Đằng sau những giọt cà phê đắng ngọt là những mảnh đời đắng cay

Họ là những người vừa trồng cà phê vừa đi làm thuê làm mướn, hay thậm chí nhặt ve chai để đắp đổi cái ăn cái mặc qua ngày là một nghịch lý khiến chúng tôi trăn trở.

Nằm trong khu “đất vàng” cà phê Buôn Ma Thuột nhưng trớ trêu thay, ở buôn Kotam, xã Eatu, người trồng cà phê cứ mãi nghèo. “Có chăng, giàu chỉ là mấy người thu mua cà phê chứ nông dân thì đến ăn còn túng” - ông Y Nguê Mlô, già làng buôn Kotam thở dài.

Trường hợp chị Nguyễn Thị Châu, nhà chỉ có 3 sào đất trồng cà phê nên thu nhập không bao nhiêu, những năm gần đây lại mất mùa nên khó chồng lên khó. Chị cho biết: “Ở đây, từ đời ông bà đã trồng cà phê rồi, giờ thất thu cũng không dám bỏ. Để nuôi cây cà phê, nhà tôi cũng như các hộ dân ở đây vẫn phải đi làm đủ nghề kiếm tiền để trang trải cuộc sống. Thậm chí, nhiều chị em còn đi nhặt ve chai, qua được ngày nào hay ngày nấy”.

Tình cảnh gia đình chị Y Ban cũng không khá hơn. Cha mẹ để lại mấy sào cà phê cho hai vợ chồng canh tác nhưng hiện tại vẫn chưa thu được gì, chồng chị thì đi làm thuê, chị vừa trông con, vừa tranh thủ “Ai kêu làm làm nấy. Hôm tôi đến thăm nhà thì chồng chị đi vắng, đứa con gái nhỏ 5 tuổi bị đau mắt đỏ nặng”. Hỏi sao chị không đưa bé đi khám, người phụ nữ chân chất nói tiếng Kinh không sõi ấy thỏ thẻ: “Không có tiền nên chờ cho mắt cháu tự hết”.

Chị Y Ban và con gái nhỏ bên căn nhà “trống hươ trống hoác”

Anh Nguyễn Bá Thanh, Bí thư Chi bộ buôn Kotam cho biết: “Nhiều người phải qua xã khác làm thuê, làm mướn. Người dân chỉ quen sống nhờ đất, trình độ, kiến thức hạn chế, qua xã khác thì làm gì cũng khó. Thế nên, chuyện chị em nhặt nhôm nhựa về có gì là lạ”.

Xứ trồng cà phê nổi tiếng nhất nước mà người trồng cà phê phải sống chật vật, bấu víu đủ thứ nghề chỉ mong sao có lấy miếng ăn. Tìm hiểu nguyên nhân thì thấy, ở buôn có hơn 90% hộ canh tác cà phê nhỏ lẻ, gần như 100% là sử dụng giống thực sinh cũ, nhiều cây cà phê có tuổi đời hơn 45 năm. Vì thiếu vốn, tiếp cận khoa học kỹ thuật hạn chế mà người dân cứ loay hoay chưa thể tính chuyện tái canh, chẳng tìm được lối thoái cho mình lẫn cây cà phê.

Cái khó của bà con ở buôn Kotam đã khiến những doanh nghiệp, những người tâm huyết với cà phê Buôn Ma Thuột không thể làm ngơ. Vừa qua, buôn Kotam cùng với 5 buôn khác ở xã Ea Tu đã được chọn làm nơi thí điểm cho chương trình “Hỗ trợ phát triển cà phê Buôn Ma Thuột”. “Chương trình sẽ đưa các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào việc xây dựng thí điểm các mô hình trồng cà phê chất lượng, hỗ trợ phân bón, vật tư, kỹ thuật để bà con tái canh, nâng cao năng suất cho các buôn canh tác cà phê ở Eatu”, ông Nguyễn Hữu Vương, Chủ tịch UBND xã Ea Tu cho biết.

Đây là chương trình do Vinacafé Biên Hòa, phối hợp cùng Công ty phân bón Bình Điền, hợp tác cùng các đơn vị quản lý là Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk, Trung tâm Khuyến nông và Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên triển khai, trước mắt là giúp đỡ người trồng cà phê khó khăn, mục tiêu lâu dài là giữ vững, nâng cao vị thế cà phê Buôn Ma Thuột. Ông Phạm Quang Vũ - Chủ tịch HĐQT Vinacafé Biên Hòa khẳng định: “Đây là tiền đề quan trọng cho việc xây dựng một chương trình hợp tác chiến lược toàn diện đồng bộ và dài hạn nhằm phát triển cà phê Việt Nam trong tương lai không xa”.

Chương trình đã tổ chức lớp tập huấn đầu tiên về nội dung “Thực hiện mô hình sản xuất cà phê và thực hiện tái canh cà phê bền vững” vào ngày 7.7.17 vừa qua. Theo đó, bà con được hướng dẫn cải tạo đất, phát giống và trồng cà phê đúng kỹ thuật. Chính ánh mắt, nụ cười tràn trề hy vọng của những người nông dân chân chất khi nhận hỗ trợ đã khiến chúng tôi tin rằng, rồi người trồng cà phê ở buôn Kotam sẽ khá, rồi Buôn Ma Thuột sẽ vẫn là thánh địa cà phê - nơi cho ra đời hạt ngọc Ban Mê trứ danh, giúp danh tiếng cà phê Việt vang xa.