Dấu ấn Việt Nam

Động lực quan trọng của khu vực

Sự phát triển của Việt Nam từ một quốc gia bị chiến tranh tàn phá thành một quốc gia có vị thế cường quốc tầm trung như ngày nay là đáng chú ý. Năm 1975 đánh dấu sự kết thúc của nhiều thập niên chiến tranh mà Việt Nam phải gánh chịu. Kể từ đó, sau những cải cách Đổi mới vào cuối thập niên 1980, Việt Nam nhanh chóng tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội đáng kể. Ngày nay, Việt Nam đại diện cho một trong những nhân tố có ảnh hưởng tốt nhất ở Đông Nam Á và là một nút thắt quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu của thế giới.

Ở cấp độ chính trị, Việt Nam đã thoát khỏi tình trạng cô lập mà mình phải chịu đựng từ cuối thập niên 1970 đến đầu thập niên 1990 và hội nhập vào các thể chế, thỏa thuận khu vực và toàn cầu. Việc Việt Nam trở thành thành viên và đóng vai trò tích cực trong ASEAN là minh chứng cho bước tiến đó, cũng như sự tham gia của Việt Nam vào các thể chế kinh tế đa phương: WTO, APEC và CPTPP. Hơn nữa, ở cấp độ song phương, trong vài năm qua, Việt Nam đang thúc đẩy mạnh quan hệ thông qua việc ký kết quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện với Mỹ, Nhật Bản, Úc, Pháp và Malaysia.

Ở cấp độ chính trị quốc tế, đến nay, Việt Nam đã khéo léo điều hướng mối quan hệ phức tạp giữa Mỹ với Trung Quốc. Trong khi vẫn duy trì mối quan hệ kinh tế sâu sắc với cả Mỹ lẫn Trung Quốc, Việt Nam đã không để phụ thuộc vào bên nào. Sự cân bằng như thế giúp Việt Nam đảm bảo lợi ích kinh tế, đồng thời duy trì mối quan hệ tốt đẹp chung với cả hai cường quốc.

Vị trí địa chiến lược ở Đông Nam Á tạo Việt Nam mặc định trở thành một nhân tố quan trọng giữa các thách thức ở khu vực. Thêm vào đó, tăng trưởng kinh tế đáng kể và quá trình hiện đại hóa quân sự giúp Việt Nam vào đúng hướng để có khả năng trở thành một nhân tố có ý nghĩa hơn nữa trong động lực của khu vực những năm tới.

Vai trò trong tương lai của Việt Nam cũng sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố bên trong và bên ngoài, bao gồm sự ổn định chính trị trong nước, hiệu suất kinh tế, bối cảnh khu vực và toàn cầu. Do đó, Việt Nam cần tiếp tục điều phối cẩn thận để thích ứng với môi trường toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng và phức tạp.

ẢNH: NVCC

Chuyên gia Fabio Figiaconi (nghiên cứu về khoa học chính trị tại Đại học Tự do Brussel - VUB, Bỉ)

Không ngừng nâng cao vị thế

Việc Việt Nam thiết lập quan hệ ngoại giao với gần 200 quốc gia thành viên Liên Hiệp Quốc phản ánh cam kết trong việc trở thành một bên tham gia tích cực trên trường quốc tế. Việc phát triển quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện với các quốc gia chủ chốt, bao gồm các cường quốc như Trung Quốc, Mỹ và Ấn Độ, thể hiện một động thái chiến lược nhằm tăng cường ảnh hưởng địa chính trị và an ninh của Việt Nam. Sự đa dạng hóa các quan hệ đối tác này cho phép Việt Nam tận dụng nhiều mối quan hệ khác nhau để tăng trưởng kinh tế, hợp tác an ninh và ổn định khu vực.

Sự chủ động tham gia các tổ chức quốc tế và khu vực như Liên Hiệp Quốc, EU, ASEAN, APEC và ASEM nhấn mạnh sự tận tâm của Việt Nam đối với chủ nghĩa đa phương. Bằng cách tham gia các diễn đàn này, Việt Nam không chỉ đóng góp vào quản trị khu vực và toàn cầu mà còn nâng cao vị thế ngoại giao của chính mình. Sự tham gia này cho phép Việt Nam vận động các vấn đề liên quan lợi ích quốc gia, chẳng hạn như phát triển bền vững, quan hệ thương mại và các mối quan tâm về an ninh ở Biển Đông.

Hành trình của Việt Nam để đạt thành tựu trên tất nhiên chẳng phải không có thách thức. Thời gian qua, Việt Nam đã điều hướng các mối quan hệ phức tạp, đặc biệt là với Trung Quốc và Mỹ, chuyển đổi từ một quốc gia bị chiến tranh tàn phá thành một bên tham gia ngoại giao. Các cải cách kinh tế và tập trung vào hội nhập nền kinh tế toàn cầu thông qua các sáng kiến như Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã củng cố vị thế của Việt Nam. Khả năng phục hồi từ di sản lịch sử và căng thẳng địa chính trị đương đại minh họa cho khả năng thích ứng chiến lược của Việt Nam.

Chính sách đối ngoại của Việt Nam được đặc trưng bởi nguyên tắc "độc lập, tự chủ và ngoại giao đa hướng". Trong tương lai, Việt Nam có thể sẽ tiếp tục cân bằng các mối quan hệ với các cường quốc trong khi tăng cường ảnh hưởng trong khu vực thông qua ASEAN. Vai trò của Việt Nam trong việc giải quyết các vấn đề xuyên quốc gia như biến đổi khí hậu, tranh chấp thương mại và an ninh ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương sẽ rất quan trọng.

Việt Nam sẵn sàng đóng vai trò quan trọng trong ổn định khu vực và hội nhập kinh tế. Khi tăng cường quan hệ đối tác và tham gia vào quản trị toàn cầu, tiếng nói của Việt Nam sẽ ngày càng trở nên quan trọng trong việc định hình các chính sách khu vực. Việc nhấn mạnh vào trật tự quốc tế dựa trên luật lệ sẽ phù hợp với nguyện vọng của Việt Nam về hòa bình, an ninh và phát triển.

ẢNH: NVCC

GS Stephen Robert Nagy

(Đại học Cơ Đốc giáo quốc tế - Nhật Bản, học giả tại Viện Nghiên cứu các vấn đề quốc tế của Nhật)

Có những bước tiến lớn

Việt Nam đã có những bước tiến lớn, đặc biệt là về hiệu quả kinh tế, đồng thời chứng minh được khả năng phục hồi đáng kể trong việc bảo vệ lợi ích quốc gia, đặc biệt trong vấn đề Biển Đông. Tôi kỳ vọng quan hệ của Việt Nam với Mỹ sẽ tiếp tục theo quỹ đạo tích cực và mạnh mẽ như hiện nay.

ẢNH: NVCC

TS Dov S.Zakheim (Cựu Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ)

Chiến lược tương tác và cân bằng

Việt Nam đã cẩn thận vạch ra lộ trình gia nhập vào xã hội quốc tế sau Chiến tranh lạnh. Các mối quan hệ đầy thách thức đã được đáp ứng bằng chiến lược kết hợp giữa tương tác và cân bằng.

Ngoài các quan hệ Đối tác chiến lược đã ký kết với các cường quốc bên ngoài Đông Nam Á, Việt Nam đã tham gia tích cực vào các tổ chức đa phương, bao gồm ASEAN và Liên Hiệp Quốc.

Là một cường quốc tầm trung mới nổi, Việt Nam được kỳ vọng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình trật tự thế giới vào thời điểm trật tự hậu Thế chiến 2 phải đối mặt với những thách thức ngày càng tăng từ các quốc gia xét lại. Để tăng cường vị thế trong quá trình hoàn thiện tương quan địa chính trị quốc tế, Việt Nam nên đẩy mạnh tham vấn chặt chẽ hơn với các cường quốc tầm trung khác.

ẢNH: NVCC

GS Yoichiro Sato (chuyên gia về quan hệ quốc tế, Đại học Ritsumeikan châu Á - Thái Bình Dương, Nhật Bản)

Nâng tầm ảnh hưởng trên thế giới

Vị thế toàn cầu của Việt Nam đang có được sự quan tâm lớn trong cộng đồng quốc tế. Cũng trong năm nay, Philippines đã nâng cao quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam. Với ảnh hưởng ngoại giao ngày càng mở rộng, Việt Nam đóng vai trò lớn hơn ở ASEAN và khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Bên cạnh đó, những thành tựu tăng trưởng kinh tế ấn tượng và sự chuyển đổi mạnh mẽ cũng là bằng chứng sống động cho thấy Việt Nam có thể đóng vai trò lớn trên thế giới.

ẢNH: NVCC

Nhà phân tích Chester Cabalza (Chủ tịch Tổ chức Hợp tác phát triển và an ninh quốc tế, Philippines)

Chính sách ngoại giao giúp tự chủ chiến lược

Việt Nam giờ đây là một cường quốc tầm trung như Ấn Độ và Nhật Bản trong khu vực và có vai trò quan trọng ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Việt Nam liên tục đạt mức tăng trưởng kinh tế cao, thu hút đầu tư nước ngoài lớn vào đất nước…, nên đạt nhiều thay đổi về vai trò trong khu vực. Ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, Việt Nam đã có quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện với cả 4 thành viên của nhóm Bộ tứ là Ấn Độ, Nhật Bản, Úc và Mỹ. Đồng thời, Việt Nam cũng thể hiện rõ chính sách ngoại giao "4 không" giúp giữ vững "quyền tự chủ chiến lược".

Tuy nhiên, Việt Nam vẫn phải giải quyết một số thách thức nhất định để tiến tới phát triển bền vững.

ẢNH: NVCC

GS-TS Prakash Panneerselvam (Chương trình Nghiên cứu an ninh và chiến lược quốc tế, Viện Nghiên cứu tiên tiến quốc gia Ấn Độ)

Đa dạng hóa quan hệ để phát triển

Trong bối cảnh bất ổn chiến lược gia tăng, nhiều quốc gia nỗ lực phòng ngừa rủi ro "mắc kẹt" trong cuộc cạnh tranh giữa các cường quốc. Trong số đó, Việt Nam đã thực hiện hiệu quả chiến lược này bằng cách đa dạng hóa quan hệ với các cường quốc khu vực, khi thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện với Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Hàn Quốc, Mỹ, Nhật Bản, Úc và Pháp. Mặc dù đặc điểm của mỗi đối tác chiến lược toàn diện khác nhau, cấu trúc này cho phép Việt Nam tổ chức các cuộc họp cấp cao và tăng cường quan hệ chiến lược với các đối tác một cách hiệu quả. Ngoài ra, Việt Nam tích cực tham gia vào các khuôn khổ hợp tác hiện có và mới nổi, chẳng hạn như ASEAN, APEC, IPEF và BRICS, qua đó tạo điều kiện cho chính sách đa liên kết. Xuất phát từ lợi ích quốc gia, chiến lược này cũng đã giúp cho Việt Nam đóng vai trò cầu nối trong việc kết nối các cường quốc ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Thời gian tới, Việt Nam cần xác định cách thức để tận dụng tối đa các mối quan hệ quốc tế.

ẢNH: NVCC

PGS Kei Koga (Chương trình Các vấn đề toàn cầu và chính sách công, Trường Khoa học xã hội, Đại học công nghệ Nanyang, Singapore)

Chứng minh được uy tín đa phương

Từ thập niên 1990, Việt Nam bắt đầu tham gia các định chế hợp tác chính trị và kinh tế đa phương và từng bước có mặt trong các tổ chức: ASEAN, APEC hoặc WTO. Tại Liên Hiệp Quốc, Việt Nam đã chứng minh được uy tín đa phương của mình. Sự cạnh tranh Trung - Mỹ tác động đến tất cả các quốc gia ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và Đông Nam Á; nhưng Việt Nam ứng phó với các thách thức địa chính trị và địa kinh tế bằng một chiến lược cân bằng quan hệ hiệu quả, tránh bị lệ thuộc. Để làm được điều này, Việt Nam đã có nhiều bước tiến về tăng cường quan hệ đa phương, điển hình là hợp tác với Nhật Bản, Liên minh Châu Âu, Ấn Độ, Hàn Quốc, Úc... Đến nay, chiến lược này đã chứng minh được sự thành công. Tuy nhiên, Việt Nam có thể sẽ phải tiếp tục giải quyết các thách thức khó lường do sự thay đổi về chính trị toàn cầu trong thời gian tới.

ẢNH: NVCC

PGS-TS Alfred Gerstl (Khoa Nghiên cứu Đông Á (Đại học Vienna, Áo), Chủ tịch Hội Hữu nghị Áo - Việt)

Cường quốc tầm trung năng động nhất về ngoại giao

Ít có quốc gia nào đạt nhiều dấu ấn tích cực như Việt Nam về mặt ngoại giao kể từ khi bình thường hóa quan hệ với Mỹ vào năm 1995. Việt Nam đã tăng tốc hơn nữa về thành tựu ngoại giao. Trong những năm gần đây, giữa các thách thức về kinh tế và chủ quyền, Việt Nam đã đa dạng hóa và mở rộng quan hệ ngoại giao và kinh tế như một biện pháp phòng ngừa để bảo vệ lợi ích quốc gia. Việt Nam đã phát động chiến dịch mở rộng các hiệp định thương mại tự do trên toàn thế giới và hiện có khoảng 20 thỏa thuận để đảm bảo có các lựa chọn thay thế nếu phải đối mặt với các rủi ro kinh tế, ngoại giao. Việt Nam đã tích cực thu hút các nhà đầu tư nước ngoài từ Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu và Mỹ để tận dụng các cơ hội giữa thách thức của thế giới.

Việt Nam cũng đã làm sâu sắc thêm quan hệ ngoại giao của mình trên khắp Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương với các nước láng giềng ASEAN, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, Ấn Độ, các nước EU và Mỹ khi có quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện với 9 quốc gia. Việt Nam cũng đã hoạt động tích cực trong Liên Hiệp Quốc và gìn giữ hòa bình quốc tế và đã nổi lên như một trong những quốc gia có cường quốc tầm trung năng động nhất về mặt ngoại giao.

ẢNH: NVCC

Chuyên gia Murray Hiebert (Chương trình Đông Nam Á, Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế - CSIS, Mỹ)