Sản phẩm du lịch thành "tội đồ"?
Chia sẻ tại Hội thảo, TS Lương Hoài Nam, thành viên Hội đồng tư vấn du lịch Việt Nam cho biết từ cách đây khoảng 7 năm, khi trả lời câu hỏi của các nhà lãnh đạo, ông Nam khẳng định du lịch Việt Nam đủ điều kiện và phải trở thành ngành kinh tế mũi nhọn vì chúng ta có nhiều tiềm năng, vừa sức người.
Ông Nam lý giải: theo bảng xếp hạng của Tổ chức Du lịch thế giới, tài nguyên thiên nhiên của Việt Nam xếp thứ 34/140 thế giới, tài nguyên văn hóa đứng thứ 29, đây đều là những thứ hạng rất cao. Bên cạnh đó, về nguồn nhân lực, các doanh nghiệp Việt Nam có thể xây dựng những khách sạn, resort đẳng cấp, các doanh nghiệp lữ hành điều hành tour đều lớn mạnh tầm cỡ thế giới, doanh nghiệp điều hành khách sạn, resort làm rất tốt. "Mọi phân khúc trong lĩnh vực du lịch người Việt đều làm chủ được. Cùng với tiềm năng cực lớn về tài nguyên, không có lý gì du lịch không trở thành ngành kinh tế mũi nhọn" - ông Nam khẳng định.
Tuy nhiên, ông Nam chỉ ra rằng chúng ta có thiên nhiên đẹp, tài nguyên văn hóa dồi dào, con người giỏi, nhưng đi đến giờ vẫn mới chỉ bằng một nửa Thái Lan về cả du lịch quốc tế lẫn nội địa. Sự phát triển bắt đầu có nhiều điều vướng. Trong số các nút thắt lớn nhất trên con đường phát triển du lịch, quan điểm phát triển bền vững đang là vấn đề "nóng" và sẽ trở thành nút thắt rất lớn nếu không nhanh chóng được giải quyết. Thực tế, tất cả các bộ, ban ngành đều đồng thuận với chủ trương phải phát triển bền vững nhưng chưa có tiêu chí, không có cơ sở để đánh giá thế nào là phát triển bền vững. Vì thế, mọi cuộc tranh cãi đang nổ ra trong xã hội liên quan đến các dự án du lịch đều nằm giữa 2 thái cực bảo tồn tuyệt đối hay phát triển không quan tâm đến môi trường, gây ra các làn sóng phản đối tiêu cực.
Ông Lương Hoài Nam phát biểu tại Hội thảo Độc Lập |
Dẫn chứng câu chuyện của Bà Nà Hill (Đà Nẵng), ông Nam kể: "Cách đây hơn 20 năm, khi tôi làm Tổng biên tập của Tạp chí Heritage, 1 cộng tác viên quốc tế nguời Pháp đã gửi rất nhiều bài viết, tư liệu về Bà Nà và chúng tôi đã đăng một loạt bài phóng sự có tên: "Bà Nà - Một thiên đường bị lãng quên" để thấy: không chỉ để lại Nha Trang, Đà Lạt, người Pháp còn để lại cho người miền Trung một khu nghỉ dưỡng cực kỳ tuyệt vời là Bà Nà. Khi đó, rất nhiều du khách trong và ngoài nước đã thuê người địa phương dẫn đường, tạo nên làn sóng du lịch bụi lên Bà Nà. Sau đó, một loạt dự án phát triển du lịch Bà Nà của các tập đoàn lớn như SunGroup đã giúp Bà Nà, Đà Nẵng nổi lên trở thành điểm du lịch lớn và nổi tiếng thế giới. Bản thân là người có sự can dự để khai phá Bà Nà qua 1 phóng sự, tôi thấy rất mừng nhưng cũng cực "shock" khi thấy làn sóng tấn công cực gay gắt nhắm vào chính các công trình, sản phẩm du lịch đó. Các điểm đến tại Tam Đảo, Sơn Trà... hay các dự án du lịch tâm linh cũng đang trong tình trạng tương tự. Rõ ràng, những sản phẩm du lịch làm thay đổi bộ mặt địa phương, được thế giới vinh danh nhưng đang vấp phải sự chỉ trích về môi trường, gây hoang mang, chia rẽ trong dư luận và đẩy nhà đầu tư vào rủi ro".
Từ câu chuyện trên, TS Lương Hoài Nam nhấn mạnh, Chính phủ cần sớm ban hành các bộ tiêu chí về phát triển bền vững, chi tiết đến mức có thể dùng để áp vào các dự án đầu tư du lịch một cách dễ dàng. Qua đó đánh giá dự án có phù hợp hay không, ủng hộ được hay không. Đồng thời, cấn có cơ chế minh bạch một cách tối đa các dự án du lịch tác động đến thiên nhiên, tài nguyên, văn hóa để dân biết, dân bàn và dân kiểm tra. Từ đó, tăng sự đồng thuận, giảm sự xung đột. "Tranh cãi mà không có tiêu chí thì chỉ là cuộc chiến về cảm xúc, gây chia rẽ, không tạo ra được sự đồng thuận, cản trở phát triển du lịch Việt Nam" - ông Nam nói.
Đầu tư của doanh nghiệp làm thay đổi kinh tế địa phương
Liên quan đến vấn đề xung đột quan điểm mà TS Lương Hoài Nam vừa nêu, ông Nguyễn Huy Thắng - Viện Điều tra Quy hoạch rừng - tham gia việc soạn thảo luật và văn bản dưới luật của các bộ liên quan trong việc quy hoạch bảo tồn các khu rừng, thiên nhiên tại Việt Nam khẳng định : Bảo tồn thiên nhiên là cần thiết cho cả hiện tại và mai sau. Nhưng quan điểm về bảo tồn và phát triển bền vững đã có sự thay đổi mạnh trên quốc tế lẫn Việt Nam. Việt Nam hiện đã sử dụng cụm từ "bảo tồn để phát triển" thay vì "bảo tồn và phát triển" như trước đây. Điều này mang ý nghĩa là: Nếu vẻ đẹp giữ mãi nhưng không phát triển sẽ là lãng phí. Đơn cử, Vườn Quốc gia Giao Thủy (Nam Định) ngày xưa được bảo vệ hoàn toàn, ngay cả người dân cũng bị cấm vào. Trong khi các nguồn lợi thủy sản bỏ đó nhưng người dân xung quanh lại bị đói. Vì vậy sau đó chính quyền xin cơ chế đặc thù và cho phép người dân vào khai thác. Từ đó đời sống người dân được thay đổi và bản thân người dân cũng tích cực tham gia vào trồng rừng, bảo vệ rừng...
Ông Nguyễn Huy Thắng Độc Lập |
Ông kể tiếp, năm 1997, lần đầu tiên có bài viết trên báo Nhân Dân về vùng đất ngập nước Vân Long của Ninh Bình. Sau đó nơi đây trở thành khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước lớn nhất vùng đồng bằng châu thổ Bắc bộ. Nhiều dự án xin phát triển du lịch sinh thái được đề xuất và được chấp thuận đưa vào khai thác từ năm 1998. Từ đây, cả một vùng đất được đổi mới mãnh liệt và trở thành khu du lịch đầm Vân Long. Đặc biệt người dân địa phương, từ những người đi cấy 1 năm 1,5 vụ, khi tham gia vào du lịch, có thời điểm lên mấy trăm con thuyền đưa đón du khách giúp thu nhập tăng dần. Từ đó Vân Long và huyện Gia Viễn chính thức thoát danh sách địa phương nghèo của tỉnh Ninh Bình.
"Rõ ràng, sự tham gia đầu tư của doanh nghiệp làm thay đổi bộ mặt kinh tế của địa phương rõ rệt nhưng đang gặp nhiều rủi ro khi vấp phải tranh cãi về vấn đề hài hòa giữa bảo tồn và phát triển. Bộ Tài nguyên - Môi trường đã có những nghiên cứu về lượng giá môi trường, về rừng và tài nguyên... Ví dụ một doanh nghiệp A muốn đầu tư vào khu rừng, muốn làm resort thì phải chặt cây. Vậy thì quy đổi số lượng cây đó là bao nhiêu thì doanh nghiệp phải bù đắp lại là bao nhiêu? Nhưng không phải là trồng mới lại cây đó mà là cây gì, thuộc quy hoạch vùng trồng đó. Thứ hai là sự đánh đổi về môi trường? Phát triển phải có đánh đổi nhưng đánh đổi này dựa trên các căn cứ, luận chứng khoa học rõ ràng. Gần đây những khu vực phát triển du lịch tầm cỡ thường hay gắn với rừng. Vậy phải có sự nghiên cứu bài bản, nghiêm túc để có nhận xét công tâm hơn về các dự án này" - ông Thắng nói.
Bình luận (0)