Ở Việt Nam, hiếm có nơi nào mà cùng một địa danh có tới 2 cây di sản như ở đền Mõ (thôn Nghi Dương, xã Ngũ Phúc, H.Kiến Thụy, TP.Hải Phòng). Và "cụ" gạo với gần 750 tuổi chính là kỷ vật mà công chúa Quỳnh Trân để lại cho hậu thế.
Bén duyên với Phật pháp, dùng tiếng mõ để chiêu dân, lập ấp
Cuối thu, chúng tôi có dịp về thăm đền Mõ, tại đây PV Báo Thanh Niên đã có cuộc gặp gỡ, trao đổi với ông Hoàng Minh Việt, là phó ban khánh tiết, thủ nhang di tích lịch sử văn hóa quốc gia đền Mõ. Theo ông Việt, công chúa Quỳnh Trân là con gái của vua Trần Thánh Tông, chị gái của vua Trần Nhân Tông, do mộ Phật pháp nên đã xuống tóc đi tu và chọn vùng đất Nghi Dương làm nơi tu hành vào năm 1284.
Tại đây, bà đã lập am thờ Phật, khai dân lập ấp, dạy cho dân cách trồng dâu nuôi tằm, chỉ bảo cho người dân cách trồng lúa nước. Hàng ngày, bà dùng tiếng mõ để tụng kinh, đồng thời cũng là hiệu lệnh để chiêu dân, lập chợ, sau đó cũng nhờ tiếng mõ của bà mà đã hình thành nên các công trình như đền Mõ, chùa Mõ, chợ Mõ…
Khu di tích lịch sử quốc gia đền Mõ
MINH PHONG
Trong những năm tháng nhà Trần đánh đuổi giặc ngoại xâm Nguyên - Mông, bà đã hô hào người dân đóng góp sức người sức của để giúp quân và dân nhà Trần thắng trận. Sau này, khi được vua ban công, bà chỉ xin được miễn thuế trong vòng 5 năm cho người dân tổng Nghi Dương.
Công chúa Quỳnh Trân được mọi người trong vùng gọi với cái tên trìu mến "Bà chúa Mõ". Khi mất, bà được người dân trong vùng lập đền Mõ để thờ phụng, hương khói quanh năm. Năm 1992, đền Mõ được Nhà nước công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.
Bằng công nhận Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia đối với đền Mõ
MINH PJHONG
Ông Nguyễn Sỹ Mạnh, Phó chủ tịch UBND xã Ngũ Phúc, cho biết lễ hội đền Mõ tưởng nhớ, tri ân công chúa Quỳnh Trân được tổ chức vào 3 ngày, từ 12.2 - 14.2 âm lịch hằng năm thu hút rất đông du khách trong và ngoài huyện. Dự kiến năm 2023, khu di tích này thu hút hơn 30.000 lượt khách du lịch, người dân địa phương đến vãn cảnh, thắp hương, dâng lễ.
Chăm sóc, giữ gìn 'cụ' gạo, kỷ vật của công chúa Quỳnh Trân
Bước qua cổng tam quan của đền Mõ, đập vào mắt du khách là 2 cây cổ thụ với cành lá xum xuê, rợp bóng sân đền. Bên trái đền là cây gạo, còn bên phải là cây nhãn.
Ông Hoàng Minh Việt cho hay, theo lời kể của các bậc cao niên trong vùng, cây gạo do chính tay "Bà chúa Mõ" là Quỳnh Trân công chúa trồng một năm sau ngày bà về đây lập am tu hành.
Cây gạo đại cổ thụ với gần 750 tuổi tỏa bóng kín khoảng sân đền Mõ
MINH PHONG
Sinh thời, vào một ngày tháng 2, thời tiết hạn hán, nhiều tháng không có mưa, sông ngòi, ao hồ cạn kiệt, có bầy trẻ nhỏ chăn trâu đã tới trước cửa đền để xin bà nước uống. Trước cửa đền có cái giếng khơi, nhìn xuống giếng nước đã cạn kiệt, bà bảo đám trẻ hãy thi đấu vật dưới gốc cây gạo rồi bà sẽ cho nước uống. Khi đám trẻ đang thi vật thì trời lập tức đổ mưa. Từ đó hạn hán chấm dứt, mưa thuận gió hòa, nhân dân lại được mùa màng bội thu.
Cây gạo được công nhận là Cây di sản Việt Nam vào năm 2011
MINH PHONG
Trải qua thời gian cùng những thăng trầm của lịch sử, dưới mưa bom bão đạn chiến tranh cũng như thiên tai, bão lũ, "cụ" gạo vẫn hiên ngang đứng đó, sừng sững cùng tuế nguyệt. Đến nay, cây có chiều cao hơn 30 mét, đường kính gốc hơn 2,5 m, tán lá bao phủ trên diện tích hàng trăm mét vuông. Nhìn "cụ" gạo đền Mõ bốn mùa xanh tốt, ít người nghĩ cây đã gần 750 tuổi. Dưới gốc, có một bia cổ được lập từ thời vua Thành Thái.
Gốc cây xù xì với đường kính lớn, 7 - 8 người ôm
MINH PHONG
Từ khoảng cách 2 - 3 km vẫn quan sát thấy cây gạo. Lại gần, cây có thân chính và thân phụ giống hình ảnh người mẹ đang ôm ấp, vỗ về con nhỏ. Vì thế, người dân trong vùng tin rằng, những cặp vợ chồng hiếm muộn đường con cái, chỉ cần cùng nhau đến chạm vào phần vỏ nơi gốc cây hay khấn xin "Bà chúa Mõ" và lấy một chút vỏ cây về đem gối đầu giường sẽ nhanh chóng thụ thai như ý.
Năm 2011, cây gạo đền Mõ được Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam công nhận là Cây di sản Việt Nam (xếp thứ 65/70 cây được tổ chức này vinh danh và là cây gạo duy nhất trong danh sách đến thời điểm đó). Năm 2012, cây gạo này tiếp tục được Trung tâm xác lập kỷ lục Việt Nam công nhận và tôn vinh là cây gạo nhiều năm tuổi nhất Việt Nam.
Ngoài "cụ" gạo trước cửa đền Mõ, hiện nay khu vực xung quanh đền có 4 cây gạo khác đều là thế hệ con cháu của "cụ", ước tính các cây này cũng có tuổi đời hàng trăm năm.
Cây nhãn với tuổi đời hơn 500 năm đến nay vẫn tươi tốt
MINH PHONG
Cây nhãn được công nhận là Cây di sản Việt Nam vào năm 2022
MINH PHONG
Phía bên phải đền, cây nhãn cổ thụ có tuổi đời hơn 500 tuổi cũng được Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam công nhận là Cây di sản Việt Nam vào năm 2022, dưới gốc cây còn lưu giữ bia cổ từ thời nhà Mạc.
Để bảo tồn, phát huy giá trị khu di tích đền Mõ cũng như cây gạo, cây nhãn là 2 cây di sản, ngoài việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật để cho cây sinh trưởng tốt, trên cơ sở đề xuất của xã, UBND H.Kiến Thụy đang nghiên cứu, xem xét kế hoạch mở rộng khuôn viên khu di tích từ hơn 1,2 héc ta hiện tại lên hơn 2,8 héc ta. Đồng thời, tăng cường tuyên truyền, quảng bá tới đông đảo du khách gần xa để phát triển hơn nữa loại hình du lịch văn hóa, tâm linh.
Hai cây di sản như những vị tướng quân đứng sừng sững trước cửa đền Mõ
MINH PHONG
Ngày ngày, hai cây đại cổ thụ như hai vị tướng quân bảo vệ trước cửa đền, như những vị trưởng lão, tỏa bóng mát che chở cho con dân trong làng. Người dân địa phương đi xa về gần đều đến cung kính thắp hương, vãn cảnh, bảo ban các thế hệ con cháu nâng cao ý thức giữ gìn giá trị văn hóa mà ông cha để lại.
Bình luận (0)