Suốt thời gian dài, tình trạng các doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài (DN FDI) lời thật lỗ giả vẫn như một khối u trong cơ thể nền kinh tế VN. Năm 2017 - 2018, hàng loạt "ông lớn" đình đám thế giới đã được ngành thuế đưa vào danh sách nghi án chuyển giá trốn thuế vì hoạt động tới 20 năm, liên tục mở rộng quy mô nhưng "lỗ vẫn hoàn lỗ". Thời điểm đó, ngành thuế và nhiều cơ quan liên quan cũng vào cuộc điều tra, nêu danh sách cụ thể; dư luận lên án mạnh mẽ... buộc một số "đại gia" phải... có lãi, dù ít ỏi. Tuy nhiên, tình trạng này vẫn không thuyên giảm. Tỷ lệ 50% DN FDI báo lỗ công bố mới đây cho thấy chúng ta vẫn chưa có giải pháp hiệu quả để quản lý thuế khối này. Và hệ quả là không chỉ ngân sách thất thu mà còn ảnh hưởng trực tiếp tới chính những người lao động trong nước.
Đơn cử, theo quy định, thưởng - trong đó có thưởng tết - không phải là nghĩa vụ bắt buộc của DN trong mọi trường hợp mà căn cứ theo kết quả sản xuất, kinh doanh và mức độ hoàn thành công việc của người lao động. Nghĩa là DN làm ăn thua lỗ thì không phải thưởng tết cho người lao động. Vậy có bao nhiêu công nhân làm việc trong các DN FDI báo lỗ triền miên kia không được thưởng tết vì chiêu trò chuyển giá? Nhìn rộng ra, việc các DN nước ngoài lời giả lỗ thật đã không đóng thuế lại còn được hưởng loạt ưu đãi nhờ chính sách thu hút vốn ngoại của VN đã chèn ép khối DN nội cùng lĩnh vực ngành nghề, từ đó gây ảnh hưởng đến người lao động của các DN này như thế nào? Chẳng hạn trong lĩnh vực giải khát, sự có mặt của 2 "ông lớn" đình đám thế giới từ những năm 1990 là nguyên nhân quan trọng dẫn đến sự biến mất một số thương hiệu nội nổi tiếng một thời; những DN còn hoạt động cũng lao đao, èo uột. Người lao động của các công ty này đương nhiên cũng bị ảnh hưởng thu nhập, thậm chí mất việc. Như vậy, tình trạng các tập đoàn ngoại đầu tư và hoạt động kinh doanh tới 20 năm sau đó vẫn báo lỗ thì thiệt hại mà chúng ta gánh đâu chỉ là ngân sách thất thu?
Nhìn từ bức tranh đó, vấn đề quản lý DN FDI không chỉ là kiểm soát thuế mà còn là lọc ưu đãi đầu vào để bảo đảm môi trường kinh doanh bình đẳng cho chính các DN Việt. Tất nhiên, chúng ta không phủ nhận vai trò, đóng góp của các DN FDI trong sự phát triển kinh tế VN suốt mấy thập niên qua. Tuy nhiên, bối cảnh hiện nay đã khác, việc "cào bằng"- cứ vốn ngoại là được ưu ái đã không còn phù hợp. Chúng ta chỉ nên tập trung cho những ngành muốn phát triển, những ngành trong nước chưa thể đảm đương như bán dẫn, công nghệ cao. Còn với các ngành khác, tất cả các DN dù nội hay ngoại, phải cạnh tranh lành mạnh từ đầu vào (ưu đãi) đến đầu ra (đóng thuế). Có một điều thiết nghĩ vẫn phải nhắc lại, DN nội chính là xương sống của nền kinh tế. Xương sống chắc chắn thì cơ thể mới vững chãi, khỏe mạnh. Một nền kinh tế giàu nội lực không thể phụ thuộc vào DN ngoại. Vì thế bất cứ chính sách nào cũng phải dựa trên mục tiêu quan trọng nhất là xây dựng đội ngũ DN nội lớn mạnh, làm chủ nền kinh tế đất nước.
Trong diễn biến mới nhất, Chính phủ đã ban hành bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động của các DN FDI. Hy vọng đây sẽ là một trong các bộ lọc góp phần chặn đứng tình trạng lãi thật lỗ giả của các DN ngoại, để ngân sách tăng nguồn thu, để tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh và người lao động được thụ hưởng đúng công sức mà họ đóng góp.
Bình luận (0)