Đề xuất sửa đổi khái niệm doanh nghiệp nhà nước

Trình bày tờ trình dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Đầu tư và luật Doanh nghiệp (DN) tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) ngày 17.9, Thứ trưởng Bộ KH-ĐT Vũ Đại Thắng cho biết dự thảo luật dự kiến sửa đổi quy định về DN nhà nước (DNNN). Theo đó, khái niệm DNNN ngoài DN mà nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ theo luật hiện hành thì bao gồm cả DN mà nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết. Dự thảo cũng bổ sung một chương về hộ kinh doanh vào luật DN hiện hành với nội dung tiếp tục thừa nhận sự tồn tại của “hộ kinh doanh” là một hình thức kinh doanh; không ép buộc hành chính hộ kinh doanh phải chuyển thành DN hoặc xóa bỏ hình thức hộ kinh doanh. Đồng thời, quy định rõ ràng địa vị pháp lý và trách nhiệm dân sự của hộ kinh doanh; bãi bỏ hạn chế của quy định hiện hành đối với hộ kinh doanh (như: chỉ được sử dụng dưới 10 lao động, không được mở chi nhánh, văn phòng đại diện)...

Thẩm tra dự án luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh lưu ý nhiều ý kiến cho rằng với cách phân loại DNNN tại dự thảo luật, cần nghiên cứu, xác định tỷ lệ nhà nước nắm giữ vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết phù hợp, có thể là 75% nhằm bảo đảm nhà nước nắm giữ phần vốn góp hoặc cổ phần chi phối. Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ báo cáo đánh giá tác động của việc thay đổi khái niệm DNNN tới số lượng, hoạt động quản trị của các DN sẽ trở thành DNNN, đồng thời nghiên cứu bổ sung quy định điều khoản chuyển tiếp nhằm tránh gây xáo trộn, khó khăn không cần thiết cho hoạt động của DN.

Cùng băn khoăn như trên, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định cho rằng khái niệm DNNN đã tồn tại rất lâu trong nhiều văn bản pháp luật, nay đổi khái niệm thì sẽ phải rà soát rất nhiều luật. Bên cạnh đó, theo ông Định, mở rộng khái niệm thì số lượng, quyền, nghĩa vụ cũng sẽ thay đổi vậy quy định về chuyển tiếp sẽ thế nào để tránh xáo trộn thì chưa thấy rõ.

Tại phiên họp, nhiều thành viên UBTVQH đánh giá việc sửa đổi luật Đầu tư và luật DN như tờ trình của Chính phủ là lớn, động chạm tới những quy định căn bản của 2 luật này, vì vậy muốn sửa như tờ trình phải tách thành 2 dự án luật riêng biệt. Trong khi đó, Chính phủ cho tới nay vẫn chưa có “hướng” chính thức là sửa 2 luật trong 1 luật hay sẽ tách thành 2 dự án riêng. Do đó, UBTVQH đề nghị Chính phủ khẳng định chính thức sửa theo hướng nào rồi chuẩn bị hồ sơ để UBTVQH cho ý kiến vào phiên họp tháng 10, trước khi trình ra QH.

Cũng tại phiên họp, trình bày tờ trình của Chính phủ về Nghị quyết xử lý tiền thuế nợ đối với người nộp thuế không còn khả năng nộp ngân sách nhà nước, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết tình hình nợ đọng thuế không có khả năng thu hồi còn cao, với 41.387 tỉ đồng, chiếm 50,7% tổng số tiền thuế nợ. Từ đó, Chính phủ đề nghị QH ban hành nghị quyết để xóa nợ 10.562 tỉ đồng cho khoảng 758.660 người nộp thuế thuộc đối tượng xóa nợ.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Đức Hải nói thường trực ủy ban này cho rằng Chính phủ cần cân nhắc, làm rõ việc xử lý tiền nợ thuế đối với các DNNN. Theo đó, việc khoanh nợ, xóa nợ tiền thuế cần được xử lý trong quá trình cổ phần hóa DN. Ngoài ra, Chính phủ cần rà soát, báo cáo rõ việc xử lý tiền thuế nợ đối với các khoản nợ liên quan đến tiền sử dụng đất, tiền thuê đất… trong dự thảo nghị quyết này, theo đó sẽ khoanh nợ, xóa nợ đối với các trường hợp cụ thể nào liên quan đến đất đai.

Nêu ý kiến sau đó, nhiều thành viên UBTVQH đề nghị cần rà soát chặt chẽ việc xóa nợ thuế để tránh bị lợi dụng. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh, trong các đối tượng xóa nợ thuế được tờ trình Chính phủ nêu có một số đối tượng có thể tạo ra kẽ hở cho những người không đứng đắn lợi dụng. “Có những trường hợp mượn danh, núp bóng người khác để lập DN, không hoạt động, chỉ buôn bán hóa đơn thì làm rõ như thế nào”, ông Thanh nói.