Địa long là con giun đất, có tên khoa học Pheritima asiatica michaelsen, thuộc họ cử dẫn (Megascolecidae). Đào lấy thứ khoang cổ, tức là giun già, nó hay có ở chỗ mô đất hoặc nền đình chùa, nhiều nhất ở gốc bụi chuối lâu năm. Muốn dễ bắt thì giã lá nghệ răm ngâm nước đổ lên, có giun thì nó trườn lên. Không nên dùng thứ giun tự bò lên mặt đất.
Địa long có vị mặn, tính hàn, có tác dụng làm thuốc thanh nhiệt, lợi thủy, trấn kinh, giải độc. Dùng chủ trị: trị thương hàn phục nhiệt (nhiệt ẩn ấp trong cơ thể) điên cuồng, to bụng, hoàng đản, sốt rét (cấp, mạn), kinh phong, chữa cao huyết áp, nhồi máu cơ tim, bệnh mạch vành...
- Nếu co giật và co thắt lưng do sốt cao thì dùng địa long với câu đằng, bạch cương tàm và toàn yết.
- Hội chứng ứ bế thấp nhiệt (biểu hiện như các khớp đau, đỏ và sưng kèm suy yếu vận động) thì dùng địa long với tang chi, nhẫn đông đằng và xích thược.
- Nếu bị hội chứng ứ phong - hàn - thấp (biểu hiện như các khớp đau và lạnh kèm suy yếu vận động), thì dùng địa long với thảo ô và thiên nam tinh trong bài “Tiểu hoạt lạc đơn”.
- Bị bán thân bất toại do tắc kinh lạc, do thiếu khí và ứ máu thì dùng địa long với đương quy, xuyên khung và hoàng kỳ trong bài “Bổ dương hoàn ngũ thang”.
- Tích nhiệt ở bàng quang (biểu hiện như đi tiểu ít), thì dùng địa long với xa tiền tử và mộc thông.
- Hen thì dùng địa long với ma hoàng và hạnh nhân.
Liều dùng cho những bài thuốc trên: Ngày dùng 6 - 12g (thuốc sắc), 2 - 4g (thuốc bột).
Cách bào chế địa long theo Đông y như sau:
- Lấy 16 lạng giun đất, ngâm nước vo gạo nếp qua một đêm, vớt ra tẩm rượu một ngày, sấy khô; cho lẫn xuyên tiêu, gạo nếp mỗi thứ 2 đồng rưỡi rồi sao chung. Hễ gạo nếp chín vàng là được.
- Hay dùng nướng khô tán bột, hoặc để sống giã nát, tùy theo trường hợp mà dùng.
Theo kinh nghiệm trong nước: Bắt lấy giun khoang cổ, rửa sạch, dùng manh tre xâu lại, lách dọc một đường, rửa sạch trong ruột, nhúng vào nước ấm cho nó hơi cứng và bớt nhớt, rồi đem trải lên giữa các nong hoặc nia mà phơi, thấy hơi se thì mang vào.
Để sử dụng địa long an toàn, có hiệu quả, nên tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi dùng.
Lương y Vũ Quốc Trung
Bình luận (0)