng một xã hội văn minh hơn, hiện đại hơn nhưng cũng nghĩa tình hơn.

Những nhóm ngành khoa học xã hội nhân văn thu hút thí sinh 

Thạc sĩ Trương Thị Ngọc Bích, Giám đốc Trung tâm Truyền thông Trường ĐH Kinh tế - Tài chính TP.HCM, thông tin ngành khoa học xã hội mang tính nền tảng, giúp giải quyết các vấn đề trong xã hội. Một số trường liên tục cập nhật các ngành nghề, ví dụ ngành tâm lý học không chỉ còn được đào tạo trong trường ĐH công lập. Hoặc nhóm ngành truyền thông, quan hệ công chúng và ngôn ngữ đã được rất nhiều trường đào tạo và xây dựng chương trình đáp ứng nhu cầu của xã hội.

Hiện các ngành truyền thông, báo chí, quan hệ công chúng, ngôn ngữ, tâm lý... thu hút nhiều thí sinh.

Theo thạc sĩ Ngọc Bích, sự tác động của công nghệ sẽ có sự thay thế nhất định nhưng tuy nhiên nếu làm chủ được công nghệ thì các bạn sẽ không bao giờ lo bị thay thế. Chúng ta không nên sợ công nghệ thay thế, chỉ sợ người giỏi công nghệ thay thế.

Còn thạc sĩ Trương Quang Trị, Phó phòng Công tác sinh viên Trường ĐH Nguyễn Tất Thành, thông tin khoa học xã hội nhân văn và sư phạm không chỉ cung cấp kiến thức chuyên môn mà góp phần tạo nên tư duy, đạo đức và kỹ năng sống. Khi các bạn đi làm, doanh nghiệp luôn đòi hỏi tư duy sáng tạo, kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm...

Ngoài những ngành truyền thống như sư phạm tiểu học, mầm non, ngoại ngữ, lịch sử, văn học... xuất hiện các ngành xu hướng như tâm lý học, truyền thông, ngôn ngữ... 

Cơ hội nghề nghiệp của nhóm ngành này rất đa dạng như nghiên cứu, giảng viên, biên tập viên, tư vấn... Đồng thời cũng có cơ hội làm việc trong môi trường quốc tế, nhất là nhóm ngành ngôn ngữ.

ảnh: Lê Thanh Hải

Xu hướng liên ngành, tích hợp trong nhóm ngành khoa học xã hội 

Theo tiến sĩ Võ Thanh Hải, lĩnh vực khoa học xã hội nhân văn và sư phạm mang yếu tố duy trì sự phát triển của xã hội thể hiện mối quan hệ giữa con người với con người, duy trì bản sắc văn hóa của một quốc gia.

Các ngành học mới trong lĩnh vực này được các trường đưa vào tuyển sinh, ví dụ ngành ngôn ngữ Thái Lan, châu Á - Thái Bình Dương, Hoa Kỳ học, quản lý kinh tế, luật thương mại quốc tế... Tất cả các ngành đào tạo hiện nay đều phải ứng dụng công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo. Ứng dụng từ công nghệ sẽ giúp năng suất lao động tăng, dẫn đến việc sắp xếp lại đội ngũ, quy mô nhân lực. Nếu các trường không tích hợp công nghệ vào chương trình đào tạo thì sẽ khiến người tốt nghiệp không đủ năng lực cạnh tranh.

Thạc sĩ Đỗ Hồng Quân, cho hay Trường ĐH Mở TP.HCM hiện đào tạo 34 ngành chương trình chuẩn, 17 ngành chất lượng cao trong đó khối khoa học xã hội chiếm 1/3, như Đông Nam á học, xã hội học... và gần đây mở thêm ngành tâm lý học, quản trị nhân lực.

Xu hướng đào tạo liên ngành và xuyên ngành là yêu cầu trong chương trình đào tạo, biên giới giữa các ngành học không còn nữa, giúp người học gia tăng lợi thế cạnh tranh. Người học cũng phải tự tăng năng lực cạnh tranh bằng việc bổ sung thêm các khối kiến thức liên quan.

Sinh viên tốt nghiệp phải có năng lực số để tồn tại, tư duy và làm việc hiệu quả trong bối cảnh công nghệ phát triển và bùng nổ thông tin như hiện nay. Sắp tới đây sẽ là chuẩn đầu ra trong các chương trình đào tạo.

ảnh: Lê Thanh Hải

Trong bối cảnh này, làm thế nào để sinh viên khối ngành xã hội ra trường đáp ứng được nhiều mục tiêu khác nhau của các vị trí công việc? Theo thạc sĩ Trương Thị Ngọc Bích, 3 năm trở lại đây Trường ĐH Kinh tế-Tài chính TP.HCM có đào tạo chương trình song ngành, song bằng để tốt nghiệp các em nhận được 2 bằng cấp của 2 chuyên môn khác nhau.

Học ngành khoa học xã hội đòi hỏi tư duy rộng, sự quan sát đánh giá vấn đề ở nhiều khía cạnh khác nhau chứ không có công thức. Phải có tư duy đánh giá vấn đề, phân tích, xử lý... nên không phải là dễ dàng như nhiều người suy nghĩ.

Năm 2025 trường mở 2 ngành mới là luật thương mại quốc tế và kỹ thuật phần mềm. Các em học về kinh tế có thể học thêm kiến thức về kỹ thuật công nghệ hay luật để thích ứng với thị trường việc làm.

Toàn bộ sinh viên của trường sẽ được đào tạo để biết sử dụng AI.

Thạc sĩ Trương Quang Trị thông tin Trường ĐH Nguyễn Tất Thành cũng tích hợp các yếu tố công nghệ vào nhóm ngành khoa học xã hội. Ví dụ ngành tâm lý học cũng sẽ có ứng dụng tâm lý học số, chăm sóc sức khỏe tinh thần thông qua nền tảng số... Trường sử dụng công nghệ trong học tập và giảng dạy thông qua các phần mềm mô phỏng cho nhiều ngành học. Giảng viên cũng phải sử dụng công nghệ thuần thục trong giảng dạy.

Trường cũng thiết kế tài nguyên giáo dục mở, chia sẻ tài liệu học tập trực tuyến...

Tham gia chương trình, học sinh gửi nhiều câu hỏi đến các chuyên gia. Một học sinh hỏi: ''Em muốn làm nhà báo, tuy nhiên những năm gần đây em thấy điểm chuẩn ngành này tại các trường quá cao. Vậy có ngành học nào không phải là báo chí, điểm chuẩn thấp hơn nhưng tốt nghiệp vẫn làm báo được không? Tại Đà Nẵng em có thể đăng ký trường nào?''.

Tiến sĩ Võ Thanh Hải thông tin: '' Điểm trúng tuyển ngành báo chí rất cao do chỉ các cơ sở giáo dục công lập được đào tạo, số lượng chỉ tiêu ít mà thí sinh đăng ký nhiều. Để khắc phục điều này thí sinh có thể chọn ngành gần như văn học có chuyên ngành hẹp là văn-báo chí, các em được trang bị kiến thức kỹ năng để làm báo, hoặc ngành truyền thông cũng có thể làm trong lĩnh vực báo chí. Các em học truyền thông đối ngoại, quan hệ công chúng... cũng có thể làm việc ở các cơ quan báo chí. Tại Đà Nẵng, ĐH Duy Tân có đào tạo chuyên ngành văn-báo chí, hoặc quan hệ công chúng, truyền thông đa phương tiện. ĐH Duy Tân cũng đào tạo tính liên ngành, xuyên ngành và ứng dụng công nghệ vào chương trình đào tạo.

Học sinh gửi câu hỏi đến chương trình: ''Nếu không học ngành sư phạm tiếng Anh thì học ngành ngôn ngữ Anh sau này em có thể đi dạy môn tiếng Anh ở trường THPT được hay không? Em cần phải học bổ sung những gì để trở thành cô giáo? Ngành ngôn ngữ Anh của Trường ĐH Mở TP.HCM đào tạo theo hướng nào?''.

Thạc sĩ Đỗ Hồng Quân giải thích: 'Ngành ngôn ngữ Anh của Trường ĐH Mở TP.HCM đã đạt chuẩn kiểm định AUN. Có 3 chuyên ngành: phương pháp giảng dạy tiếng Anh, tiếng Anh thương mại và biên phiên dịch tiếng Anh. Em có thể học chuyên ngành phương pháp giảng dạy tiếng Anh để sau này có thể làm công tác giảng dạy tại các trường trong hệ thống giáo dục quốc dân như tiểu học, THPT, trường ĐH, viện nghiên cứu, trung tâm tiếng Anh.

Để trở thành giáo viên em phải có chứng chỉ về nghiệp vụ sư phạm. Bên cạnh đó, có khả năng thích ứng với công nghệ. Hiện AI tạo ra nhiều trợ lý ảo trong đào tạo tiếng Anh nên vai trò của thầy cô bị hạn chế, bạn phải biết ứng dụng và làm chủ công nghệ để nâng chất lượng bài giảng. Trường ĐH Mở TP.HCM còn đưa sinh viên về các trường thực tập để tăng khả năng thực hành trước khi trở thành giáo viên.

Học sinh đặt câu hỏi: ''Giữa ngành Việt Nam học và Đông phương học, ngành nào học về lịch sử, văn hóa, con người nhiều hơn? Em không rõ tốt nghiệp 2 ngành này có thể làm công việc gì và ở đâu?''

Thạc sĩ Trương Quang Trị giải đáp: Ngành Việt Nam Học cung cấp kiến thức chuyên sâu về văn hóa, lịch sử, con người Việt Nam, phong tục tập quán... Ngành Đông Phương học nghiên cứu rộng hơn về lịch sử văn hóa của các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á và Đông Á như Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc...

Tốt nghiệp ngành Việt Nam học, lĩnh vực việc làm rất linh hoạt, em có thể trở thành nhân viên trong các cơ quan văn hóa, du lịch, tổ chức phi chính phủ, công ty du lịch, giảng dạy, nghiên cứu... Với ngành Đông Phương học, có thể trở thành biên phiên dịch, làm việc trong các doanh nghiệp quốc tế, ngành ngoại giao, quan hệ quốc tế...