Colombia quyết trục vớt 'kho báu' hàng tỉ USD từ đáy biển

Bộ trưởng Văn hóa Colombia Juan David Correa ngày 21.12 cho biết những nỗ lực đầu tiên sẽ được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 5.2024, tùy thuộc vào điều kiện đại dương ở Caribe. Ông Correa cam kết đây sẽ là một cuộc thám hiểm vì mục đích khoa học, theo AP.

"Đây là xác tàu phục vụ công tác khảo cổ, không phải kho báu... Đây là cơ hội để chúng tôi trở thành quốc gia đi đầu trong nghiên cứu khảo cổ dưới nước", ông Correa nói sau cuộc họp với Tổng thống Colombia Gustavo Petro.

Song San Jose, một chiếc thuyền buồm, được cho là chứa tới 11 triệu đồng xu làm bằng vàng và bạc, ngọc lục bảo và hàng hóa quý giá khác từ các thuộc địa do Tây Ban Nha kiểm soát, có thể trị giá từ 4 đến 20 tỉ USD, theo các ước tính.

AP

Bộ trưởng Correa cho biết những gì được lấy lên từ xác chiến thuyền này, có thể bằng robot hoặc tàu lặn, sẽ được đưa lên tàu hải quân để phân tích. Dựa trên kết quả, chính phủ Colombia có thể lên kế hoạch tiến hành nỗ lực thứ hai.

Chiến thuyền San Jose bị đánh chìm trong trận chiến với các tàu của Anh hơn 300 năm trước. Xác tàu được định vị vào năm 2015 nhưng từ đó đã vướng vào các tranh chấp pháp lý và ngoại giao, vì đây vừa là kho báu khảo cổ vừa là kho báu kinh tế. Mỹ, Colombia và Tây Ban Nha tranh chấp về việc ai có thể sở hữu kho báu này.

Năm 2018, chính phủ Colombia từ bỏ kế hoạch trục vớt xác tàu, giữa tranh chấp với một công ty tư nhân cũng đòi quyền trục vớt dựa trên thỏa thuận với chính phủ Colombia vào những năm 1980.

Cũng trong năm 2018, Tổ chức Văn hóa, Khoa học và Giáo dục Liên Hiệp Quốc (UNESCO) kêu gọi Colombia không khai thác xác tàu này vì mục đích thương mại.

Một cơ quan chuyên bảo vệ di sản văn hóa dưới nước của UNESCO đã gửi thư tới Colombia bày tỏ lo ngại rằng việc trục vớt kho báu để bán thay vì để bảo tồn giá trị lịch sử "sẽ gây ra tổn thất không thể khắc phục được đối với di sản quan trọng".

"Việc cho phép khai thác thương mại đối với di sản văn hóa của Colombia đi ngược lại các tiêu chuẩn khoa học tốt nhất và các nguyên tắc đạo đức quốc tế đã được đặt ra, đặc biệt là trong Công ước Di sản văn hóa dưới nước của UNESCO", lá thư cho biết.

Colombia chưa tham gia Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển. Công ước này yêu cầu các bên ký kết phải tuân theo các tiêu chuẩn quốc tế và phải thông báo cho UNESCO về kế hoạch xử lý xác tàu.

Xác tàu San Jose được phát hiện cách đây ba năm với sự giúp đỡ của một nhóm chuyên gia quốc tế cũng như phương tiện tự hành dưới nước, và vị trí chính xác của nó là bí mật quốc gia. Chiến thuyền bị chìm ở đâu đó trong khu vực rộng lớn ngoài khơi bán đảo Baru của Colombia, trên biển Caribe.

Colombia cho biết các nhà nghiên cứu đã tìm thấy những khẩu súng thần công bằng đồng ở tình trạng tốt, cùng với các bình gốm sứ và vũ khí cá nhân, từ xác tàu.