Bộ quà gồm một chai rượu vang Pháp cao cấp được đặt hàng riêng, đựng trong hộp gỗ sang trọng; một phong bao lì xì năm mới, với bộ sưu tập tiền mặt Việt Nam đủ các mệnh giá từ 1.000 - 500.000 đồng, tổng trị giá 888.000 đồng, mang ý nghĩa phát tài phát lộc và một tấm thiệp chúc mừng năm mới của Chủ tịch Tập đoàn Vingroup kiêm Tổng giám đốc VinFast toàn cầu Phạm Nhật Vượng.

Món quà tri ân của tỉ phú Phạm Nhật Vượng được công bố từ 2 tháng trước, 12.11.2024 - ngày VinFast chính thức trở thành thương hiệu ô tô bán chạy số 1 thị trường Việt Nam trong 10 tháng với hơn 51.000 chiếc xe đã bàn giao. Khi chúng tôi thực hiện bài viết này, số xe VinFast bàn giao tính đến hết tháng 11.2024 đã lên tới trên 70.000 và khi bài viết này đến tay bạn đọc, chắc chắn lại là một con số tự hào khác.

Thực ra nhận quà từ VinFast hay các công ty trong hệ sinh thái VinGroup không phải là điều mới mẻ với khách hàng của tập đoàn này. Tỉ phú Phạm Nhật Vượng nổi tiếng là "tay chơi" với các chương trình hậu mãi vô tiền khoáng hậu trên thị trường bao năm qua. Nhưng quà do đích thân ông Vượng lựa chọn, ký tặng thì đây là lần đầu tiên. Nó cho thấy, vị trí số 1 của VinFast không chỉ mang ý nghĩa đặc biệt với VinFast, ngành công nghiệp ô tô trong nước mà cả cá nhân tỉ phú Phạm Nhật Vượng. Bởi ngoài đối mặt với cuộc cạnh tranh khốc liệt với các "ông lớn ngoại" có lịch sử hàng trăm năm, hãng xe hơi thương hiệu Việt còn đối mặt với sự hoài nghi, thậm chí là gièm pha của không ít người. Thế nhưng chỉ sau 5 năm gia nhập thị trường VinFast không chỉ khẳng định vị thế vững chắc mà còn chính thức vượt qua các hãng xe nước ngoài để chiếm lĩnh thị phần lớn nhất. Quan trọng hơn, VinFast cũng là hãng xe điện đầu tiên vượt qua các hãng xe xăng chỉ sau 2 năm chuyển đổi sang thuần điện để trở thành thương hiệu dẫn dắt thị trường.

Với cá nhân tỉ phú Phạm Nhật Vượng, đó có lẽ là hành trình đặc biệt nhất vì VinFast như ông đã hơn một lần tuyên bố, không đơn thuần là một dự án kinh doanh mà còn là một dự án cống hiến. Ông mong muốn để lại một hệ sinh thái xanh cho đời. Khát vọng lớn lao và tươi đẹp nhưng ông bắt đầu với VinFast đúng nghĩa từ con số 0 và ngành công nghiệp ô tô trong nước thời điểm đó gây thất vọng cho nhiều người về tỷ lệ nội địa hóa và mang tiếng "không làm nổi cái ốc vít".

Vì thế, 5 năm kể từ khi tỉ phú Phạm Nhật Vượng tuyên bố làm ô tô là 5 năm VinFast sống trong sự "giám sát" chặt chẽ từ người tiêu dùng trong nước. Nhất cử nhất động của hãng xe hơi non trẻ này đều được đưa ra mổ xẻ, thậm chí là ném đá. TS.Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam trong lần trao đổi với Thanh Niên đã từng lo ngại "từng cá nhân cụ thể cho đến cả lực lượng doanh nghiệp đều dễ bị xua đuổi, hủy hoại, thậm chí tàn sát bằng chính thái độ của chính mỗi chúng ta...". Trong lá thư gởi cán bộ - nhân viên tập đoàn, tỉ phú Phạm Nhật Vượng cũng lần đầu tiên hé mở chuyện này khi cám ơn họ đã cùng ông "vượt qua bao khó khăn, bao hoài nghi, thậm chí cả những gièm pha, chống phá của những người thiếu thiện chí để lăn xả thực hiện sứ mệnh của mình".

Suốt quãng đường gian truân đó, người VinGroup, VinFast cứ âm thầm nhưng quyết liệt với sứ mệnh của mình. Họ cầu thị nhưng không lùi bước. Những dịch vụ hậu mãi chưa từng có trong lịch sử; những phiên bản xe điện hiện đại, đáp ứng mọi nhu cầu của người tiêu dùng nội địa; những chiến dịch làm sạch môi trường truyền cảm hứng; hệ thống trạm sạc vươn rộng khắp nẻo đường, con phố… Tất nhiên, không thể thiếu những câu chuyện "bên lề" về thái độ hành xử của VinFast với khách hàng cứ lan tỏa và ngấm dần…

Đó là năm 2019 khi những chiếc VinFast Fadill đầu tiên được bàn giao, nhiều người góp ý việc chiếc xe không có chắn bùn phía sau ảnh hưởng đến thẩm mỹ khi vận hành trong điều kiện thời tiết xấu. Dù đây là chi tiết thiết kế nguyên bản mà VinFast Fadil thừa hưởng từ mẫu xe Opel Karl Rocks tại châu Âu nhưng tiếp thu ý kiến phản ánh của khách hàng, chưa đầy một ngày sau đó, Viện Nghiên cứu công nghệ Ô tô VinFast đã nghiên cứu và thiết kế thêm chi tiết ốp chắn bùn sau cho xe Fadil. Những người đã nhận xe đều được lắp đặt chắn bùn miễn phí tại showroom. Các xe VinFast Fadil sản xuất sau sẽ được gắn sẵn chắn bùn từ trước khi xuất xưởng.

Mới nhất là vụ chiếc VinFast VF 9 của một khách hàng có dấu hiệu sụt pin nhanh hơn so với công bố của nhà sản xuất. Sau nhiều lần làm việc, gọi điện, email cho đại lý chỉ nhận được câu trả lời "chúng tôi đã ghi nhận và báo cáo các bên liên quan", chủ xe bức xúc chia sẻ lên mạng xã hội. Ngay khi nắm được thông tin, VinFast đã gởi lời xin lỗi tới khách hàng, sa thải 4 cán bộ - nhân viên tắc trách, chậm trễ trong việc tiếp nhận và xử lý các yêu cầu dịch vụ của khách hàng; xử phạt nhà phân phối chủ xưởng dịch vụ mức cao nhất theo cam kết về tiêu chuẩn dịch vụ quy định trong hợp đồng nhà phân phối…

Có thể nói, thái độ chuyên nghiệp và sự chân thành của VinFast đã dần xoay chuyển cục diện thị trường. Từ hoài nghi, người tiêu dùng trong nước đã mở lòng đón nhận; từ gièm pha nhiều người đã được lan tỏa niềm tự hào về thương hiệu ô tô của người Việt, do người Việt sản xuất.

Trong lá thư tri ân khách hàng, tỉ phú Phạm Nhật Vượng không giấu nổi xúc động khẳng định: Để có được kỳ tích này, trước hết phải kể đến sự chung tay góp sức của hàng trăm nghìn khách hàng VinFast - những người đã dũng cảm, tiên phong ủng hộ một thương hiệu Việt non trẻ; đã kiên nhẫn, kiên trì sử dụng, góp ý cho sản phẩm và dịch vụ của VinFast trong những ngày đầu. Nhờ đó VinFast đã có được những cải tiến, tiến bộ vượt bậc về chất lượng sản phẩm, dịch vụ và có được ngày hôm nay. Tỉ phú Phạm Nhật Vượng cam kết sẽ liên tục nghiên cứu, tìm kiếm các giải pháp nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ để khách hàng có thể ngày càng hài lòng hơn.

Với "người trong nhà", nếu thị trường vẫn lan tỏa những câu chuyện về áp lực chỉ tiêu thì bên trong, áp lực lớn nhất với đội ngũ cán bộ cao cấp của VinGroup chính là khát vọng và lý tưởng của người đứng đầu tập đoàn. Trong một câu chuyện riêng tư với người phụ trách marketing của VinFast hiện tại, tôi hỏi về áp lực khi nhận nhiệm vụ ở thời điểm VinFast đang ở đỉnh về số lượng xe tiêu thụ, chị nói, cả hệ thống đang chạy với một nguồn năng lượng sung mãn nhất. "Khát vọng của anh ấy, lý tưởng của anh ấy khiến cho những người xung quanh không thể chậm lại. Chậm lại là cảm thấy có lỗi em ạ. Ai cũng muốn chia sẻ nỗi vất vả của Chủ tịch. Anh ấy vẫn là nhạc trưởng, vẫn đang làm tất cả vì một môi trường xanh, sạch cho đất nước". Khát vọng này cũng lan tỏa đến các nhà phân phối. Chị kể, sau khi nhận nhiệm vụ, chị đã tổ chức làm việc với tất cả nhà phân phối VinFast trên toàn quốc và không khỏi kinh ngạc khi có nhà phân phối đã tự lên chiến lược ra quốc tế; có nhà phân phối doanh số hàng trăm tỉ đồng mỗi tuần và đang lên kế hoạch tăng thị phần nội địa… Nên từ áp lực, giờ chị cảm thấy tự tin nhận nhiệm vụ.

Không chỉ các đại lý, năm 2024 cũng chứng kiến hàng trăm công ty vận tải hành khách đã chuyển sang sử dụng xe điện VinFast vì chi phí tiết kiệm, chế độ hậu mãi tốt và phù hợp với định hướng của chính phủ về phát triển phương tiện giao thông công cộng xanh - sạch. Việc các doanh nghiệp đoàn kết, chung tay cùng nhau chuyển đổi sang phương tiện xe điện đã và đang tạo thành "cơn bão xanh" đang lan rộng khắp mọi nơi. Một màu xanh của tương lai, màu xanh của hy vọng, màu xanh của "mãnh liệt tinh thần Việt Nam" mà tỉ phú Phạm Nhật Vượng đau đáu.

PGS-TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam khẳng định, phát triển xanh là một sứ mệnh lịch sử mang tính thời đại, là nhiệm vụ có tính toàn cầu. Nó không chỉ có tầm quan trọng to lớn mà còn là mệnh lệnh sống còn đặt ra cho cả thế giới, cho tất cả quốc gia và Việt Nam không thể đứng ngoài.

Thực tế, từ tháng 7.2022, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã phê duyệt "Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các-bon và khí mê-tan của ngành giao thông vận tải" với mục tiêu đến năm 2030 sẽ có 50% phương tiện giao thông đô thị và 100% xe buýt và taxi nội đô đều chạy bằng điện hoặc năng lượng xanh; đến năm 2050 thì 100% phương tiện giao thông đường bộ đều sẽ chạy bằng điện hoặc năng lượng xanh.

Theo Ngân hàng Thế giới (WB), để đạt được mục tiêu này, doanh số bán xe điện tại Việt Nam cần tăng từ mức hiện tại là 500.000 chiếc vào năm 2022 lên khoảng 1,5 triệu chiếc vào năm 2030 và 7,3 triệu chiếc vào năm 2050. Con số này tương ứng với nhu cầu thị trường đối với tất cả các loại xe điện là hơn 7 triệu chiếc trong giai đoạn 2024 - 2030 và 71 triệu chiếc trong giai đoạn 2031- 2050.

Việc VinFast vươn lên vị trí số 1 cho thấy, chúng ta đang đi đúng xu hướng. Tuy nhiên, nói như TS Trần Đình Thiên, chuyển đổi xanh không thể chỉ là hành động đơn lẻ, đơn độc của từng doanh nghiệp mà cần sự chung tay của tất cả cộng đồng doanh nghiệp ở tất cả lĩnh vực, của mỗi người dân và không thể thiếu vai trò của Chính phủ. "Người tiêu dùng cần hiểu rõ mục đích của doanh nghiệp để tự hào và ủng hộ. Nhà nước nên tiếp cận hướng sử dụng xe điện như một chương trình quốc gia. Đơn cử, các loại xe công tới đây sẽ đổi qua xe điện, điều này không chỉ tạo ra thị trường mà còn hỗ trợ một DN Việt Nam xây dựng thương hiệu quốc gia, cạnh tranh với quốc tế. Ngoài ra, DN cần sự ủng hộ, phối hợp của chính quyền địa phương để thực hiện các chương trình chuyển đổi giao thông xanh hướng tới đô thị xanh", ông Thiên chỉ rõ.

Đây cũng là quan điểm của chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan khi trả lời phỏng vấn Thanh Niên nhân sự kiện VinFast đánh bại các ông lớn ngoại để vươn lên trở thành hãng xe bán chạy nhất tại thị trường nội địa cuối năm 2024. "Nhà nước phải tiên phong trong chuyển đổi xanh bởi nhà nước của ta lại đồng thời là nhà đầu tư lớn và "người tiêu dùng" rất lớn các sản phẩm khác nhau, qua các chương trình mua sắm công. Nhà nước đầu tư, mua sắm bằng tiền thuế của doanh nghiệp, của dân, nên nếu dòng tiền đầu tư, mua sắm của nhà nước được quay trở lại ủng hộ cho hàng Việt xanh thì còn gì bằng", bà Lan phân tích và đề xuất có thêm chính sách hoặc yêu cầu rõ ràng về việc ưu tiên sử dụng xe điện "made by Vietnam" tại các cơ quan nhà nước. "Đây là vấn đề cần thẳng thắn, hoàn toàn không cần úp mở, vì ủng hộ doanh nghiệp Việt sản xuất sản phẩm công nghệ cao, thân thiện với môi trường cũng là ủng hộ việc đổi mới sáng tạo và bảo vệ môi trường, vì tương lai phát triển của đất nước và cuộc sống của nhiều thế hệ con cháu chúng ta. Nhiều nước đã thực hiện chính sách này. Chúng ta đang khát khao Việt Nam vươn mình, với tinh thần tự tôn, tự tin, tự lực tự cường. Chúng ta cũng có quyền và cần thiết phải làm như vậy", chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan nhấn mạnh.

Nhìn ra thế giới, những quốc gia thành công trong xanh hóa giao thông đều bắt đầu từ sự dẫn dắt, định hướng mạnh mẽ của chính sách. Na Uy, nước đầu tiên trên thế giới có xe điện nhiều hơn xe xăng là minh chứng rõ nhất. Ở Na Uy, người sử dụng xe điện được miễn phí khi qua các trạm thu phí, miễn phí đỗ xe và được giảm thuế. Chính phủ Na Uy cũng trợ cấp cho hoạt động xây dựng các trạm sạc tư nhân và công cộng. Nhờ đó, khoảng cách giữa các trạm sạc trên các tuyến đường tại Na Uy được duy trì ở mức không quá 50 km. Thuế xanh chính là công cụ hữu hiệu giúp Na Uy trở thành thiên đường của xe điện khi cứ 10 chiếc xe bán ra thì có tới 9 chiếc là xe điện.

Trong khu vực Đông Nam Á, Malaysia cũng vừa mạnh tay miễn hoàn toàn thuế nhập khẩu và thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe điện nguyên chiếc đến hết năm nay. Chính sách này cũng áp dụng với xe điện sản xuất trong nước đến ngày 31.12.2027 kèm theo miễn thuế bán hàng. Ngoài ra, trợ cấp thuế thu nhập hoặc tư cách tiên phong cho các công ty sản xuất xe tiết kiệm năng lượng bao gồm xe điện và các thành phần quan trọng liên quan, miễn thuế đường bộ cho người sử dụng xe điện đến cuối năm 2025, cấp trợ cấp thuế đầu tư xanh cho các đơn vị vận hành trạm sạc đáp ứng tiêu chí ưu đãi thuế để được miễn thuế dưới hình thức trợ cấp thuế đầu tư 100% trong 5 năm.

Trở lại với Việt Nam, những tháng cuối cùng của năm 2024 đã trôi qua trong bầu không khí đục nặng vì ô nhiễm trầm trọng từ khí thải giao thông, nhất là tại TP.HCM và Hà Nội. Tình trạng này đặt chương trình chuyển đổi xanh vào tình thế cấp bách. Đặc biệt, trong bối cảnh Việt Nam đã cam kết đưa phát thải ròng về 0 vào năm 2050 thì đây chính là lúc mỗi người, mỗi doanh nghiệp, mỗi chính sách đều phải đặt tâm thế "Kỷ nguyên mới và hành động của chúng ta" để mang lại một tương lai xanh cho thế hệ mai sau.