Điện ngưng mua, than lo thất nghiệp

Việc Tập đoàn điện lực VN (EVN) thông báo từ chối mua thêm 2 triệu tấn than của Tập đoàn than khoáng sản VN (Vinacomin) trở thành vấn đề được thảo luận nhiều nhất khi tổ công tác của Thủ tướng do Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng dẫn đầu làm việc với Vinacomin ngày 19.6.

Phát biểu tại buổi làm việc, cả Chủ tịch lẫn Tổng giám đốc Vinacomin bày tỏ lo ngại rằng việc EVN thông báo tạm ngừng mua 2 triệu tấn than trong năm 2017 sẽ khiến tình hình sản xuất, lao động của Vinacomin trong năm nay sẽ rất khó khăn, điển hình là việc có thể khiến 4.000 lao động phải mất việc làm. Chủ tịch Vinacomin Lê Minh Chuẩn cho hay nếu EVN dừng mua 2 triệu tấn than của Vinacomin thì năm nay tập đoàn sẽ tồn lên đến 13 - 14 triệu tấn than.

EVN hay các doanh nghiệp khác họ được chủ động nhập khẩu theo quan hệ cung cầu. Chúng ta ưu tiên trong nước nhưng cần theo nguyên tắc thị trường, sao cho giá của 2 triệu tấn này bằng hoặc thấp hơn giá than nhập khẩu Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn

“Quy hoạch ngành than gắn với quy hoạch điện. Do đó, để ngành than có điều kiện đầu tư, chúng tôi đề nghị cần phải chốt cung cầu cho ổn định lâu dài vì để ngành than đầu tư 1 mỏ, ví dụ với công suất 3,5 triệu tấn thì mất từ 3 - 5 năm với mức vốn lên đến 14.000 tỉ đồng. Do vậy, Vinacomin đề nghị năm nay EVN không được giảm thu mua, để cho Vinacomin vừa ổn định sản xuất, giữ việc làm", ông Chuẩn nói và cam kết giá than sẽ theo cơ chế thị trường, có thể cạnh tranh với các nguồn than bên ngoài nên đề nghị các hộ tiêu dùng lớn nội địa ưu tiên dùng than VN.

Ông Đặng Thanh Hải, Tổng giám đốc Vinacomin, cho biết thêm việc ký kết hợp đồng diễn ra từ đầu năm, trên cơ sở đó, Vinacomin mới có các hợp đồng khai thác, vận chuyển với các đối tác, nên nếu EVN giảm lượng mua 2 triệu tấn thì Vinacomin sẽ tổn thất rất lớn. Đại diện Vinacomin cho biết thêm, hiện than xuất khẩu rất khó cạnh tranh vì ngoài mức thuế xuất khẩu cao hơn các nước trong khu vực 10% thì việc không được hoàn thuế giá trị gia tăng xuất khẩu 10% cũng là một trở ngại.

Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải nhìn nhận vấn đề mấu chốt là Vinacomin phải cạnh tranh lành mạnh về giá và chất lượng so với các doanh nghiệp (DN) than khác. Dẫu vậy, ông Hải cũng muốn tổ công tác lưu ý các kiến nghị về thuế đã giảm áp lực cạnh tranh cho Vinacomin. Song, theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn, muốn tiêu thụ thêm 2 triệu tấn than này thì tập đoàn nên tôn trọng quy luật thị trường. “EVN hay các DN khác họ được chủ động nhập khẩu theo quan hệ cung cầu. Chúng ta ưu tiên trong nước nhưng cần theo nguyên tắc thị trường, sao cho giá của 2 triệu tấn này bằng hoặc thấp hơn giá than nhập khẩu”, ông Tuấn nói.

Kết luận về nội dung này, ông Mai Tiến Dũng chỉ đạo Vinacomin phải tập trung giải quyết hàng tồn kho, thông qua nâng cao năng lực cạnh tranh là một vấn đề mà Thủ tướng đặc biệt lưu ý. “Tất nhiên Thủ tướng khẳng định việc này phải trên nguyên tắc cạnh tranh thị trường. Nếu Chủ tịch Vinacomin đã khẳng định có thể cạnh tranh về giá, chất lượng thì Bộ Công thương cần chủ trì có giải pháp cấp bách để tiêu thụ than tồn kho như yêu cầu. Quan điểm của Thủ tướng là không cắt giảm 2 triệu tấn than Vinacomin cấp cho EVN nhưng phải theo cơ chế thị trường, bởi kế hoạch sản xuất của Vinacomin cũng đã được định hình từ đầu năm", Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nhấn mạnh.

Dù vậy, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho biết thêm Thủ tướng lưu ý rằng, nếu tập đoàn không xử lý tốt thì sẽ bị áp lực cạnh tranh rất lớn với than nhập khẩu, cho nên đòi hỏi DN phải nỗ lực hơn nữa trong tái cấu trúc, đổi mới quản trị, hạ giá thành trên nguyên tắc "kinh tế thị trường nhưng cũng phải bảo đảm ổn định sản xuất trong nước, đảm bảo cho người lao động". Ông Mai Tiến Dũng cho biết theo Thủ tướng, việc giảm chi phí sản xuất, giảm giá than là sức ép rất lớn với Vinacomin do lượng lao động lên tới 110.000 người, nếu không đưa công nghệ tiên tiến, đổi mới quản trị, phân cấp chứ không thể giao chỉ tiêu pháp lệnh như thời bao cấp. Đây là vấn đề cực kỳ quan trọng để phát triển bền vững, lâu dài.

Một câu chuyện khác cũng được đề cập nhiều là việc dự án bauxite Tân Rai đã bắt đầu báo lãi sau 3 năm liên tiếp thua lỗ. Ông Đặng Thanh Hải, Tổng giám đốc Vinacomin, cho hay 6 tháng đầu năm 2017, dự án bauxite Tân Rai đã bắt đầu có lãi 50 tỉ đồng sau 3 năm lỗ liên tiếp theo kế hoạch. Kéo theo đó, riêng nửa đầu năm, toàn tập đoàn đã báo lãi gần 1.000 tỉ đồng, tương đương con số của năm 2016. Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải cho biết thêm, theo kế hoạch thì dự án được lỗ 5 năm đầu, nhưng với việc có lãi ngay từ năm thứ 4 là thành công của dự án. “3 năm qua mỗi năm lỗ hơn 1.100 tỉ nhưng điều này nằm trong tính toán. Nay chưa nói đến có lãi mà ngay với việc hết lỗ thì đến cuối năm sẽ giúp toàn tập đoàn tăng phần lợi nhuận lên cả ngàn tỉ”, ông Hải nói.

Theo Bộ trưởng Mai Tiến Dũng, đây là vấn đề Thủ tướng rất muốn tổ công tác làm rõ khi làm việc với tập đoàn. “Khi nghe báo chí nói dự án lỗ tổng cộng lên tới 3.700 tỉ đồng, Thủ tướng rất lo. Thủ tướng dặn, yêu cầu lãnh đạo tập đoàn làm rõ thật kỹ xem thực hư thế nào. Nhưng nay biết dự án lãi 50 tỉ đồng là tin rất vui vì từ chỗ cắt lỗ 1.100 tỉ đồng mỗi năm sang đóng góp 50 tỉ đồng thì có nghĩa là nếu năm ngoái tập đoàn lãi 1.000 tỉ thì nay có cơ hội lãi gấp đôi”, Bộ trưởng nói.

Tổ trưởng tổ công tác cũng lưu ý, một vấn đề nữa mà lãnh đạo rất quan tâm khi giao nhiệm vụ cho tổ công tác là làm sao thúc đẩy ngành than thực hiện tốt các chỉ tiêu tăng trưởng. “Thủ tướng, các phó thủ tướng không đặt vấn đề phải tăng trưởng bằng mọi giá, tức phải tăng khai thác tài nguyên nhưng lưu ý tập đoàn là tăng doanh thu phải vượt con số 106.000, đạt 110.000 tỉ, lợi nhuận phải đạt 2.000 tỉ, tức tăng 200%. Cụ thể, ngành than cần phấn đấu đóng góp cho tăng trưởng GDP năm nay là 0,8%, trong đó tăng trưởng của khai thác than 0,73%, của alumin 0,04%, của sắt 0,06%", Bộ trưởng nói.