Phát biểu trước toàn thể quốc dân ngày 21.9, Tổng thống Putin tuyên bố Nga sẽ sử dụng "sức mạnh của toàn bộ kho vũ khí" nếu phải đối mặt với mối đe dọa hạt nhân từ phương Tây. “Những ai cố gắng đe dọa chúng ta bằng vũ khí hạt nhân nên biết rằng gió cũng có thể quay đầu và hướng về phía họ... Đây không phải là nói suông”, theo AFP.
 |
Tổng thống Vladimir Putin chủ trì một cuộc họp an ninh vào ngày 23.9 |
AFP |
Các nhà phân tích không tin rằng Tổng thống Putin sẵn sàng là người đầu tiên triển khai vũ khí hạt nhân kể từ khi Mỹ ném bom nguyên tử xuống Nhật Bản vào năm 1945. Tuy nhiên, một số chuyên gia và quan chức vẫn đưa ra một số kịch bản có thể xảy ra nếu Nga sử dụng vũ khí hạt nhân ở Ukraine, theo AFP.
Cuộc tấn công sẽ như thế nào?
Các nhà phân tích cho rằng Moscow có khả năng sẽ triển khai một hoặc nhiều quả bom hạt nhân “chiến thuật”. Đây là những vũ khí nhỏ, có đương lượng nổ từ 0,3 kiloton đến 100 kiloton, so với 1,2 megaton của đầu đạn chiến lược lớn nhất của Mỹ hay quả bom 58 megaton mà Nga thử nghiệm trong năm 1961, theo AFP.
| Kịch bản có thể xảy ra nếu Tổng thống Putin dùng vũ khí hạt nhân ở Ukraine |
Bom hạt nhân chiến thuật được thiết kế để gây ra những tác động hạn chế trên chiến trường, so với vũ khí hạt nhân chiến lược được thiết kế để giành chiến thắng trong các cuộc chiến tranh tổng lực. Tuy nhiên, khái niệm “nhỏ” và “hạn chế” về vũ khí hạt nhân chỉ mang tính tương đối, theo AFP. Quả bom nguyên tử Mỹ thả xuống thành phố Hiroshima của Nhật Bản vào tháng 8.1945 có đương lượng nổ ước tính 15 kiloton, nhưng đã cướp đi mạng sống tức thì của khoảng 70.000 người.
Moscow sẽ nhắm vào mục tiêu gì?
Các nhà phân tích cho rằng mục tiêu của Nga khi sử dụng bom hạt nhân chiến thuật ở Ukraine sẽ là khiến nước này sợ hãi dẫn đến đầu hàng hoặc chấp nhận các cuộc đàm phán, và chia rẽ những nước phương Tây ủng hộ Kyiv.
Trong đó, chuyên gia quân sự Mark Cancian, thuộc Chương trình An ninh quốc tế của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) ở Washington, cho rằng Nga có khả năng sẽ không sử dụng vũ khí hạt nhân trên các tiền tuyến. Ông cho rằng để giành được 32 km chiều dài lãnh thổ có thể cần tới 20 quả bom hạt nhân nhỏ, nhưng lợi ích đạt được rất nhỏ so với những rủi ro to lớn của việc triển khai vũ khí hạt nhân và bụi phóng xạ hạt nhân. “Chỉ sử dụng một quả bom hạt nhân sẽ không đủ”, ông Cancian nhận định.
| Quan chức EU lo Tổng thống Putin "không nói suông" về đe dọa tấn công hạt nhân |
Thay vào đó, Moscow có thể gửi một thông điệp cứng rắn và tránh thương vong đáng kể bằng cách cho nổ một quả bom hạt nhân trên mặt nước hoặc cho nổ một quả bom trên cao ở Ukraine để tạo ra một vụ xung điện từ có thể đánh sập thiết bị điện tử. Hoặc là ông Putin có thể lựa chọn sự hủy diệt và chết chóc lớn hơn: tấn công một căn cứ quân sự của Ukraine, hay tấn công một trung tâm đô thị như thủ đô Kyiv, gây ra thương vong hàng loạt và có thể làm lãnh đạo chính trị của Ukraine thiệt mạng.
 |
Một tên lửa đạn đạo liên lục địa Yars được phóng trong một cuộc tập trận của các lực lượng hạt nhân Nga, trong bức ảnh được công bố trước khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraine |
Reuters |
Những kịch bản như trên “có thể được thiết kế để chia rẽ NATO và sự đồng thuận toàn cầu chống lại (ông) Putin”, nhưng không rõ liệu những kịch bản đó có thành công hay không, theo AFP dẫn lời ông Jon Wolfsthal, cựu chuyên gia về chính sách hạt nhân của Nhà Trắng.
Phương Tây có nên đáp trả bằng vũ khí hạt nhân?
Trong khi đó, phương Tây vẫn còn mơ hồ về cách họ sẽ phản ứng với một cuộc tấn công bằng vũ khí hạt nhân chiến thuật, và các lựa chọn rất phức tạp, theo AFP. Mỹ và NATO không muốn tỏ ra yếu thế trước mối đe dọa hạt nhân tiềm ẩn, nhưng họ cũng muốn tránh khả năng cuộc xung đột ở Ukraine, hiện không phải là thành viên của NATO, leo thang thành một cuộc chiến tranh hạt nhân toàn cầu có sức tàn phá lớn hơn nhiều.
Giới chuyên gia cho rằng phương Tây sẽ không có lựa chọn nào khác ngoài việc đáp trả, và phản ứng nên đến từ NATO với tư cách là một nhóm, chứ không phải chỉ có Mỹ. Ông Wolfsthal cho rằng bất kỳ phản ứng nào cũng phải “đảm bảo rằng tình hình quân sự của (Tổng thống) Putin không được cải thiện sau cuộc tấn công như thế, và vị thế chính trị, kinh tế và cá nhân của ông ấy phải bị ảnh hưởng do cuộc tấn công đó”.
| Nga làm rõ cảnh báo hạt nhân của Tổng thống Putin |
Mỹ đã bố trí khoảng 100 vũ khí hạt nhân chiến thuật của riêng mình tại các nước NATO và có thể đáp trả lại các lực lượng Nga. Tình trạng đó sẽ nhắc nhở Moscow về sự nguy hiểm từ các hành động của Nga, theo chuyên gia Matthew Kroenig thuộc tổ chức Hội đồng Đại Tây Dương. Tuy nhiên, ông Kroenig cho rằng tình trạng đó cũng có thể kích động một đòn trả đũa hạt nhân của Nga, làm tăng rủi ro về giao tranh hạt nhân và thảm họa nhân đạo.
Một rủi ro khác là một số thành viên NATO có thể từ chối phản ứng hạt nhân và tình trạng như thế được cho là phục vụ cho mục tiêu của Tổng thống Putin làm suy yếu NATO.
Trao cho Ukraine khả năng tấn công Nga?
Các chuyên gia nhận định ứng phó một cuộc tấn công hạt nhân tiềm tàng của Nga theo cách quân sự hoặc ngoại giao mang tính quy ước hơn, và cung cấp cho Ukraine nhiều vũ khí sát thương hơn để tấn công lực lượng Nga có thể có hiệu quả hơn. “Việc sử dụng hạt nhân của Nga có thể tạo ra cơ hội thuyết phục những nước cho đến nay vẫn còn lưỡng lự, như Ấn Độ và có thể cả Trung Quốc, tham gia vào gia tăng các lệnh trừng phạt (đối với Nga)”, ông Kroenig nhận định.
| Mỹ 'mơ hồ chiến lược' khi cảnh báo Nga không sử dụng vũ khí hạt nhân ở Ukraine |
Ngoài ra, Mỹ có thể cung cấp cho Ukraine máy bay của NATO, những khẩu đội chống tên lửa Patriot và THAAD, và cả tên lửa tầm xa ATACMS mà có thể được lực lượng Ukraine sử dụng để tấn công vào sâu bên trong nước Nga. “Dù chúng tôi có những giới hạn nào đi nữa đối với lực lượng Ukraine, tôi nghĩ chúng tôi sẽ loại bỏ tất cả những giới hạn đó”, AFP dẫn lời ông Cancian cho hay.
Bình luận (0)