Cựu Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long có được giảm án?

Sáng mai 15.5, TAND cấp cao tại Hà Nội dự kiến xét xử phúc thẩm vụ án liên quan đến Công ty CP Công nghệ Việt Á (gọi tắt là Công ty Việt Á) và một số bộ ngành, địa phương. Phiên tòa được mở do nhiều bị cáo kháng cáo, trong số này có cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long.

PHÚC BÌNH

"Đại án" từ kit test Việt Á

Theo hồ sơ vụ án, sau khi chiếm dụng kết quả nghiên cứu đề tài kit test vốn thuộc sở hữu nhà nước, Công ty Việt Á sản xuất hơn 8,7 triệu kit test, nâng khống giá rồi bán cho các cơ sở y tế trên khắp cả nước, qua đó thu lợi bất chính hơn 1.235 tỉ đồng.

Tính riêng tại 19 tỉnh, thành trong vụ án này, số tiền thiệt hại tại các cơ sở y tế sử dụng ngân sách để mua kit test là hơn 402 tỉ đồng. Để thuận lợi trong việc cấp phép và phân phối kit test, Tổng giám đốc Công ty Việt Á Phan Quốc Việt chi tới hơn 106 tỉ đồng hối lộ quan chức các bộ, ngành, địa phương.

Tháng 1.2024, 38 bị cáo liên quan trực tiếp đến sai phạm về kit test Việt Á bị đưa ra xét xử tại TAND TP.Hà Nội, về các tội vi phạm quy định đấu thầu, đưa hối lộ, nhận hối lộ, lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ…

Có đến 37/38 bị cáo được tuyên án dưới khung truy tố, bao gồm 6 cựu quan chức bị truy tố tội nhận hối lộ, khung hình phạt 20 năm tù, chung thân hoặc tử hình.

Trong đó, bị cáo Nguyễn Thanh Long (nhận 2,25 triệu USD) 18 năm tù; Phạm Duy Tuyến, cựu Giám đốc CDC Hải Dương (nhận 27 tỉ đồng) 13 năm tù; Trịnh Thanh Hùng, cựu Vụ phó thuộc Bộ KH-CN (nhận 350.000 USD) 14 năm tù; Nguyễn Minh Tuấn, cựu Vụ trưởng thuộc Bộ Y tế (nhận 300.000 USD) 8 năm tù; Nguyễn Huỳnh, cựu thư ký của bị cáo Nguyễn Thanh Long (nhận 4 tỉ đồng) 9 năm tù; Nguyễn Nam Liên, cựu Vụ trưởng thuộc Bộ Y tế (nhận 100.000 USD) 7 năm tù.

Người duy nhất bị tuyên mức án trong khung truy tố, với tổng hình phạt 29 năm tù về 2 tội vi phạm đấu thầu và đưa hối lộ. Trước đó, bị cáo Việt đã bị Tòa án Quân sự thủ đô Hà Nội tuyên bản án 25 năm tù, cũng liên quan đến kit test Việt Á.

PHÚC BÌNH

Những ai kháng cáo?

Dù phần lớn đã được tòa sơ thẩm tuyên mức án dưới khung truy tố, nhiều bị cáo tiếp tục có đơn kháng cáo.

Cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, Tổng giám đốc Công ty Việt Á Phan Quốc Việt và 9 bị cáo khác cùng kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt. Riêng bị cáo Vũ Đình Hiệp, Phó tổng giám đốc Công ty Việt Á, đề nghị xem xét toàn bộ bản án sơ thẩm, xác định lại tội danh với mình.

Ngoài ra, bà Hồ Thị Thanh Thủy (vợ bị cáo Phan Quốc Việt) kháng cáo đề nghị hủy kê biên 2 sổ tiết kiệm trị giá 20 tỉ đồng đứng tên con chung của họ. Mẹ đẻ bị cáo Việt kháng cáo xin hủy bỏ kê biên 52 sổ hoặc thẻ tiết kiệm đứng tên mình với tổng số 412 tỉ đồng.

Phía Công ty Việt Á cũng có kháng cáo, đề nghị không tịch thu sung công số tiền được cho là "hưởng lợi bất chính" từ việc bán kit test Covid-19 cho các tổ chức. Đồng thời, doanh nghiệp này đề nghị tòa án yêu cầu các đơn vị đã mua kit test phải thanh toán đủ tiền còn nợ.

Nhóm bị cáo còn lại không kháng cáo, trong đó có cựu Bí thư Tỉnh ủy Hải Dương Phạm Xuân Thăng (án sơ thẩm 5 năm tù về tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ); cựu Bộ trưởng Bộ KH-CN Chu Ngọc Anh và cựu Thứ trưởng Bộ KH-CN Phạm Công Tạc (án sơ thẩm cùng 3 năm tù về tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí).

T.N

Cân nhắc giữa "công" và "tội"

Trong bản án đã tuyên, hội đồng xét xử sơ thẩm nhận định, vụ "đại án" kit test Việt Á xảy ra khi đại dịch Covid-19 đang lây lan vào Việt Nam, chưa từng có tiền lệ. Thời điểm đó, cả hệ thống chính trị gồng mình chống dịch, người dân lo sợ trước hậu quả mà dịch bệnh gây ra. Do trang thiết bị y tế còn thiếu, một số nơi đã lâm vào thế "vỡ trận"; đây cũng là một phần nguyên nhân dẫn tới sai phạm.

Hành vi của các bị cáo đã xâm phạm uy tín của cơ quan, tổ chức; gây bức xúc xã hội, mất niềm tin trong nhân dân; gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngân sách; thể hiện sự băng hoại giá trị đạo đức trong một bộ phận cán bộ công chức. Việc đưa các bị cáo ra xét xử và có bản án nghiêm khắc là cần thiết, nhằm trừng trị những cá nhân đi ngược lại với lợi ích chung của nhân dân.

Quá trình giải quyết vụ án, hội đồng xét xử cho hay đã "cân nhắc kỹ lưỡng giữa công và tội" trước khi đưa ra hình phạt đối với từng bị cáo.

Với Công ty Việt Á, hội đồng xét xử ghi nhận bị cáo Phan Quốc Việt và các nhân viên đã có đóng góp tích cực về con người, máy móc, góp phần đẩy lùi dịch bệnh.

Với các cựu quan chức và cán bộ thuộc các bộ ngành, địa phương, nhiều người trong số này đã "có công lao rất lớn", "đặc biệt tích cực", xung phong trên các chiến tuyến phòng và dập dịch Covid-19. Một số nộp tiền và khắc phục hết hậu quả, là cấp dưới lệ thuộc, làm công ăn lương, đồng phạm với vai trò thứ yếu hoặc không hưởng lợi…