Hành trình cao su Việt ở Campuchia: Ở lại vì lý tưởng

"Chúng tôi nhận chỉ đạo đến Campuchia triển khai dự án trồng cao su vào ngày lễ tình nhân 14.2.2011 trên một chiếc xe 16 chỗ. Từ đó đến nay, mấy anh em ở lại chiến đấu, hy sinh nhiều, vất vả cũng quá nhiều để có được ngày hôm nay", ông Trịnh Văn Hoàng, Giám đốc Công ty CP cao su Dầu Tiếng - Kratie kiêm Công ty CP cao su Dầu Tiếng Campuchia kể với chúng tôi trên xe về nông trường.

Chiều 27.9, nông trường của 2 công ty mưa trắng trời. Vì chưa thể đi tham quan dự án, đoàn chúng tôi ngồi trò chuyện cùng toàn thể cán bộ công ty cao su, nhờ vậy mà được nghe những câu chuyện thú vị về hành trình phát triển cao su tại đây.

HẠNH VIÊN

"Chúng tôi ăn cơm sống giữa rừng…"

Năm 2011, khi mới bắt đầu qua Campuchia triển khai dự án gần 4.300 ha cao su, vấn đề đi lại nơi vùng dự án rất khó khăn. Ông Hoàng kể lại, vì không có đường sá, cán bộ nhân viên phải mất nửa ngày trời mon men theo đường mòn lối mở của người dân vẫn hay đi kéo củi. Ngày thường, cán bộ cao su ở trung tâm, còn đi rừng thì mang theo hành lý tư trang, lều trại vào rừng nghỉ ngơi tại chỗ. Thiếu đồ ăn, nước uống thì phải đi ra chợ cách dự án hơn 100 km. Chúng tôi đùa, vất vả thế thì có ai bỏ cuộc về lại Việt Nam không... Ông Hoàng nói: "Vì lúc đi có mục đích, có lý tưởng nên anh em động viên nhau ở lại'.

Sau nhiều nỗ lực, 2 công ty Dầu Tiếng - Kratie và Dầu Tiếng Campuchia đạt được mục tiêu kinh tế. Những lô cao su trồng từ năm 2011 bắt đầu được cho thu hoạch vào năm 2018 và đạt sản lượng cao.

Trò chuyện với chúng tôi, hầu hết là cán bộ qua từ những ngày đầu triển khai dự án. Chúng tôi được nghe kể về những lần cũng mưa trắng trời, xe máy không chạy vào vùng dự án được, cán bộ và công nhân cao su phải đi bằng xe ủi, leo lên xe bánh xích. "Chúng tôi ăn cơm sống giữa rừng, vất vả mà vui, cố gắng "sống" được nguyên bộ máy. Mình chấp nhận công việc của mình"… như được sống lại một thời trai trẻ, ánh mắt ai cũng chứa chan xúc động, bồi hồi khi nhớ lại.

Ông Trần Văn Ảnh, Phó giám đốc công ty kể lại, năm 2011 đoàn cán bộ sang Campuchia được xác định tư tưởng rõ ràng, bám trụ có thành quả mới trở về: "Hồi đó qua cực lắm, không phải như bây giờ. Vậy nhưng mới có 30, 40 tuổi nên anh em hăng hái lắm, chuyện cực khổ khó khăn gì cũng làm. Lúc đó anh Hoàng giám đốc còn chưa có gia đình".

HẠNH VIÊN

Dù hiện nay vẫn chưa có hệ thống điện lưới, nhưng tập thể cán bộ, nhân viên cao su 2 công ty vẫn luôn kiên cường bám trụ. Cán bộ cao su tìm niềm vui bằng các hoạt động sinh hoạt thể thao, tham gia đám cưới công nhân, dự các lễ hội của làng. Tập thể cán bộ, nhân viên (có cả cán bộ người Campuchia) như một gia đình, yêu thương và đoàn kết, đặt lợi ích công nhân lao động lên trên hết.

Hiện nay, 2 công ty chưa có nhà máy sản xuất. Sau khi thu hoạch mủ, 2 công ty chở mủ về Công ty CP cao su Đồng Phú cách khoảng 180 km để sản xuất. Năm 2022, Công ty CP cao su Dầu Tiếng - Kratie đạt sản lượng khai thác gần 2.500 tấn, Công ty CP cao su Dầu Tiếng Campuchia đạt sản lượng khai thác hơn 2.000 tấn.

Ưu tiên xây nhà ở cho công nhân

Từ năm 2021 - 2022, 2 công ty bắt đầu làm ăn có lãi. Dẫu vậy, cán bộ, công nhân cao su vẫn dồn hết kinh tế và tâm huyết cho phát triển sản xuất, an sinh xã hội. Phải đến năm 2021, những lán trại tạm của cán bộ cao su mới được thay thế bằng văn phòng mới khang trang hơn.

"Có lãi được là mừng rồi, mười mấy năm nay chúng tôi tự động viên nhau cứ cố gắng được thì cố gắng. Đủ khả năng kinh tế mới đầu tư dần, không thể đầu tư dàn trải nhiều quá. Chúng tôi đảm bảo an sinh xã hội cho công nhân đều là người Campuchia, phải xây được trường học, xây nhà ở cho công nhân trước rồi xây nhà ở cho cán bộ sau", ông Hoàng bộc bạch.

Công ty CP cao su Dầu Tiếng - Kratie và Dầu Tiếng Campuchia có chung bộ máy điều hành, quản lý. Do đặc thù nằm rất xa trung tâm, công ty muốn hài hòa lợi ích kinh tế - xã hội nên nơi đây vẫn chưa kéo điện. Do vậy, cán bộ, công nhân hiện đang sử dụng điện bằng năng lượng mặt trời. Phòng của cán bộ nam chỉ có những thiết bị điện cơ bản như quạt, đèn chiếu sáng. Phòng cán bộ nữ được ưu tiên hơn khi được trang bị thêm máy sấy tóc, máy ủi đồ.

Hai công ty cao su hiện có hơn 700 công nhân. Thời gian đầu, việc thu tuyển lao động khó khăn nên cán bộ cao su ngày ngày tìm đến những bản làng có đông dân để kêu gọi, tuyên truyền. Sau này, công ty vận động bằng cách nhờ công nhân đã làm trong công ty về kêu gọi, giới thiệu công việc cho gia đình, bà con hàng xóm… Công ty có chủ trương tuyển công nhân người Campuchia từ khi bắt đầu trồng cây, để công nhân vừa học nghề vừa làm việc có lương. Tuy nhiên, đặc thù công nhân địa phương ít gắn bó lâu dài.

Cuộc sống ổn định

Trời tạnh mưa thì cũng đã nhá nhem tối. Đây là thời gian công nhân cao su sinh hoạt, ăn uống nên chúng tôi đến tiệm tạp hóa của anh Tirso trò chuyện. Anh Tirso năm nay hơn 40 tuổi, đã làm ở công ty cao su ngót nghét 10 năm.

Trước đây, anh Tirso là thợ sửa xe tải. Vì đặc thù công việc sửa xe thu nhập thấp, bữa được bữa không nên anh được giới thiệu làm công nhân công ty cao su. Những năm 2012, 2013 dự án cao su bắt đầu hình thành, anh Tirso là đầu công kêu gọi thợ đến làm việc.

Năm 2013, công ty hỗ trợ anh Tirso cất nhà, mở tiệm tạp hóa trong nông trường để bán cho công nhân cao su. Mỗi ngày, vợ anh ở nhà bán hàng, anh là nhân viên nông nghiệp của nông trường 2, Công ty CP cao su Dầu Tiếng Kratie.

HẠNH VIÊN

Khoảng 5, 6 giờ chiều là thời gian quán tạp hóa nhà anh Tirso bán đắt hàng nhất. Đây là thời điểm nấu cơm chiều nên công nhân ra mua rau, củ, quả, trứng… tấp nập. Vợ chồng anh cũng thường xuyên bán thiếu cho công nhân, ghi sổ nợ, đến cuối tháng công nhân lãnh lương thì trả. Từ khi làm công nhân cao su, thì thu nhập và đời sống của hai vợ chồng anh ổn định để lo cho gia đình, con cái.

"Lương của tôi ở công ty khoảng 300 USD mà tháng nào cũng có đều đều. Anh em Việt Nam thân thiện, hòa đồng, cái gì không biết thì hỏi cán bộ Việt Nam chỉ dẫn tận tình. Người ta sống trên nước mình mà không cậy quyền cậy thế, luôn lắng nghe chúng tôi nói", anh Tirso nói với chúng tôi. (còn tiếp)