Dự án chống sạt lở lại gây sạt lở?

Nguyên nhân sạt lở theo nhiều người nhận định là do tình trạng khai thác cát quá mức.

Cụ thể, khoảng 13 giờ 50 ngày 7.4, tại ấp Long Hòa, xã Long Giang, H.Chợ Mới (An Giang) xảy ra lở bờ sông Hậu với chiều dài khoảng 200 m, làm hư hại căn nhà tiền chế trong khu vực ao nuôi cá của 1 hộ dân. Ông Châu Thành Long, đang quản lý khu vực ao nuôi cá diện tích khoảng 2,7 ha tại khu vực sạt lở, nói: “Khu vực này nuôi cá rất lâu rồi. Gần đây xáng cạp hoạt động khai thác cát thì bị sạt lở. Căn nhà dựng lên nuôi cá và hệ thống bơm nước của chúng tôi đã bị sạt lở. Các ao cá tra của chúng tôi mấy ngày nay không bơm nước được, dẫn đến thiếu ô xy đã chết mấy tấn cá rồi”.

Ngoài ra, hệ thống bơm nước cung cấp cho 6 ao nuôi cá của Tập đoàn Nam Việt cũng bị sạt lở, gây “tê liệt” hoạt động bơm nước, cung cấp ô xy cho các ao cá. Nếu không kịp thời khắc phục thì khả năng gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp (DN), bởi trong 6 ao đang có hơn 2.000 tấn cá (trọng lượng từ 0,5 - 1,5 kg/con) thả nuôi.

Trong buổi sáng 9.4, tức 2 ngày sau khi xảy ra sạt lở đất, tình trạng cá trong các ao thiếu ô xy chết vẫn còn nổi lềnh bềnh trên mặt nước khá nhiều. Nhân viên phải vớt cá chết để tránh ô nhiễm nguồn nước khiến cá bị chết thêm.

Cá trong ao của ông Châu Thành Long chết do hệ thống bơm nước bị sạt lở ẢNH: TRẦN NGỌC

Đoạn sạt lở bờ sông Hậu thuộc đoạn T10 của dự án điều chỉnh dòng chảy nhằm hạn chế sạt lở bờ sông Hậu, bảo vệ đô thị TP.Long Xuyên thích ứng biến đổi khí hậu. Dự án này được UBND tỉnh An Giang cấp phép cho Công ty CP xây lắp An Giang khai thác từ tháng 10.2019.

Theo giấy phép, công ty này được khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường (cát sông) bằng phương pháp lộ thiên tại mỏ cát trên sông Hậu, thuộc xã Mỹ Hòa Hưng (TP.Long Xuyên) và 2 xã Nhơn Mỹ, Long Giang (H.Chợ Mới). Diện tích khai thác 41, 69 ha, độ sâu khai thác âm 15 m, trữ lượng khai thác hơn 1,7 triệu m3 và thời gian khai thác trong 18 tháng.

Trao đổi với PV Thanh Niên, ông Quách Trọng Dung, Tổng giám đốc Công ty CP xây lắp An Giang, cho biết việc khai thác cát của công ty tại khu vực người dân và DN phản ánh sạt lở, được công ty thực hiện đảm bảo theo quy định cấp phép của UBND tỉnh An Giang và phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường của Bộ TN-MT. Qua phản ánh của người dân, đoạn sạt lở tiếp giáp giữa khu vực khai thác của Công ty CP xây lắp An Giang và một đơn vị khác. Tuy chưa có đơn vị nào xác định nguyên nhân sạt lở khu vực do việc lấy cát của công ty gây ra, nhưng Công ty CP xây lắp An Giang vẫn cử đại diện đến hộ dân bị sạt lở xem xét hỗ trợ chi phí lắp đặt hệ thống bơm điện, đường dây điện để người dân và DN giảm thiệt hại.

“Được UBND tỉnh cấp phép khai thác từ giữa tháng 10.2019, nhưng đến tháng 7.2020 công ty mới tiến hành khai thác cát khu vực trên. Tôi khẳng định việc này chúng tôi không bồi thường các hộ dân và DN bị thiệt hại do sạt lở mà chỉ hỗ trợ chi phí lắp đặt lại đường điện, trạm bơm điện cho các hộ dân và DN vì trách nhiệm cộng đồng. Mục tiêu của dự án nạo vét chỉnh dòng chảy này cũng vì tránh sạt lở khu đô thị TP.Long Xuyên”, ông Dung nói.

Nguyên nhân do... dân (?) Liên quan tình trạng sạt lở sông Hậu, ông Huỳnh Văn Thái, Trưởng phòng Khoáng sản, nước và biến đổi khí hậu (Sở TN-MT An Giang), cho biết Phòng đã phối hợp đơn vị chức năng H.Chợ Mới đến hiện trường để quan trắc và tìm hiểu nguyên nhân sạt lở. Bước đầu, xác định đây là khu vực bãi bồi với nền đất yếu, nhưng nhiều hộ dân và DN tự ý xây dựng trụ điện, trạm bơm nước và kho chứa thức ăn chăn nuôi nên gây trượt đất một cách tự nhiên. “Trong thời gian qua, các đơn vị được cấp phép nạo vét lòng sông để chỉnh trị dòng chảy đều thực hiện nghiêm túc theo giấy phép. Về nguyên tắc thì nền đất bãi bồi vốn dĩ rất yếu mà xây dựng lên đó nên dễ trượt đất, chứ không phải sạt lở như thường thấy. Khu vực sạt lở này đã được Thanh tra Sở TN-MT kết luận là địa phương đã để cho DN và người dân sử dụng không phép”, ông Thái nói thêm. Trong khi đó trên thực tế, trước những phản ứng của người dân, Công ty CP xây lắp An Giang đã cho tạm ngưng khai thác cát khu vực được cấp phép tại khu vực sạt lở.