Đô đốc Trung Quốc mang ADIZ ra dọa nạt

Trực thăng Trung Quốc tuần tra phi pháp đá Xu Bi thuộc Trường Sa - Ảnh: Bbs

Phát biểu tại Đối thoại Shangri-La ở Singapore sáng 31.5, Phó tổng tham mưu trưởng quân đội Trung Quốc, đô đốc Tôn Kiến Quốc, tiếp tục lớn tiếng ngụy biện cho hành động xây đắp phi pháp trên Biển Đông. Cụ thể, ông Tôn tuyên bố “ngoài việc đáp ứng nhu cầu quốc phòng”, hoạt động xây đắp nhằm “cải thiện điều kiện làm việc, sinh hoạt của những người đóng trú” và giúp nước này “thực hiện tốt hơn nghĩa vụ và nhiệm vụ quốc tế” liên quan đến tìm kiếm, cứu hộ trên biển, ngăn chặn thiên tai…

Quan chức này còn ngang nhiên lên giọng: “Dù có đầy đủ bằng chứng pháp lý và lịch sử…, Trung Quốc đã hết sức kiềm chế, góp phần tích cực cho hòa bình và ổn định khu vực”, theo AFP. Ông còn tự cho rằng tình hình Biển Đông “nói chung vẫn hòa bình và ổn định, chưa bao giờ có vấn đề về tự do lưu thông” và “không có lý do gì để thổi phồng” vấn đề Biển Đông.

Mặt khác, cũng như một số quan chức Trung Quốc thời gian gần đây, ông Tôn một lần nữa đề cập khả năng lập Vùng nhận diện phòng không (ADIZ) ở Biển Đông khi nói vấn đề này “sẽ được dựa trên đánh giá về tình hình an ninh, tùy thuộc vào các mối đe dọa đối với an ninh hàng hải và hàng không”. Tuyên bố này càng củng cố suy đoán của giới chức Philippines và chuyên gia quốc tế rằng Trung Quốc sẽ sớm lập Vùng nhận diện phòng không ở Biển Đông sau hàng loạt động thái gây quan ngại như xây đường băng phi pháp trên đá Chữ Thập thuộc Trường Sa, chặn đuổi máy bay Philippines hay mới nhất là có tin Bắc Kinh đã đưa pháo di động đến khu vực đảo nhân tạo phi pháp. Ngoài ra, cũng có chuyên gia nhận định các tuyên bố của ông Tôn là một dạng “xù lông” dọa nạt, gây áp lực ngược lại các bên khác sau khi nước này liên tục bị chỉ trích, đặc biệt là tại Đối thoại Shangri-La năm nay.

Đô đốc Tôn Kiến Quốc tại Đối thoại Shangri-La - Ảnh: AFP

Trước tình hình đang rất phức tạp ở Biển Đông, nhiều nước tuyên bố sẽ hết sức bảo vệ tự do lưu thông và an ninh khu vực. Phát biểu tại Đối thoại Shangri-La sáng 30.5, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter tuyên bố Washingtion sẽ tiếp tục bảo vệ tự do hàng hải và hàng không ở khu vực bằng các hành động và sáng kiến hợp tác cụ thể. Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Gen Nakatani đề xuất các nước ASEAN cùng tuần tra không phận Biển Đông 24/24 giờ. Ngoài ra, trong cuộc trả lời phỏng vấn tờ The Wall Street Journal, Bộ trưởng Quốc phòng Úc Kevin Andrews tuyên bố nước này đã triển khai máy bay tuần tra Biển Đông trong thời gian qua và sẽ tiếp tục làm điều này, bất chấp nguy cơ bị Trung Quốc cản trở. Phát biểu tại Đối thoại Shangri-La hôm 31.5, ông Andrews còn nhấn mạnh Úc có “lợi ích hợp pháp trong việc duy trì hòa bình và ổn định, thương mại không bị cản trở và tự do lưu thông”. Tuyên bố này có thể là dấu hiệu mạnh nhất cho thấy Úc sẵn sàng cùng Mỹ và một số nước khác phản ứng việc Trung Quốc xây đảo nhân tạo và quân sự hóa Biển Đông.

Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Indonesia Ryamizard Ryacudu đề xuất tất cả các bên tranh chấp cùng tiến hành “tuần tra hòa bình” trong khu vực để giảm nguy cơ đụng độ. Đồng ý kiến, Bộ trưởng Quốc phòng Malaysia Hishammuddin Hussein cho rằng tuần tra chung với Trung Quốc “không phải không khả thi” vì “Trung Quốc có nhiều thứ để mất nếu khu vực bất ổn”. Thứ trưởng Quốc phòng Nga Anatoly Antonov thì thông báo nước này sẽ cùng các thành viên khác của Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (bao gồm cả Mỹ, Trung Quốc và Nhật) tổ chức tập trận về an ninh biển và chống khủng bố ở Biển Đông vào tháng 5.2016.

Mối quan tâm về tình hình Biển Đông cũng đã vượt khỏi biên giới châu Á - Thái Bình Dương. Khi phát biểu tại Đối thoại Shangri-La, Ngoại trưởng Thụy Sĩ Didier Burkhalter tuyên bố nước này sẵn sàng làm trung gian tìm kiếm giải pháp hòa bình, đúng luật pháp cho tranh chấp ở Biển Đông.

Cũng không ngạc nhiên khi đô đốc Tôn Kiến Quốc nhận được rất nhiều câu hỏi từ cử tọa về vấn đề Biển Đông sau bài phát biểu của mình. Tuy nhiên, nhiều đại biểu đã thất vọng vì khác với thái độ hùng hồn trước đó, ông Tôn lại khước từ hàng loạt câu hỏi, theo The Wall Street Journal.

“Chúng tôi không biết họ đang cố làm gì. Sẽ tốt hơn nếu Trung Quốc có thể công khai tuyên bố ý định và minh bạch hơn”, Tư lệnh lực lượng quốc phòng Malaysia Zulkifeli Mohd.Zin phát biểu. Chuyên gia kỳ cựu Bonnie Glaser thuộc Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (Mỹ) cũng đánh giá: “Đó không phải là cách hành xử của một cường quốc đang lên và muốn được xem là có cách cạnh tranh lành mạnh. Có nhiều quan ngại ở đây... Đúng ra, Trung Quốc nên bắt đầu trả lời các câu hỏi nhưng họ không làm thế”.

Đối thoại Shangri-La 2015 kết thúc trưa 31.5 sau 3 ngày sôi nổi. Đúng như dự đoán của giới quan sát, hành động xây đắp phi pháp của Trung Quốc khiến chuyện Biển Đông phủ bóng lên hội nghị, với cao điểm là các bài phát biểu của Mỹ và Trung Quốc. Tuy nhiên, mức độ của cả hai bên không gay gắt như hội nghị năm ngoái.

Súng nổ gần hội nghị, 1 người chết Lúc 4 giờ 36 sáng 31.5 (giờ địa phương), cảnh sát Singapore nổ súng vào một xe hơi chở 3 người đàn ông cố tông vào rào chắn gần khách sạn Shangri-La, nơi diễn ra Đối thoại Shangri-La. Theo AFP, vụ việc khiến tài xế 31 tuổi thiệt mạng và một người khác trên xe bị thương. Trước đó, cảnh sát yêu cầu dừng xe để kiểm tra nhưng tài xế nhấn ga cho xe đâm vào rào chắn. Cảnh sát đã bắt giữ 2 người còn sống và phát hiện trong xe có túi chứa bột trắng, nghi là ma túy, cùng một dụng cụ hít. Sau đó, lực lượng an ninh thông báo với các đại biểu dự Đối thoại Shangri-La rằng khách sạn tạm thời bị phong tỏa, các lối vào đều bị chặn. Đến 9 giờ, lệnh phong tỏa được nới lỏng và hội nghị diễn ra bình thường.