Doanh nghiệp phải 'nằm lòng' xu hướng chuyển đổi số song hành chuyển đổi xanh

Phát biểu tại Hội thảo thường niên phát triển bền vững với chủ đề "Tiên phong chuyển đổi kép vì một Việt Nam xanh hơn" do Báo Đầu tư tổ chức ngày 12.11, ông Lê Việt Anh, Vụ trưởng Vụ Khoa học, giáo dục, tài nguyên và môi trường (Bộ KH-ĐT), nhìn nhận chuyển đổi số, chuyển đổi xanh đã trở thành những ưu tiên hàng đầu của hầu hết các quốc gia trên thế giới để hướng tới phát triển bền vững trong dài hạn.

Tuy nhiên, hai quá trình này hiện chủ yếu diễn ra riêng lẻ, chưa có tính đồng bộ để tận dụng tối đa tiềm năng giúp tăng năng suất, hiệu quả cho doanh nghiệp và các hoạt động kinh tế của nền kinh tế nói chung.

ẢNH: CHÍ CƯỜNG

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB) năm 2023 về xu hướng chuyển đổi kép, trong giai đoạn 2017 - 2021, Việt Nam nắm giữ 15% trong tổng số 493 bằng sáng chế xanh tại các thị trường mới nổi, xếp sau Malaysia (51%) và Thái Lan (20%).

Trong khi đó, xét về các công nghệ chuyển đổi số, Việt Nam chỉ chiếm 8% trong tổng số 537 bằng sáng chế của các nền kinh tế đang phát triển, xếp sau Malaysia (58%), Philippines (16%) và Thái Lan (11%).

"Chuyển đổi kép là xu hướng tất yếu mà cộng đồng doanh nghiệp ở Việt Nam cần nắm bắt để tận dụng các cơ hội kinh doanh mới cũng như mang lại lợi ích bền vững cho xã hội và môi trường", ông Anh nhấn mạnh.

Bà Đỗ Lê Thu Ngọc, Trưởng phòng Phát triển bao trùm Chương trình phát triển Liên Hiệp Quốc tại Việt Nam, phân tích đối với chuyển đổi kép tại Việt Nam, các doanh nghiệp lớn thường sẽ có khả năng tiếp cận nhanh hơn, chuyển từ nhận thức thành hành động một cách rõ ràng hơn.

Trong khi đó, với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, đa phần việc chuyển đổi mới ở phần nhận thức, chưa có nhiều thay đổi, hành động rõ rệt. Nhóm doanh nghiệp siêu nhỏ hay khối kinh doanh như các hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể thì gần như chưa có nhận thức hay các hành động thay đổi hướng tới chuyển đổi kép.

Bà Lê Minh Trang, Phó giám đốc bộ phận nghiên cứu bán lẻ Công ty TNHH NielsenIQ Việt Nam (NIQ), đặc biệt lưu ý các doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ gặp nhiều thách thức trong quá trình chuyển đổi kép hướng đến tương lai bền vững.

Nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong tiếp cận công nghệ cần thiết để triển khai các giải pháp bền vững, dẫn đến việc không thể tận dụng lợi ích từ đổi mới công nghệ. Thêm vào đó, chi phí sản xuất tăng cao là một rào cản đáng kể.

"Việc áp dụng các phương pháp sản xuất bền vững thường yêu cầu đầu tư ban đầu lớn, làm tăng chi phí hoạt động. Ngoài ra, các doanh nghiệp cần có khả năng quản lý chuỗi cung ứng một cách bền vững. Điều này đòi hỏi sự minh bạch mà nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa thể đáp ứng", bà Trang nhấn mạnh.

Doanh nghiệp lớn đóng vai trò tiên phong chuyển đổi kép

Theo ông Anh, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh có sự gắn kết chặt chẽ, hữu cơ với nhau, đều dựa trên một nền tảng quan trọng là khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, đi cùng với nguồn nhân lực chất lượng cao.

Vì vậy, ưu tiên đầu tư cho khoa học - công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao chính là nền tảng tiên quyết để triển khai thực hiện thành công chuyển đổi kép tại Việt Nam trong thời gian tới.

Chuyển đổi kép cần có sự phối hợp chặt chẽ, toàn diện của tất cả các bên liên quan. Trong đó, Nhà nước đóng vai trò dẫn dắt, tạo lập khung khổ thể chế chính sách, hỗ trợ ban đầu và cộng đồng doanh nghiệp đóng vai trò tiên phong, cốt lõi trong quá trình này, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn.

Khẳng định việc triển khai chuyển đổi kép rất cần tăng cường hợp tác quốc tế, trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ thông tin, ông Anh kêu gọi các doanh nghiệp FDI cần phát huy vai trò dẫn dắt, hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam trong quá trình chuyển đổi kép.

Từ góc độ doanh nghiệp, bà Trần Ngọc Ánh, Giám đốc Ngoại vụ cấp cao tại Heineken Việt Nam, chia sẻ: tại Heineken Việt Nam, phát triển bền vững luôn là yếu tố trung tâm trong mọi hoạt động kinh doanh và sản xuất.

Heineken Việt Nam đang thực hiện chuyển đổi sang sử dụng năng lượng tái tạo và áp dụng tối đa mô hình kinh tế tuần hoàn. Doanh nghiệp này hiện sử dụng 99% năng lượng tái tạo trong sản xuất. Trong năm 2023, Heineken Việt Nam đã giảm 93% phát thải CO₂ trong sản xuất so với năm 2018.

Theo bà Ánh, hiện vẫn còn nhiều thách thức trên hành trình hiện thực hóa tham vọng đạt "Net Zero" trong toàn chuỗi giá trị vào năm 2040 của công ty nói riêng và nhiều doanh nghiệp khác nói chung, điển hình như khó khăn trong tiếp cận nguồn năng lượng tái tạo.

"Chúng tôi rất kỳ vọng doanh nghiệp và các nhà cung cấp có thể tham gia cơ chế DPPA (cơ chế mua bán điện trực tiếp từ nhà sản xuất điện đến trực tiếp người tiêu dùng thông qua hệ thống truyền tải quốc gia - PV) sớm nhất. Nếu đối tác không thể chuyển sang năng lượng tái tạo, rõ ràng rất khó cho chúng tôi thực hiện tham vọng giảm phát thải", bà Ánh nói.