Hòa Bình yêu cầu giao lại hồ Đầm Bài

Mới đây, UBND tỉnh Hòa Bình đã có văn bản trình Thủ tướng Chính phủ về việc giải quyết vướng mắc khi thực hiện các thủ tục thu hút đầu tư dự án liên quan tới hồ Đầm Bài, dự án Nhà máy nước sạch sông Đà tại H.Kỳ Sơn (nay là TP.Hòa Bình sau khi sáp nhập địa giới hành chính).

Theo UBND tỉnh Hòa Bình, dự án hệ thống cấp nước chuỗi đô thị Sơn Tây - Hòa Lạc - Xuân Mai - Miếu Môn - Hà Nội - Hà Đông do Viwasupco là chủ đầu tư. Dự án khai thác nước mặt sông Đà, cấp nước sạch cho Hà Nội trong nhiều năm qua. Tại địa bàn tỉnh Hòa Bình, các hạng mục công trình đầu mối của Nhà máy nước sông Đà gồm hệ thống họng thu, kênh, mương dẫn nước thô, hồ chứa Đầm Bài, kênh dẫn nước từ hồ Đầm Bài đến trạm bơm xử lý, các trạm bơm, các bể xử lý, bể chứa nước sạch được xây dựng tại xã Phú Minh, Hợp Thành; một phần đường ống nước sạch từ công trình đầu mối đi tiếp qua xã Yên Quang (H.Kỳ Sơn, nay là TP.Hòa Bình). Sau sự cố đổ trộm dầu thải, gây mất an ninh nguồn nước sạch sông Đà, ảnh hưởng hàng vạn hộ dân ở Hà Nội vào tháng 10.2019, UBND tỉnh Hòa Bình đã báo cáo Thủ tướng về nguy cơ mất an ninh nguồn nước này nếu không lắp đặt hệ thống ống kín.

Tuy nhiên, hơn 1 năm qua, hệ thống ống kín dẫn nước vào Nhà máy nước sông Đà phục vụ sản xuất nước sạch vẫn chưa được thực hiện. Theo UBND tỉnh Hòa Bình, hiện Nhà máy nước sông Đà đang dùng tuyến kênh hở được nâng cấp từ mương dẫn nước hiện trạng dẫn nước thô từ sông Đà về hồ Đầm Bài. Kênh có chiều rộng đáy khoảng 6 m, chiều dài 3,52 km, hai bên chủ yếu là đất canh tác của người dân, chưa có giải pháp giải phóng mặt bằng để bảo vệ hành lang an toàn theo quy định (khoảng cách tối thiểu hai bên là 200 m). Nước thô theo kênh được bơm lên hồ Đầm Bài. Trong khi đó, hồ Đầm Bài với diện tích mặt nước 69 ha, diện tích lưu vực khoảng 16 km2, có nhiều khe suối, khe tụ dẫn về hồ; có nhiều dân cư sinh sống trong lưu vực có nguy cơ gây ô nhiễm rất cao, không có hành lang bảo vệ. Sau đó, nước từ hồ Đầm Bài tiếp tục có một đoạn mương hở khoảng 450 m chiều dài dẫn đến trạm bơm lên khu xử lý, hai bên đoạn mương hở dẫn từ hồ Đầm Bài về là lưu vực có nguy cơ gây ô nhiễm rất cao, không có hành lang bảo vệ.

Bên cạnh đó, UBND tỉnh Hòa Bình khẳng định, hiện tại toàn bộ lượng nước thải của Nhà máy nước sông Đà được xả trực tiếp vào hồ Đầm Bài, cũng là yếu tố tăng thêm ô nhiễm cho nguồn nước sạch sông Đà. Do vậy, tỉnh Hòa Bình kiến nghị Thủ tướng, để đảm bảo an ninh nguồn nước của Nhà máy nước sông Đà, ngăn ngừa nguy cơ ô nhiễm 2 bên lưu vực kênh dẫn, lưu vực hồ Đầm Bài, hai bên lưu vực từ hồ Đầm Bài về trạm bơm nước thô lên khu xử lý, yêu cầu Viwasupco phải đầu tư tuyến ống kín dẫn nước thô vào trạm bơm nước thô từ sông Đà lên bể sơ lắng đặt trong khu xử lý (có hành lang bảo vệ) và dẫn vào trạm xử lý, không sử dụng hồ Đầm Bài làm hồ chứa nước trung chuyển, sơ lắng, dự trữ nước thô và là nơi tiếp nhận nước thải sau xử lý của nhà máy.

Trước đó, từ năm 2019, UBND tỉnh Hòa Bình đã có nhiều văn bản xin ý kiến của Bộ Xây dựng và các cơ quan liên quan về việc yêu cầu Nhà máy nước sạch sông Đà bàn giao lại hồ Đầm Bài cho địa phương do liên quan đến công năng hồ Đầm Bài là hồ thủy lợi, ảnh hưởng tới việc thu hút đầu tư các dự án xung quanh hồ.

Đến ngày 24.8.2020, Viwasupco có văn bản gửi Thường trực Tỉnh ủy, UBND tỉnh Hòa Bình về phương án lấy nước mặt sông Đà phục vụ sản xuất. Cụ thể, công ty đề xuất hoàn thiện việc thi công tuyến ống kín dẫn nước thô nước mặt sông Đà dài 2,57 km đi qua hồ Đầm Bài mà không sử dụng nước hồ trong năm 2021; giữ lại toàn bộ hệ thống kênh dẫn, xây tường bao kết hợp lắp camera an ninh...

Ông Bùi Quang Điệp, Chủ tịch UBND TP.Hòa Bình, cho biết nếu tiếp tục cho Nhà máy nước sạch sông Đà dùng hồ Đầm Bài làm hồ lắng, hồ chứa nước thì sẽ không đủ lực lượng để canh giữ, các sự cố có thể xảy ra do diện tích hồ rộng, lưu vực lớn. Ông Điệp dẫn ví dụ về sự cố dầu thải bị đổ ở đầu nguồn, theo nước mưa dẫn ra kênh mương, hòa vào nước hồ Đầm Bài gây ô nhiễm nước sạch sông Đà.

Cũng theo Chủ tịch UBND TP.Hòa Bình, Đầm Bài là hồ thủy lợi, vẫn có công năng tưới tiêu phục vụ sản xuất nông nghiệp cho các xã xung quanh nên không được chiếm dụng làm hồ chứa, hồ lắng cho sản xuất nước sạch. Nếu vẫn tiếp tục dùng với mục đích chứa, lắng, hồ Đầm Bài phải có vùng đệm để đảm bảo an ninh nguồn nước.

“Việc này gây khó khăn cho tỉnh trong thu hút đầu tư vì khi tỉnh có văn bản xin ý kiến Bộ Xây dựng để hoàn thiện thủ tục pháp lý cho các dự án đầu tư trong khu vực, thì phía Bộ yêu cầu phải rà soát khu vực bảo vệ nguồn nước Đầm Bài của Nhà máy nước sạch sông Đà. Chưa kể, tại phạm vi hồ, cấm mọi hoạt động xây dựng, đầu tư dự án, không thỏa thuận quy hoạch phân khu khu vực”, ông Điệp chia sẻ.