Đại gia Việt chia lại thị trường

Thức ăn chăn nuôi (TACN) chiếm 70% trong cơ cấu giá thành sản phẩm chăn nuôi và là mắt xích vô cùng quan trọng trong ngành chăn nuôi, nhất là nước nông nghiệp như VN. Đáng tiếc là nhiều năm qua, các DN nước ngoài chiếm ưu thế trong mảnh đất màu mỡ này. Số liệu từ Hiệp hội TACN VN cho thấy, DN ngoại chiếm giữ khoảng 65% tổng sản lượng của toàn thị trường.

Tuy nhiên, chiếc bánh TACN đang có sự thay đổi lớn khi nhà đầu tư nội như Masan, Hùng Vương, Hòa Phát… đang đầu tư mạnh vào lĩnh vực này.

Là nhà xuất khẩu cá tra hàng đầu VN, đầu tháng 10 Công ty cổ phần Hùng Vương (Hùng Vương) công bố thông tin chính thức chuyển hướng kinh doanh thêm mảng TACN kết hợp phát triển hệ thống nuôi heo khép kín từ con giống, sản xuất thức ăn, thú y, trang trại và bao tiêu sản phẩm cho người chăn nuôi. Theo Hùng Vương, đối tác công ty trong dự án lớn này đến từ Đan Mạch với tổng đầu tư toàn dự án lên đến 2.000 tỉ đồng, trong đó có 2 nhà máy sản xuất thức ăn gia súc, gia cầm, thủy sản… tại Bình Định và Long An. Để thực hiện chiến lược đầu tư mới, từ đầu năm 2013 Hùng Vương đã thâu tóm thành công Công ty TACN Việt Thắng, sở hữu trên 55,3% cổ phần. Năm 2014, Hùng Vương cung cấp ra thị trường 1,7 triệu tấn TACN (bao gồm thức ăn gia súc, thủy sản, gia cầm…). Với động thái này, DN đặt kế hoạch đến 2018 sẽ nâng sản lượng TACN của tập đoàn lên 3 triệu tấn/năm.

Trước đó, vào cuối tháng 4.2015, Masan Group tuyên bố công ty con của tập đoàn là Masan Nutri - Science (MNS) đã nắm được quyền kiểm soát 2 DN hàng đầu lĩnh vực sản xuất TACN là Proconco (sở hữu 52% cổ phần) và Anco (sở hữu 70% cổ phần). Báo cáo kết quả kinh doanh 6 tháng đầu năm của Masan cho thấy, doanh thu thuần của MNS đạt 3.332 tỉ đồng, lợi nhuận thuần 217 tỉ đồng. Trao đổi với chúng tôi, đại diện Masan cho biết biên lợi nhuận của MNS đạt trên 19% trong nửa đầu năm 2015 và đây cũng là tỷ lệ lợi nhuận cao nhất trong ngành. “Đây là lĩnh vực quan trọng trong chuỗi phát triển của ngành chăn nuôi. Có sản phẩm tốt và hệ thống phân phối tốt, chúng tôi tin chắc sẽ thành công hơn nữa. Mục tiêu của chúng tôi là những ngành hàng nào tập đoàn đã đầu tư, phải tiến đến nắm giữ 50% thị phần”, đại diện Masan cho biết. Hiện 3 nhà máy mới của MNS đang trong quá trình xây dựng, dự kiến đưa vào hoạt động vào cuối năm 2015 và 2016 sẽ tăng công suất sản phẩm TACN lên trên 40%.

Một nguồn tin đáng tin cậy trong giới đầu tư kinh doanh TACN cũng cho biết, Masan đang đàm phán mua lại thương hiệu TACN GreenFeed trị giá lên đến 500 triệu USD. GreenFeed là doanh nghiệp đang có tham vọng nắm giữ 20% thị phần TACN.

Số liệu từ Hiệp hội TACN VN năm 2013 cho thấy, DN chiếm thị phần cao nhất trên thị trường TACN nội địa là CP Việt Nam (Thái Lan) với 19,4%, kế đó là Cargill VN 8,11%, Proconco 8%, GreenFeed 5%, Anco 4%, Japfa 4%... Nhưng số liệu này khá cũ so với tình hình thị trường hiện tại. Với việc kiểm soát Anco và Proconco, Masan đang nắm giữ 12% thị phần. Nếu thương vụ với GreenFeed thành công, tỷ lệ nắm giữ thị phần TACN của tập đoàn này sẽ tăng lên trên 16%. Trong bảng xếp hạng top 101 công ty sản xuất TACN hàng đầu thế giới tháng 10 - 11.2015 do Tổ chức Thức ăn quốc tế (Feed International) công bố, Masan xếp thứ 60/101. Với tất cả những thông tin này, hoàn toàn có cơ sở để tin rằng Masan có khả năng nằm trong nhóm các nhà đầu tư nội có thể thay đổi cuộc chơi TACN.

Trước Masan, một đại gia ngành thép là Tập đoàn Hòa Phát cũng tuyên bố chính thức tham gia thị trường TACN, đầu tư 300 tỉ đồng xây nhà máy đầu tiên đạt công suất 300.000 tấn/năm. Theo thông tin Hòa Phát công bố, đến đầu năm 2016, sản phẩm sẽ có mặt trên thị trường với tham vọng đạt doanh số 8.000 tỉ đồng riêng lĩnh vực TACN. Hòa Phát tuyên bố nắm giữ 10% thị phần thị trường TACN trong 10 năm tới.

Như vậy, có thể thấy các DN nội đang gây sức ép và chủ động chia lại chiếc bánh thị phần TACN đầy béo bở của VN. Đặc biệt, có nhiều dự báo đưa ra về khả năng soán ngôi dẫn đầu đến từ DN nội địa.

Chuyên gia tư vấn chiến lược Robert Trần cho rằng, để các nhà đầu tư nước ngoài điều hành và chi phối hoàn toàn ngành TACN là không chỉ gây thiệt hại cho người tiêu dùng mà là một “mất mát lớn” đối với ngành chăn nuôi Việt. Thực tế mấy năm nay đã tồn tại tình trạng một số công ty TACN lớn định giá bán cao hơn mức giá thực tế, gây thiệt hại không nhỏ cho các nhà chăn nuôi và tiêu dùng. Vì vậy, việc các DN nội tham gia lĩnh vực này sẽ tạo ra đối trọng với nhà đầu tư ngoại, khiến họ không thể chi phối và lũng đoạn thị trường này như lâu nay.