'Quốc sách hàng đầu' mà cắt giảm biên chế giáo viên!

Lãnh đạo Bộ Nội vụ dù viện dẫn nhiều văn bản hiện hành nhưng không giải tỏa được bức xúc này. Còn Bộ trưởng Bộ GD-ĐT thì thẳng thắn phát biểu không đồng tình với cách tuyển giáo viên hiện nay.

Sáng qua (24.9), tại Hà Nội, Ủy ban Văn hóa - Giáo dục - Thanh niên - Thiếu niên - Nhi đồng của Quốc hội đã tổ chức phiên giải trình về thực hiện chính sách, pháp luật trong tuyển dụng, sử dụng đội ngũ giáo viên (GV) và tổ chức kỳ thi THPT quốc gia với sự tham dự trả lời trực tiếp của lãnh đạo Bộ GD-ĐT và Bộ Nội vụ. Nhiều đại biểu Quốc hội và lãnh đạo các địa phương đồng loạt lên tiếng chất vấn về việc trường lớp tăng, học sinh tăng mạnh theo từng năm trong khi GV thiếu nghiêm trọng nhưng lại phải cắt giảm biên chế 10% mỗi năm.

Cả nước thiếu gần 76.000 giáo viên Theo báo cáo của Bộ GD-ĐT về tình trạng thừa, thiếu GV (tính đến ngày 15.8.2018), số GV còn thiếu sau khi đã được giao thêm biên chế tuyển dụng là 75.989 người. Do tình trạng thiếu GV, một số nơi đã hợp đồng GV ngoài chỉ tiêu biên chế được giao không đúng với quy định hiện hành

Đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (Ninh Thuận) cho rằng: Theo báo cáo, các tỉnh đề xuất số biên chế đề nghị bổ sung là 40.447 GV. Thiếu số lượng GV lớn thế này sẽ dẫn đến việc phải hợp đồng để dạy. “Tôi giám sát thực tế vấn đề này thì thấy hợp đồng GV rất bất cập, chủ yếu theo tiết học, mỗi tiết chỉ được mấy chục nghìn. Tôi muốn hỏi hai bộ tại sao có chính sách hợp đồng GV như vậy?”, bà Hương đặt vấn đề.

Ông Nguyễn Duy Thăng, Thứ trưởng Bộ Nội vụ, cho rằng: Theo quy định của pháp luật, từ năm 2015 về trước, biên chế sự nghiệp giao cho UBND các tỉnh. UBND các tỉnh  trên cơ sở quy định định mức của các ngành, lĩnh vực thì UBND tỉnh trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định biên chế sự nghiệp. Cho nên, các đại biểu có hỏi tại sao có hợp đồng, tại sao có thừa thiếu tất  cả là đều trước 2015. Vấn đề giảm biên chế hiện nay là đều so với 2015. Việc các địa phương có biên chế nhưng vẫn làm hợp đồng là trách nhiệm của địa phương rất lớn. Bộ Nội vụ xây dựng thể chế theo luật Viên chức, đặc biệt là luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 có quy định trước khi tỉnh thẩm định biên chế phải có ý kiến thẩm định của Bộ Nội vụ. Do đó, từ 2016 đến nay, Bộ Nội vụ mới thẩm định vấn đề này. Còn trước đây là giao thẩm quyền của địa phương"

Bà Đàng Thị Mỹ Hương tiếp tục chất vấn: “Về việc tuyển dụng GV, công tác tuyển giao cho địa phương là đúng nhưng biên chế GV, định biên GV trên lớp đều thực hiện theo thông tư liên tịch của Bộ GD-ĐT và Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính. Tôi thấy có bất cập, Bộ Nội vụ đã đưa vào báo cáo theo kiến nghị của 29 tỉnh đề nghị bổ sung 40.447 GV mà bộ lại nói giao cho địa phương thì rất khó cho địa phương và bất cập để nâng cao chất lượng dạy - học của ngành”.

Ông Nguyễn Duy Thăng cho rằng: “Số đề nghị bổ sung 40.447 GV là tổng hợp đề nghị của các địa phương, không phải Bộ Nội vụ đề nghị. Còn đề nghị đó có hợp lý hay không thì phải thẩm định lại. Bây giờ để cho các địa phương, các bộ ngành đề nghị biên chế thì tôi dám chắc sẽ ào ạt. Nghị quyết 39 của Chính phủ năm 2015 về tinh giảm biên chế gắn với đổi mới cơ cấu. Đối với giáo dục y tế có tăng giường bệnh, tăng học sinh thì có thể tăng biên chế nhưng phải kiểm soát chặt chẽ. Nhưng đến kết luận số 17 của Bộ Chính trị năm 2017 thì không có ngoại lệ. Kể cả giáo dục có tăng học sinh, tăng trường lớp thì vẫn tinh giảm biên chế. Giảm biên chế ở đây là giảm số người hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Còn những đơn vị tự chủ thì ký hợp đồng thoải mái”, ông Thăng viện dẫn.

Tuy nhiên, bà Đàng Thị Mỹ Hương đã phải đứng lên tới lần thứ 3 để bày tỏ sự bức xúc về việc thiếu GV mà không được tuyển hiện nay và khẳng định việc các địa phương đề nghị bổ sung GV là không sai, đều có cơ sở pháp lý.

Ông Nguyễn Duy Thăng, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Ảnh: Sỹ Điền

Đề nghị giao quyền chủ động cho địa phương ĐBQH Văn Thị Bạch Tuyết (TP.HCM) kiến nghị giao cho các tỉnh thành hiện đang tự chủ được ngân sách thì HĐND tỉnh được quyết định biên chế viên chức của giáo dục trong điều kiện ngân sách có thể tự cân đối. Được xây trường, tuyển dụng GV theo đúng những quy định của ngành GD-ĐT, đảm bảo sĩ số học sinh, định mức GV... để có thể đáp ứng nhu cầu hiện nay mà không phải ngồi chờ xin giải quyết từng năm, từng trường hợp cụ thể. Ông Thăng cho biết “sẽ ghi nhận và báo cáo Bộ trưởng để xem xét đề nghị quốc hội mở rộng thêm Nghị quyết 54, thí điểm đặc thù của TPHCM cùng hơn chục tỉnh được tự chủ tài chính có thể toàn quyền quyết định mọi thứ không?”.

Trong khi đó, ông Phùng Xuân Nhạ, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT bày tỏ sự chia sẻ ý kiến của bà Hương về cách thức hợp đồng với GV hiện nay dẫn đến tình trạng hàng trăm GV bị chấm dứt hợp đồng bất ngờ, hay việc hợp đồng theo tiết dạy... “Việc này ảnh hưởng rất nghiêm trọng tới chất lượng GD-ĐT. Quan điểm của Bộ GD-ĐT là chúng tôi không đồng tình với cách tuyển như thế này”, ông Nhạ khẳng định.

Do vậy, ông Nhạ cho rằng phải có chế độ chính sách ổn định để GV yên tâm làm việc đúng chuyên môn nghiệp vụ chứ không phải theo mùa vụ hay tiết học. “Chúng tôi tiếp tục tham mưu cho chính phủ về GV, kiên định quan điểm phải đảm bảo chế độ đãi ngộ cho GV”, ông Nhạ nhấn mạnh.

Theo ông Nhạ, số lượng GV mầm non, tiểu học thiếu rất nhiều do 3 năm gần đây không tăng biên chế, Bộ Nội vụ không giao cho các địa phương, các địa phương phải căn chỉnh, co kéo mới sinh ra hợp đồng. “Tôi đề nghị phải giải quyết dứt điểm”, ông Nhạ dứt khoát.

Ông Nhạ cũng thẳng thắn cho rằng đặt vấn đề GV như một viên chức rất bất cập nên có những GV mới ra trường, chất lượng đáp ứng tốt yêu cầu nhưng lại hưởng mức lương khởi điểm của viên chức, từ đó không tạo động lực cho họ gắn bó và phấn đấu. “Chúng tôi rất muốn trong luật Giáo dục tới đây sẽ thể hiện được vị thế của nhà giáo, khác với viên chức thông thường thì từ đó mới tạo động lực cho đội ngũ này”.

Còn về tuyển dụng, sử dụng GV, ông Nhạ cũng cho rằng: Theo phân cấp của chính quyền địa phương thì ngành GD-ĐT chỉ tham mưu còn chủ trì vẫn là ngành nội vụ. "Gần đây chúng tôi có tham mưu cho Chính phủ và Chính phủ có ban hành Nghị định thay thế nghị định 115, nâng lên một bước, nghĩa là ngành GD-ĐT chủ động về mặt kế hoạch còn việc tuyển dụng, sử dụng, bố trí vẫn là ngành nội vụ. Tới đây chúng tôi cũng chỉ đạo ngành GD-ĐT ở địa phương là phải chủ động hơn nữa trong đề xuất tuyển dụng GV nhưng vẫn vướng ở chỗ sử dụng nhưng không không được trực tiếp chủ trì tuyển dụng. Đây là vấn đề chưa khắc phục được” – ông Nhạ nêu thực tế.

Ông Phan Thanh Bình, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục - Thanh niên - Thiếu niên - Nhi đồng của Quốc hội, đặt vấn đề: “Quan điểm của chúng ta giáo dục là quốc sách, không hiểu Bộ Nội vụ đánh giá “quốc sách” là như thế nào. Và nếu trong trường hợp các quy định đều nói rằng y tế, giáo dục đều cắt giảm 10% như các ngành khác thì không đáp ứng được thực tế. Quan điểm của Bộ Nội vụ về vấn đề này như thế nào? Hay đánh giá chung đều là viên chức nên “cắt” như nhau khi nhà nước gọi là quốc sách và dành 20% ngân sách cho giáo dục?”.

Ông Thăng cho rằng việc giảm 10% biên chế thì giao cho địa phương giảm trên tổng biên chế sự nghiệp chứ không phải giảm riêng ngành giáo dục.  Ông Thăng cũng viện dẫn nghị quyết hiện hành để khẳng định Bộ Nội vụ cũng chỉ thực thi quy định. Ông Thăng tiếp tục khẳng định việc giảm biên chế như thế nào địa phương phải có trách nhiệm. Trong đó, giáo dục y tế có thể chỉ giảm 5%, các ngành khác giảm hơn 10%, để làm sao tổng số là 10%. Còn trường hợp cá biệt phải tăng biên chế cho giáo dục, y tế hay các ngành khác thì nhiệm vụ của Bộ Nội vụ tổng hợp lại có ý kiến trình Chính phủ, thủ tướng quyết định.

ĐB Phan Thị Bạch Tuyết (TP. HCM): không đồng tình với trả lời của Thứ trưởng Thăng và cho rằng GV không thể giống những biên chế khác. Biên chế của ngành  giáo dục và y tế chiếm một tỷ lệ rất lớn, số ngành còn lại chỉ chiếm 5-10%. “Muốn đạt được tỷ lệ 10% giảm biên chế hàng năm thì chỉ giảm 2 ngành này là chủ yếu chứ làm sao mà cắt hết viên chức ở các ngành khác để bù qua cho ngành GD-ĐT như Thứ trưởng Bộ Nội vụ nói được. Cái ý đó là tôi thấy hoàn toàn không phù hợp”,  ĐB Tuyết bức xúc và cho rằng cả hai bộ chưa phối hợp chặt chẽ để giải quyết các vấn đề đặt ra với tình trạng thiếu GV hiện nay. Muốn đáp ứng được việc trẻ con đến độ tuổi phải có người dạy, vừa qua những trường ở Hà Nội quá đông học sinh, phải bố trí nghỉ tới nghỉ lui rất bức xúc trong nhân dân, TP. HCM cũng lên tới 50-60 HS/lớp.

ĐB Tuyết nêu thực tế: "Các tỉnh thành phố lớn đóng góp nhiều cho ngân sách nhà nước hiện nay đều trong tình trạng quá tải trường lớp nhưng đều phải ngưng tuyển GV theo chủ trương chung. Có nhu cầu thì phải chờ xin, chờ duyệt nhưng có khi chờ duyệt xong thì hết năm học rồi".

Giảm 10% biên chế thì mỗi năm cà Mau phải giảm một trường học Ông Trần Hồng Quân, Phó chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, cũng chia sẻ thực tế khi thực hiện cắt giảm biên chế: :Chúng tôi rất trăn trở khi thực hiện các quy định của nhà nước về biên chế. Thựcc tế đây là như sự “đánh đố”  cho địa phương vì HS tăng, trường lớp tăng, dân số gia tăng. Năm nào chúng tôi cũng trình biên chế của ngành giáo dục để thẩm định nhưng mỗi lần thẩm định thì xin tăng số lượng nhưng thẩm định xong thì phê duyệt theo hướng giảm xuống. Do vậy nếu giảm 10% biên chế sự nghiệp thì ở Cà Mau 1 năm phải giảm một trường học. Cả tỉnh chỉ có khoảng 2.000 biên chế của các ngành sự nghiệp khác trong khối nhà nước, nhu cầu có 18.000 biên chế của ngành giáo dục , 6.000 của ngành y tế. Nên không thể nói giảm các ngành khác được. Cũng không thể không hợp đồng GV vì có HS, có trường lớp không thể có GV do đó hợp đồng mà bị phê bình, kỷ luật chúng tôi cũng phải chịu"