Cuộc thanh trừng của Tổng thống Duterte: Giết ma túy, đừng giết dân

“Thị trưởng Espinosa đã đầu hàng và đang bị tạm giam ở Dela Rosa”, trang tin Rappler (Philippines) ngày 2.8 dẫn lời người phát ngôn văn phòng Tổng thống Philippines, ông Ernesto Abella thông báo.

Rolando Espinosa là Thị trưởng của thị trấn Albuera (tỉnh Leyte, Philippines), như vậy đã không dám làm trái lời đe dọa trước đó từ Tổng thống Rodrigo Duterte. Ông Duterte hôm 1.8 đã ra lệnh cho cảnh sát sẵn sàng nổ súng bắn chết Espinosa và con trai ông, Kerwin Espinosa “nếu không đầu hàng sau 24 giờ nữa”.

“Giết ma túy, đừng giết dân”

Cha con nhà Espinosa dính líu tới các nghi vấn về ma túy. Vấn nạn này liên quan tới cái chết của ít nhất 300 người nghiện hoặc buôn bán ma túy tại Philippines trong một chiến dịch bị mô tả là “đẫm máu" của ông Rodrigo Duterte từ ngày 1.7 tính tới 24.7, trang news.com.au của Úc dẫn thống kê cho biết.

Tính ra, hàng trăm vụ giết người liên quan tới ma túy đã xảy ra tại Philippines trong giai đoạn gần đây. Khoảng 195 trong số ấy là những vụ giết người do cảnh vệ thực hiện tự nguyện, những người dân nhận trách nhiệm giúp đỡ cảnh sát, theo lực lượng cảnh sát Philippines. Các tổ chức nhân quyền trong khi đó đồ rằng số lượng người chết trên thực tế gấp đôi con số hơn 300 người ấy, theo Reuters.

Trong bài viết có tựa đề Mảng tối của cuộc chiến ma túy chết chóc nhưng nổi danh của ông Duterte ngày 1.8, Reuters dẫn ra những câu chuyện bi thương, điển hình là của cô Jennelyn Olaires.

“Một người bạn gọi tôi bảo Michael bị bắn. Tôi chạy ra để xem xét tình hình của anh ấy... Anh ấy không đáng như thế. Có những người đáng nhận kết cục này hơn”, Jennelyn nói về cái chết của chồng mình.

Hình ảnh người phụ nữ này ôm người chồng nghiện thuốc bị bắn chết đã lan truyền khắp Philippines những ngày qua, tiêu biểu cho sự tàn khốc trong cuộc chiến chống tội phạm này. Thế nhưng với ông Duterte, đó chỉ là sự khoa trương (?).

Chính thức tuyên thệ nhậm chức tổng thống vào ngày 30.6, ông Duterte với biệt danh “Ngài Digong” (tức Ngài trừng phạt) không hề giấu ý định quét sạch tội phạm và ma túy khỏi Philippines. Cựu thị trưởng thành phố Davao này từ 20 năm nay đã nổi tiếng với sự cứng rắn, và bây giờ ông thà “giết nhầm còn hơn bỏ sót”, bởi ông đã hứa với 16 triệu cử tri Philippines rằng sẽ dẹp tội phạm trong thời gian từ 3 tới 6 tháng.

Trong số hàng trăm người chết dưới cuộc truy quét của Duterte có Michael Siaron, chồng của Jennelyn Olaires trong những bức hình nổi tiếng vừa qua. Michael Siaron chính là một trong những người đã bỏ phiếu bầu ông Duterte lên chức tổng thống ngày 9.5.

Jennelyn thừa nhận chồng mình nghiện ma túy, nhưng không phải là dân bán thuốc, vì họ quá nghèo và hầu như không có đủ tiền ăn hằng ngày. Siaron kiếm tiền bằng công việc chạy xe Tricycle, một loại xe đạp ba bánh có gắn thêm thùng bên cạnh cho người ngồi. Mỗi chuyến xe này có giá rất rẻ và cùng với xe Jeepny, đây là phương tiện giao thông rất phổ biến ở Manila, chủ yếu cho khách du lịch trải nghiệm.

Khi được hỏi liệu có một thông điệp nào muốn gửi tới ông Duterte, cô Jennelyn nói: “Hãy giết ma túy, đừng giết dân”.

Với Duterte, ưu tiên là lợi ích chung

Tiếp quản vị trí lãnh đạo Philippines từ cựu tổng thống Benigno Aquino, ông Rodrigo Duterte phải đối mặt với hàng loạt vấn đề từ kinh tế, xã hội đến chính trị trong và ngoài nước. Và cho đến lúc này, một số chính sách của tân Tổng thống Philippines đã đi theo hướng lấy lợi ích quốc gia làm ưu tiên và hành động quyết đoán.

Một trong những lý do ông Duterte lấp lửng chuyện có thể đàm phán song phương với Trung Quốc trong vấn đề tranh chấp bãi cạn Scarborough không gì khác ngoài lợi ích kinh tế. Chính quyền mới của Duterte đặt mục tiêu giảm tỉ lệ thất nghiệp, đạt tăng trưởng kinh tế 6-8%, và tuyến đường sắt nối Metro Manila với tỉnh Pampanga, vùng Luzon là một trong những hợp đồng Bắc Kinh đang đề nghị hoàn tất sau 2 năm nữa.

Ngược lại, hôm 1.8 ông Duterte cũng cảnh báo các công ty khai thác mỏ rằng sẽ đóng cửa tất cả những cơ sở phá hoại môi trường và vi phạm các tiêu chuẩn của chính phủ, theo Phil Star.

“Các anh chỉ mang tới cho chúng tôi 40 tỉ peso (tương đương 851 triệu USD) mỗi năm. Tôi có thể bỏ luôn 40 tỉ peso ấy. Tôi sẽ cho đóng cửa hết các anh. Các anh chấp hành hoặc quốc gia này sẽ sinh tồn không cần các anh”, ông Duterte cho biết trong một cuộc họp báo.

Thái độ cương quyết của ông Duterte trong chuyện chống tội phạm không làm người Philippines quá ngạc nhiên.

Samala Jose, một người đàn ông 60 tuổi gặp chúng tôi tại trung tâm Manila, là người ủng hộ ông Duterte nhiệt tình.

Từng sống khoảng 40 năm ở Mỹ, ông Samala Jose nói rằng mình đã chứng kiến cảnh người chết ở biên giới Mexico hằng ngày, và rằng vấn đề ma túy ở Philippines cũng ám ảnh tương tự. Nếu không có biện pháp mạnh như ông Duterte, vấn đề bạo lực và ma túy không bao giờ chấm dứt.

“Tôi ủng hộ cách làm của Ngài Digong. Tôi ủng hộ chuyện dùng súng nữa. Vì nếu bạn không giữ súng, bạn sẽ chết trước. Có lẽ việc cảnh sát được bắn sẽ giúp ích cho an ninh hơn”, Samala Jose nói với tôi.

Những ý kiến chán ghét với ma túy và bạo lực, đồng thời ủng hộ phương án mạnh tay từ nhà cầm quyền như Samala Jose đã phù hợp với một cuộc khảo sát độc lập của hãng Social Weather Stations (SWS) do CNN đăng tải ngày 25.7, lấy kết quả từ 1.200 người trưởng thành cho ý kiến trực tiếp giai đoạn từ ngày 24 tới 26.6. Theo đó, có 64% người được hỏi cho rằng ông Duterte sẽ “hoàn thành hầu hết, chứ không phải tất cả” những lời hứa của mình.

Cho đến nay, với khoảng 3 tuần đầu tiên triển khai việc chống tội phạm và hơn 300 người thiệt mạng, có vẻ mục tiêu quét sạch tệ nạn từ 3 tới 6 tháng của ông Duterte nhiều khả năng sẽ được hoàn thành.