Hai nhân vật ở tâm điểm xung đột phe phái Sudan là ai?

Từng một thời sát cánh bên nhau, giờ đây hai người đàn ông này lại đối đầu nhau trong một trận chiến có thể kéo Sudan đến bờ vực nội chiến.

Tướng Abdul Fattah al-Burhan là nguyên thủ quốc gia trên thực tế, còn Tướng Mohamed Hamdan Dagalo là cấp phó của ông.

Tướng al-Burhan là một quân nhân chuyên nghiệp và là chỉ huy quân đội, còn người còn lại - thường được biết đến với tên gọi Hemedti - từng là một thủ lĩnh phiến quân, hiện lãnh đạo nhóm bán quân sự chính của nước này.

Theo một cựu trợ lý, ông Hemedti ban đầu là một người buôn lạc đà ở vùng Darfur, rồi quyết tâm cầm vũ khí sau khi đoàn xe buôn của ông bị tấn công.

Ông là một trong những tay súng liên minh với chính phủ để dập tắt một cuộc nổi loạn bùng lên ở Darfur năm 2003. Lực lượng dân quân này gây nhiều khiếp sợ, sau đó được đặt biệt danh là Janjaweed, một chữ bắt nguồn từ tiếng Ả Rập có nghĩa là “quỷ trên lưng ngựa”.

REUTERS

Khoảng 300.000 người đã thiệt mạng trong chiến dịch Darfur và 2 triệu người mất nhà cửa.

Tòa án Hình sự Quốc tế đã cáo buộc cựu Tổng thống Omar al-Bashir chủ mưu tội ác diệt chủng, tội ác chống lại loài người và tội ác chiến tranh. Ông al-Bashir và chính phủ của ông phủ nhận, nói rằng họ chỉ tấn công quân nổi loạn.

Giữa cảnh đổ máu, ông Hemedti đã thu hút sự chú ý của ông Bashir.

Lực lượng dân quân của ông Hemedti đã biến thành Lực lượng Hỗ trợ Nhanh, một nhánh quân sự của chính phủ. Ông Bashir cho phép gia đình và các cộng sự của ông Hemedti tự do bán vàng của Sudan. Nhờ đó ông Hemedti tích lũy được một gia tài.

Nhưng ông Hemedti sau đó đã gạt bỏ ân nhân của mình khi ông Bashir bị lật đổ vào năm 2019. Ông giành được vị trí phó nguyên thủ quốc gia - về lý thuyết là dưới quyền ông Burhan, người có con đường sự nghiệp rất khác.

Ông Burhan là một quân nhân chuyên nghiệp với 41 năm trong quân ngũ, hầu hết là dưới thời cựu lãnh đạo Omar al-Bashir. Cũng như ông Hemedti, ông Burhan cũng thăng tiến dưới thời nhà lãnh đạo chuyên quyền, nhưng khi ông Bashir hết thời thì thẳng tay loại bỏ.

REUTERS

Kể từ đó, trong vai trò lãnh đạo hội đồng quân sự, ông Burhan hứa sẽ tổ chức bầu cử và chuyển giao quyền lực cho một chính phủ dân sự. Tuy nhiên, các đối thủ của ông cáo buộc ông chuyển quyền kiểm soát cho quân đội. Các cuộc biểu tình đã vấp phải sự đáp trả quyết liệt từ lực lượng an ninh của ông Burhan.

Trong vai trò thống lĩnh quân đội, ông Burhan kiểm soát vũ khí hạng nặng và lực lượng vũ trang. Nhưng binh sĩ của ông đang chống lại lực lượng nổi dậy thiện chiến của Hemedti, mà theo giới phân tích là có thể lên tới 100.000 tay súng dân quân hoặc nhiều hơn.

Họ đã chứng tỏ mình là đối thủ khó chơi. Khi các căn cứ bị tấn công, họ lẩn trốn vào các khu dân cư, nơi xe tăng và các chiến thuật quân sự thông thường mất đi lợi thế.

Cả hai người đàn ông hiện đang đọ sức, chủ yếu ở thủ đô, cố gắng giáng đòn sát thương trong cuộc tranh giành quyền lực.

Nhưng tất cả có thể gây ra xung đột kéo dài và bất ổn hơn. Sau nhiều thập kỷ dưới chế độ chuyên chế, quân sự cai trị và cô lập quốc tế - triển vọng hòa bình và phục hồi kinh tế của Sudan có nguy cơ tan thành mây khói.