Độc quyền 'khép kín' về sách giáo khoa

Đó là thông tin được bà Hoàng Thị Hoa, Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục, Thanh niên - Thiếu niên - Nhi đồng của Quốc hội thông tin tại phiên họp toàn thể lần thứ 7 của ủy ban này sáng qua 25.9.

Bà Hoàng Thị Hoa cho biết: Thực hiện chương trình công tác năm 2018, ủy ban đã thành lập đoàn khảo sát một số nội dung trong việc thực hiện chính sách, pháp luật về xuất bản in, phát hành sách giáo khoa (SGK) giáo dục phổ thông giai đoạn 2012 - 2017. Đoàn khảo sát đã làm việc với lãnh đạo Bộ Thông tin - Truyền thông, Bộ GD-ĐT, Bộ Công thương, tổ chức khảo sát thực tế ở Hà Nội, TP.HCM, Lâm Đồng; tổ chức tham vấn các chuyên gia...

tin liên quan

Giải pháp chống lãng phí và độc quyền sách giáo khoa

Quá trình khảo sát việc xuất bản SGK (không bao gồm các ấn phẩm liên quan như sách tham khảo) tập trung vào 2 vấn đề lớn: hệ thống văn bản pháp luật của nhà nước còn chồng chéo và việc quy định Bộ GD-ĐT chịu trách nhiệm chính trong biên soạn, in ấn và phát hành SGK liên quan đến cơ quan xuất bản của Bộ là Nhà xuất bản Giáo dục VN (NXB GDVN).

Từ dự thảo kết quả giám sát, bà Hoa chỉ ra rằng quy định về thẩm quyền của Bộ GD-ĐT trong biên soạn, xuất bản, in và phát hành SGK, giáo trình tại khoản 3 điều 99 luật Giáo dục hiện hành được cho là nguyên nhân chính dẫn tới độc quyền trong hoạt động xuất bản, in phát hành SGK những năm qua, gây bức xúc dư luận xã hội. Mặc dù luật Xuất bản 2012 đã có một số quy định về điều kiện xuất bản, in, phát hành xuất bản phẩm nhưng chưa đủ để khắc phục bất cập này.

Bên cạnh đó, theo bà Hoa, quy định về việc sử dụng chính thức, ổn định, thống nhất SGK trong giảng dạy, học tập ở các cơ sở giáo dục phổ thông (sử dụng một bộ SGK thống nhất trên cả nước) tại khoản 3 điều 29 luật Giáo dục hiện hành đến nay không còn phù hợp, mâu thuẫn với quy định “thực hiện xã hội hóa biên soạn SGK, có một số SGK cho mỗi môn học” của Nghị quyết 88 của Quốc hội về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

Bà Hoa dẫn dự thảo báo cáo: “Qua khảo sát cho thấy dư luận rất băn khoăn cho rằng việc Bộ GD-ĐT vừa tổ chức biên soạn, vừa tổ chức thẩm định, phê duyệt, chỉ đạo xuất bản, in và phát hành SGK đã tạo ra thế độc quyền khép kín trong tất cả các khâu của quy trình từ biên soạn đến phát hành, không thúc đẩy cạnh tranh nhằm nâng cao chất lượng SGK. Việc giao Bộ GD-ĐT tổ chức biên soạn, phê duyệt, xuất bản SGK không phù hợp với luật Xuất bản 2012 và xu hướng phổ biến trên thế giới hiện nay”.

tin liên quan

Độc quyền phát hành sách giáo khoa: Nhà xuất bản Giáo dục VN kêu lỗ!

Báo cáo tiếp thu, giải trình của Bộ GD-ĐT thì viện dẫn Nghị quyết 40 của Quốc hội về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, Chính phủ đã giao cho Bộ GD-ĐT xây dựng chương trình, tổ chức biên soạn SGK để thực hiện trên phạm vi cả nước từ năm học 2002 - 2003. Bộ đã ban hành các quyết định có liên quan, giao NXB GDVN tổ chức bản thảo, biên tập, thiết kế - minh họa, đăng ký xuất bản, in và phát hành SGK. Từ đó đến nay, việc in SGK do NXB GDVN tổ chức thực hiện thông qua hình thức đấu thầu rộng rãi để lựa chọn các nhà in có đủ năng lực để bảo đảm chất lượng, tiến độ, giá thành hợp lý. Việc phát hành SGK được thông qua các công ty sách - thiết bị trường học địa phương và một số đối tác phát hành.

Dự thảo báo cáo giám sát viện dẫn thông tin của Bộ GD-ĐT cho thấy số lượng SGK đã in, phát hành giai đoạn 2012 - 2017 rất lớn, chỉ tính riêng năm 2017 là 107.807.120 bản sách/tổng sản lượng 312.000.000 bản in xuất bản phẩm cả nước (chưa tính sách tham khảo, sách mô hình trường học mới (VNEN) và tài liệu tiếng Việt lớp 1 Công nghệ giáo dục), chiếm tỷ lệ khoảng 30%. Nếu tính cả sách tham khảo, sách VNEN và tài liệu tiếng Việt 1 Công nghệ giáo dục lên tới 75% tổng sản lượng xuất bản phẩm toàn quốc.

Hằng năm, NXB GDVN tổ chức in SGK theo 2 hình thức: in gia công và in đấu thầu rộng rãi toàn quốc. Tuy nhiên, việc in SGK chỉ được đấu thầu rộng rãi sau khi đã trừ sản lượng giao cho các đơn vị in nội bộ của NXB GDVN và những tên sách có số lượng in thấp. Do đó tính cạnh tranh chưa cao, dẫn đến hạn chế về chất lượng, khó giảm giá thành...

Việc phát hành SGK được thực hiện chủ yếu theo hệ thống nội bộ, khép kín của NXB GDVN. Đáng chú ý, dự thảo báo cáo mà bà Hoa đọc tại phiên họp chỉ ra rằng, mức chi chiết khấu phát hành SGK khoảng 250 tỉ đồng/năm (tương đương 25% doanh thu hằng năm 1.000 tỉ đồng) là khá cao, chưa phù hợp với cơ cấu giá thành, ảnh hưởng lớn đến việc chi trả của học sinh.

Mặc dù giá bán SGK hiện nay khá thấp so với mặt bằng chung của thị trường xuất bản phẩm và giữ nguyên từ năm 2011 nhưng trong nhiều năm qua, tình trạng phần lớn SGK chỉ sử dụng một lần, thay mới hằng năm, gây lãng phí ngân sách nhà nước, gây bức xúc trong xã hội...

Trong khi đó, báo cáo tiếp thu, giải trình của Bộ GD-ĐT lại cho rằng: “Việc NXB GDVN tổ chức đấu thầu để lựa chọn các công ty in, phát hành SGK thông qua các công ty cổ phần về thực chất là lựa chọn những công ty đủ mạnh, có khả năng in SGK với chất lượng tốt, giá thành hạ, phát hành SGK ở các địa phương để giảm chi phí vận chuyển”.

Sửa luật để tách biên soạn, xuất bản SGK khỏi Bộ GD-ĐT Ủy ban Văn hóa - Giáo dục -Thanh niên - Thiếu niên - Nhi đồng của Quốc hội đề nghị Quốc hội cần sửa đổi, bổ sung hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về xuất bản, in, phát hành xuất bản phẩm, đặc biệt là SGK. Trước mắt, sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan trong luật Giáo dục hiện hành về vấn đề này để phù hợp với luật Xuất bản 2012, Nghị quyết 88 của Quốc hội...; xem xét tách việc biên soạn, xuất bản SGK ra khỏi chức năng quản lý nhà nước về giáo dục...