Tham dự phiên đấu giá Peintres & Arts du Vietnam của nhà Aguttes tại Pháp, bức tranh khắc gỗ của nhà văn Nhất Linh (Nguyễn Tường Tam) được gõ búa 8.000€, thêm 29% phí và thuế thì giá thành tương đương khoảng 270 triệu đồng. Đây cũng là bức khắc gỗ khá hiếm hoi của ông chủ bút tuần báo Phong Hóa, Ngày Nay...rất nổi tiếng với văn chương.
Nguyễn Tường Tam (1906 - 1963) dưới bút hiệu Nhất Linh, là một nhà văn, nhà báo, họa sĩ và chính trị gia Việt Nam của thế kỷ 20. Năm 1925, ông đậu hạng nhất vào trường Mỹ thuật Đông Dương trong 270 thí sinh toàn Đông Dương. Điều đặc biệt bức tranh nổi tiếng của Nhất Linh (có mấy chữ "Nguyễn Tường Tam ấn" - chữ Nguyễn ở góc trên phải) đã từng triển lãm ở Pháp năm 1931. Tranh có hai dòng chữ Nôm bên phải nhưng trước nay chưa thấy ai đọc được.
 |
 |
Các phần bí mật bên hai góc trên bức tranh lần lượt đã được các nhà nghiên cứu giải mã |
NGÔ KIM KHÔI |
Nhà nghiên cứu Ngô Kim Khôi cho biết: "Bức tranh này có lẽ được vẽ khi Nguyễn Tường Tam còn học tại trường Mỹ thuật Đông Dương, nghĩa là khoảng 1925 - 1926. Trên tranh, bên góc dưới phía trái có hai triện và dòng chữ ký bằng tiếng Hán. Triện chữ nhật màu đen, “大南高等美術學堂” (Đại Nam Cao đẳng Mỹ thuật học đường), là triện của trường Mỹ thuật Đông Dương. Dưới triện đen là triện đỏ hình vuông, có 4 chữ, anh Phạm Hoàng Quân đọc được là “阮祥三印” (Nguyễn Tường Tam ấn).
Theo ông Khôi: “Nhà nghiên cứu Phạm Hoàng Quân lý giải, cạnh bên triện là hàng chữ “南民畫意” (Nam dân họa ý/Bức vẽ người dân Nam); thêm một hàng chữ rất nhỏ khó nhận rõ nét, có thể đoán là “第五之百本” (Đệ ngũ chi bách bản/ Bức thứ 5 trong 100 bức). Xin ghi chú thêm, do anh Phạm Hoàng Quân không có ảnh chụp chi tiết mà chỉ có ảnh chụp toàn thể bức tranh nên không đọc rõ. Thật ra phải là “第三之百本” (Đệ tam chi bách bản/ Bức thứ 3 trong 100 bức)…"
Được biết, trong danh sách các tác phẩm gửi đi triển lãm Thuộc Địa Paris năm 1931, bức tranh khắc gỗ này của họa sĩ - nhà văn Nhất Linh (Nguyễn Tường Tam) có tên "Les conseils de la bonzesse" (Những lời khuyên của ni cô). Lưu trữ "Victor Tardieu", viện Lịch sử Nghệ thuật Quốc gia Pháp / INHA, Paris, coll. Jacques Doucet, N° 125-8.
Bài giới thiệu trong catalogue Aguttes (tiếng Pháp) về bức tranh khắc gỗ của nhà văn Nhất Linh có đoạn viết: “Chúng tôi xin giới thiệu với quý vị một bức tranh khắc gỗ trên giấy dó, bên phải góc dưới có mộc “大南高等美術學堂”, (Đại Nam Cao đẳng Mỹ thuật học đường). Tại sao “Đại Nam”, mà không là “Đông Dương” (Cao đẳng Mỹ thuật học đường) ?. Phải chăng họa sĩ Nam Sơn, đồng sáng lập trường Mỹ thuật Đông Dương, đã nghiêng nặng tinh thần quốc gia, muốn chọn “Đại Nam” với nghĩa quốc hiệu, hàm ý xác định nguồn gốc của đất nước và con người ?".
 |
"Bức tranh này có lẽ được vẽ khi Nguyễn Tường Tam còn học tại trường Mỹ thuật Đông Dương, nghĩa là khoảng 1925-1926", nhà nghiên cứu Ngô Kim Khôi nhận định. |
T.L |
Cũng như lời giới thiệu: "Mộc này đã xuất hiện trên những bức khắc gỗ danh tiếng khác, như Cò Cá của Nguyễn Nam Sơn (khoảng 1927), hoặc Bến thuyền sông Hồng của Đỗ Đức Thuận (1898-1970, khoá 2, 1931).
Sử dụng kỹ thuật khắc gỗ cổ truyền, Nguyễn Tường Tam thể hiện một người phụ nữ trẻ Bắc Kỳ với áo tứ thân truyền thống, đội nón quai thao, và một phụ nữ đứng tuổi trong trang phục tôn giáo, đầu đội khăn, tay cầm trượng gỗ, dường như đang có những lời khuyên quý báu cho người phụ nữ trẻ chăm chú lắng nghe, trong bầu không khí yên bình bên ao làng. Bức tranh được in thành nhiều bản, có mộc của Trường Mỹ thuật Đông Dương. Một trong những bản in này có đóng dấu “阮祥三印” (Nguyễn Tường Tam ấn). Điều cần lưu ý, và có thể là điều thú vị nhất trên bức tranh này, đó là lời đề tặng viết tay và chữ ký của Victor Tardieu, hiệu trưởng trường Mỹ thuật Đông Dương".
 |
Điều vui nhất là hai câu Nôm bí hiểm ghi trên tranh đấu giá tại Pháp của nhà văn Nhất Linh sau khi nhà nghiên cứu Hoàng Dũng nêu ra trên mạng xã hội đã được anh Lâm Hán Thành và Lam Điền đã đọc ra. Đó là bốn câu lục bát:
"Việc chi mưa Sở gió Tần
Lấy chồng phải gánh giang sơn nhà chồng
Trăm năm cho vẹn chữ tòng
Lòng nào lòng nỡ phụ lòng ấy vay".
“Cũng cần nói thêm là kết quả hai câu chữ Nôm trên của nhà văn Nhất Linh cũng nhờ có anh Ngô Kim Khôi góp sức. Anh ấy đã gửi cho ảnh chụp hai hàng chữ Nôm trên với dung lượng lớn hơn, nên có thể phóng to ra, đọc dễ dàng hơn. Đây quả thật là một tin vui cho những ai yêu mến Nhất Linh và hội họa Việt Nam”, nhà nghiên cứu Hoàng Dũng khẳng định.
Bình luận (0)