Thăm mộ bác sĩ Yersin

 

Mộ bác sĩ Yersin - Ảnh: Nguyễn Chung

A.Yersin sinh ngày 22.9.1863 tại Thụy Sĩ. Ông được biết đến là người đầu tiên tìm ra vi trùng bệnh dịch hạch và điều chế thành công huyết thanh để điều trị căn bệnh này. Ông cũng là người tìm ra độc tố bệnh bạch hầu, có công lớn trong việc di thực cây cao su và cây canh-ki-na vào Việt Nam và sáng lập trường Đại học Y khoa Hà Nội, Viện Pasteur Nha Trang… Là nhân vật lừng danh thế giới, nhưng Yersin lại có lối sống bình dị, trái tim nhân ái. Chính vì thế mà khi vĩnh viễn ra đi (ngày 1.3.1943), Yersin để lại trong lòng người dân nơi ông gắn bó là xóm Cồn, Nha Trang, cũng như cả tỉnh Khánh Hòa niềm thương tiếc khôn nguôi. Nhà thơ Quách Tấn từng viết trong cuốn Xứ Trầm Hương: “Tuy là người ngoại quốc, nhưng Yersin sống ở Nha Trang gần 50 năm và lấy Khánh Hòa làm nơi “sống gởi nạc thác gởi xương”. Tình thâm, đức hậu của ông, khiến người Khánh Hòa luôn luôn nhớ đến công ơn”.

Đi dọc QL1, qua địa phận xã Suối Cát, du khách sẽ thấy tấm biển với dòng chữ “Khu mộ bác sĩ Yersin”. Từ đây, theo con đường mòn rẽ vào khoảng 1.000 m là đến mộ. Khu mộ bác sĩ nằm trên một ngọn đồi nhỏ, lối lên với những bậc đá lượn hình cánh cung. Mộ khá đơn sơ, nằm tĩnh lặng dưới những vòm cây xanh ngát. Du khách chưa có dịp tìm hiểu nhiều về cuộc đời và sự nghiệp Yersin, có thể tham khảo bảng tóm tắt tiểu sử được khắc trên tấm bia đá, với hai thứ tiếng Việt và Pháp, dựng cạnh phần mộ. Gần đó còn có một am thờ được thiết kế nhỏ nhắn, để du khách đến đây thắp hương tưởng nhớ một nhân cách lớn. Khu mộ được xây dựng ngày 3.3.1943. Qua thời gian, mộ bị xuống cấp. Sau năm 1975, nhân dân Khánh Hòa đã tôn tạo lại mộ của ông như hiện nay.

Theo nhiều tài liệu viết về bác sĩ Yersin, đến 1 giờ ngày 1.3.1943, những giây phút cuối đời, bác sĩ âu yếm nhìn những người đứng chung quanh giường bệnh, nói một tiếng “vĩnh biệt” rồi nhắm mắt. Khi hay tin ông trút hơi thở cuối cùng, đông đảo người dân Nha Trang đeo khăn tang đến viếng ông với lòng tiếc thương vô hạn; nhiều người dân xóm Cồn đang đi biển liền kéo nhau trở về. Ngày 3.3.1943, lễ tang Yersin được cử hành. Đông đảo người dân, từ ông già, bà cả đến người lớn, con nít, đều đến khóc thương, xếp thành hàng dài tiễn đưa ông đến nơi an nghỉ cuối cùng. Người dân càng kính trọng ông hơn khi biết trong di chúc để lại, Yersin viết đám tang ông phải được tổ chức thật giản dị, không điếu văn, điếu từ gì cả. Khi chôn cất, ông xin được nằm úp mặt, hai tay dang ra, để được ôm trọn mảnh đất không phải nơi chôn nhau cắt rốn nhưng ông đã nặng tình, không thể chia xa.

Khu mộ bác sĩ Yersin đã trở thành một di tích lịch sử quốc gia, được giữ gìn, tôn tạo để chào đón du khách dừng chân thăm viếng, với niềm tôn kính và ngưỡng vọng về một nhà khoa học đã cống hiến cả cuộc đời cho việc cứu người.