Doanh nghiệp vẫn mệt mỏi vì hoàn thuế

Xác minh hồ sơ hoàn thuế kéo dài

Là doanh nghiệp (DN) xuất khẩu cao su, ông Huỳnh Tấn Thống - Giám đốc Công ty cổ phần xuất nhập khẩu Huỳnh Hải Nam (Q.Tân Bình, TP.HCM), bức xúc kể về giai đoạn xin hoàn thuế VAT quá trần ai, cực khổ. Cụ thể, công ty ông đã nộp hồ sơ hoàn thuế VAT từ kỳ tháng 12.2021 đến tháng 4.2022, cơ quan thuế xác minh nguồn gốc đầu vào mất gần 1 năm rưỡi.

Không chỉ những hóa đơn trong bộ hồ sơ xin hoàn thuế mà cơ quan thuế còn xác minh tất cả các hóa đơn của DN. Hóa đơn nào xác minh được thì ký biên bản, cái nào chưa xong thì loại trừ, con số vào khoảng 600 triệu đồng. "Trong quá trình xác minh hóa đơn, các chi cục thuế chưa liên thông với nhau nên còn làm khá thủ công, chi cục thuế này gửi cho chi cục thuế khác qua đường công văn và rất mất thời gian để nhận lại phản hồi, có nơi cả năm không có phản hồi gì", ông Thống kể.

Đào Ngọc Thạch

Sau quá trình kiểm tra, hồ sơ xin hoàn thuế khoảng 7,5 tỉ đồng của công ty ông Thống được chuyển từ Chi cục Thuế Tân Bình lên Cục Thuế TP.HCM. Nhưng đã 3 tháng qua mà DN vẫn không nhận được phản hồi nào về việc có được hoàn thuế hay không. Do hồ sơ hoàn thuế này chưa được giải quyết nên những hồ sơ tiếp theo đang bị tắc, cộng tất cả số thuế mà DN đề nghị hoàn lên 23 - 24 tỉ đồng.

"Chúng tôi chưa nhận lại tiền hoàn thuế, trong khi để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, DN phải thực hiện vay vốn ngân hàng (hiện nay khoản vay ngắn hạn 3 tháng của DN đang áp dụng mức lãi suất 7%/năm), vẫn phải thực hiện đóng thuế thu nhập DN. Chậm nộp thuế thì bị tính lãi chậm nộp nhưng khi cơ quan thuế chậm hoàn thì lại không tính lãi cho DN. Chúng tôi không biết khi nào mới được nhận lại số tiền hoàn thuế", ông Thống bức xúc.

Theo doanh nhân này, mặt hàng xuất khẩu cao su có tỷ suất sinh lời khoảng 2%. Tỷ lệ rất thấp nhưng mức độ cạnh tranh của ngành này trên thế giới hiện nay rất gay gắt. Vì thế, DN đóng thuế VAT 5% và chưa được hoàn trong 2 năm qua thì coi như lỗ. "Thị trường kinh doanh khó khăn, DN vẫn tìm cách để xoay xở nhưng rất mệt mỏi vì sự chậm trễ trong hoàn thuế. Thêm vào đó, quy định hướng dẫn hoàn thuế nhiều nhưng cán bộ thuế lo ngại cũng không dám thực hiện. Có nhiều vụ việc gian lận thuế, chiếm tiền thuế xảy ra thời gian qua nhưng ai làm sai thì xử lý người đó. Đối với những DN đang vướng mắc, chậm giải quyết hoàn thuế, cơ quan thuế nên gặp trực tiếp đối thoại để có hướng xử lý", ông Thống cho hay.

Trong cuộc đối thoại về thuế mới đây, một số DN cũng bức xúc chất vấn lãnh đạo Cục Thuế TP.HCM vì hồ sơ hoàn thuế VAT quá lâu, không biết khi nào mới giải quyết. Đại diện một công ty phản ánh đang làm hồ sơ đề nghị hoàn 16 tỉ đồng tiền thuế mà chờ mấy năm, không biết khi nào cơ quan thuế mới giải quyết. Một DN khác kể đang có 10 bộ hồ sơ đề nghị hoàn thuế. Cơ quan thuế ra một quyết định hoàn, cứ tưởng "đầu xuôi đuôi lọt" thế nhưng 9 hồ sơ còn lại cho đến nay vẫn chưa được hoàn. "Cơ quan thuế phản hồi là sẽ giải quyết nhưng không biết đến bao giờ. Vì thế, chúng tôi quyết định tạm ngưng hoạt động, khi nào có tiền hoàn thuế thì mới quay lại thị trường", lãnh đạo DN này chán nản nói.

Trao đổi với Báo Thanh Niên, ông Nguyễn Tiến Dũng - Phó cục trưởng Cục Thuế TP.HCM, cho biết sau khi nhận được phản ánh, Cục thuế đã chỉ đạo các đơn vị bên dưới đối thoại trực tiếp với những DN gặp vướng mắc; đối với những hồ sơ đủ điều kiện, kiểm tra xong thì thực hiện hoàn ngay. Những vướng mắc không liên quan đến rủi ro cơ quan thuế quán triệt hoàn sớm cho DN.

Cơ quan thuế có thể xác minh sau khi hoàn

Thời gian qua, Bộ Tài chính đã chỉ đạo Tổng cục Thuế phối hợp với các đơn vị nghiệp vụ của Bộ Công an phát hiện và xử lý một số vụ việc lợi dụng để trốn thuế, chiếm đoạt tiền hoàn thuế VAT như vụ án mua bán trái phép hóa đơn VAT và trốn thuế xảy ra tại Phú Thọ; vụ việc vi phạm về hoàn thuế tại Ninh Bình và Vĩnh Phúc... Qua đó, một số hành vi gian lận điển hình được nhận diện.

Thủ đoạn, hành vi của các đối tượng gian lận hoàn thuế chủ yếu xảy ra tại khâu trung gian mua bán hàng hóa. Qua rà soát, thanh tra, kiểm tra hoàn thuế tại 120 DN thì phát hiện 110 DN trung gian bỏ địa điểm kinh doanh, ngừng hoạt động, chờ giải thể trong khâu trung gian. Những DN hoàn thuế đã sử dụng nguyên vật liệu đầu vào, sử dụng hóa đơn mua vào của các DN trung gian không kê khai thuế, không nộp thuế và không chứng minh được nguồn gốc của nguyên vật liệu cũng như hàng hóa mua vào, ngân sách chưa thu được thuế của các DN này, nhưng phải giải quyết hoàn thuế cho DN ở khâu sau. Đây là vấn đề áp lực đối với cơ quan thuế, việc xác định số tiền đủ điều kiện hoàn thuế phải dựa trên kết quả xác minh việc mua bán hàng hóa có thật hay không dẫn đến việc giải quyết hồ sơ gặp rất nhiều khó khăn.

Do đó, Tổng cục Thuế đã có chỉ đạo Cục thuế các tỉnh thành tăng cường hơn nữa trong việc kiểm soát hoàn thuế VAT đối với những mặt hàng xuất khẩu có rủi ro cao, tập trung hướng dẫn cơ quan thuế các cấp về các tiêu chí nhận diện rủi ro trong hoàn thuế, khoanh vùng phạm vi cần xác minh đối với các DN trung gian. Đồng thời giải quyết hồ sơ hoàn thuế VAT của người nộp thuế theo đúng quy định và quy trình quản lý thuế.

Luật sư Trần Xoa, Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, cho rằng không thể vì các vụ việc gian lận mà những hồ sơ đề nghị hoàn thuế VAT khác bị kéo dài thời gian hoàn thuế. Theo quy định luật Quản lý thuế, thời gian thực hiện kiểm tra trước hoàn thuế trong vòng 40 ngày. Trong trường hợp hết thời gian này, hồ sơ hoàn thuế vẫn chưa hoàn tất thì cơ quan thuế vẫn có thể thực hiện xác minh sau khi quyết định hoàn thuế cho DN. Nếu giải quyết như vậy thì mới có thể rút ngắn được thời gian giải quyết hoàn thuế cho DN.

Mới đây, Tổng cục Thuế đã có công văn 5004 hướng dẫn về việc quá thời hạn giải quyết hoàn thuế mà chưa có kết quả trả lời từ phía cơ quan chức năng. Theo đó, Cục thuế có văn bản đôn đốc, đề nghị cơ quan chức năng có ý kiến về lý do của việc chưa cung cấp được thông tin; thực hiện kết thúc thanh tra, kiểm tra đúng thời hạn và giải quyết hồ sơ hoàn thuế theo quy định tại Thông tư 80/2021 của Bộ Tài chính.

Theo quy định này, cơ quan thuế ra quyết định hoàn cho DN khi hết thời gian thanh, kiểm tra. Khi có kết quả trả lời, xác minh của các cơ quan có liên quan, cơ quan thuế xác định số tiền thuế đã hoàn không đủ điều kiện được hoàn thuế thì ban hành Quyết định về việc thu hồi hoàn thuế theo quy định và xử phạt, tính tiền chậm nộp (nếu có).