Đế chế bất thành của ông trùm lính đánh thuê

Sinh năm 1969, ông Erik Prince là con trai duy nhất của một gia đình giàu có và thế lực ở TP.Holland (bang Michigan). Cha ông có mối quan hệ với các chính trị gia cấp cao của đảng Cộng hòa, và chị của ông là bà Betsy DeVos từng giữ vị trí Bộ trưởng Giáo dục Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump. Năm 1992, ông tham gia  của hải quân Mỹ. Tuy nhiên, sau khi cha ông bất ngờ lên cơn đau tim và qua đời năm 1995, ông Prince giải ngũ và thành lập công ty quân sự tư nhân Blackwater USA, trụ sở tại TP.Moyock (bang Bắc Carolina).

Sau sự kiện nước Mỹ bị tấn công khủng bố vào ngày 11.9.2001, Blackwater nhanh chóng lớn mạnh nhờ ký được nhiều hợp đồng quan trọng với chính phủ Mỹ tại Iraq và Afghanistan. Trong suốt quá trình hoạt động, Blackwater đã giành được các hợp đồng béo bở với Lầu Năm Góc với tổng giá trị hơn 1 tỉ USD. Song hành với sự phát triển của Blackwater, ông Erik Prince cũng được mệnh danh là “ông trùm lính đánh thuê”.

Sự trỗi dậy mạnh mẽ của Blackwater một phần do nhà sáng lập Prince từng làm việc cho Cơ quan Tình báo trung ương Mỹ (CIA). Tạp chí Rolling Stone dẫn thông tin từ ông Prince tiết lộ đã góp phần xây dựng chương trình huấn luyện đội ngũ sát thủ chuyên triệt hạ những phần tử khủng bố nguy hiểm. Từ năm 2004 - 2007, ông đã chi vài triệu USD cho việc tuyển mộ và thành lập đơn vị tập hợp từ lính đánh thuê nước ngoài. CIA đặt biệt danh cho Prince là “Hans”.

Theo lời nhà sáng lập Blackwater, chương trình trên nhận được sự ủng hộ của chính phủ Mỹ và phó tổng thống lúc đó là Dick Cheney. “Chương trình bí mật đến nỗi tôi nghe nói là ông Cheney chỉ đạo CIA không báo cáo quốc hội Mỹ về sự tồn tại của nó”, theo ông Prince. Theo tạp chí Vanity Fair, các thành viên của tổ ám sát đã theo dõi một người cung cấp tài chính cho tổ chức khủng bố Al-Qaeda ở Đức và đến Dubai (UAE) để săn lùng nhà khoa học Pakistan làm lộ bí mật hạt nhân. CIA đã trả 1 triệu USD cho ông Prince sau đó.

Trải qua giai đoạn đỉnh điểm, Blackwater rơi vào bê bối không lối thoát. Ngày 16.9.2007, các nhân viên an ninh của hãng đã nổ súng sát hại 17 dân thường ở quảng trường Nisour tại thủ đô Baghdad (Iraq). Hôm sau, chính quyền Iraq rút giấy phép hoạt động của Blackwater và gây áp lực buộc chính quyền Washington xét xử những kẻ liên quan. Tờ The New York Times đưa tin Blackwater tiếp tục hoạt động ở Iraq sau khi hối lộ khoảng 1 triệu USD cho giới chức nước này, nhưng ông Prince đã bác bỏ cáo buộc trên. Tuy nhiên, chính quyền Tổng thống George W.Bush và quốc hội Mỹ buộc phải mở cuộc điều tra vụ việc trước áp lực dư luận.

Năm 2009, Iraq chính thức cấm Blackwater hoạt động tại nước này, buộc hãng phải đổi tên thành XE Services. Năm 2010, ông Prince bán công ty sau khi đồng ý trả 42 triệu USD để dàn xếp các cuộc điều tra liên bang. Gia đình ông chuyển đến sống ở Abu Dhabi (UAE). Đến tháng 12.2011, hãng đổi tên một lần nữa là Academi. Năm 2014, 4 nhân viên của nhà thầu Blackwater chính thức bị kết tội sát hại dân thường Iraq.

Các tay súng được cho là do Blackwater cung cấp xuất hiện tại Ukraine hồi năm 2014 Ảnh: Dailymail

Sau khi ông Donald Trump đắc cử tổng thống Mỹ vào năm 2016, ông Prince một lần nữa nhen nhóm ý định xây dựng đế chế quân sự tư nhân. Ông Prince soạn thảo đề xuất thay thế lính Mỹ với 6.000 nhà thầu tư nhân ở Afghanistan, theo báo The Atlantic. Tuy nhiên, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ lúc đó là James Mattis bác bỏ đề án trên.

Mới đây, tạp chí TIME công bố phóng sự điều tra cho thấy ông Prince từng lên kế hoạch thuê các cựu binh từng phục vụ trong quân đội Ukraine để thành lập quân đội tư nhân. Bên cạnh đó, ông muốn thu mua các nhà xưởng chế tạo động cơ tiêm kích và trực thăng cũng như đạn dược, kết hợp các công ty hàng không vũ trụ hàng đầu của Ukraine để xây dựng tập đoàn cạnh tranh với Boeing và Airbus. Một số đề xuất cần sự phê chuẩn của chính phủ Ukraine, bao gồm đề án xây dựng công ty quân sự tư nhân phục vụ cho cuộc chiến ở miền đông nước này. Tổng chi cho dự án Ukraine là 10 tỉ USD.

Tuy nhiên, kế hoạch đã bất thành với nguyên nhân được cho là vì Nhà Trắng đổi chủ trong cuộc bầu cử vừa qua. “Nếu ông Trump tái đắc cử thêm nhiệm kỳ 4 năm, ắt hẳn ông Prince đã chốt được thỏa thuận”, theo ông Igor Novikov, cựu cố vấn hàng đầu của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.