Hội đồng thẩm định giải thích về việc 'loại' sách giáo khoa của GS Hồ Ngọc Đại

Thông tin sách công nghệ tiếng Việt 1 và toán của GS Hồ Ngọc đại nhận được đánh giá là "không đạt" của hội đồng  quốc gia thẩm định sách giáo khoa, ngay từ vòng 1, đang nhận được sự quan tâm đặc biệt của nhiều người.

PGS Trần Kiều, thành viên của Hội đồng thẩm định sách giáo khoa lớp 1, khẳng định về mặt nguyên tắc, khi chúng ta đã xây dựng và ban hành được chương trình mới thì phải xây dựng được một bộ sách giáo khoa phù hợp cho chương trình mới. Hội đồng thẩm định sách giáo khoa phải bám sát vào 4 điều, 13 tiêu chí và 40 chỉ báo trong Thông tư 33 của Bộ GD-ĐT về tiêu chuẩn sách giáo khoa theo chương trình giáo dục phổ thông mới.

"Tôi từng tham gia vài ba lần thẩm định sách từ trước tới nay, nhưng chưa lần nào hội đồng thẩm định làm việc chặt chẽ, tỉ mỉ và có tiêu chí rõ ràng như lần này", ông Trần Kiều nhận định.

“Sau thẩm định vòng 1, một số bộ hoặc cuốn sách giáo khoa không đạt vì vi phạm nguyên tắc “đủ và đúng”, có những cuốn đủ cũng không đủ, đúng cũng chả đúng. Tuyệt nhiên, Hội đồng không thiên kiến, định kiến với tác giả nào, cứ đúng theo tiêu chí mà đánh giá, nên đạt hay không đạt đều căn cứ vào đó”, PGS Trần Kiều nói.

Theo PGS Trần Kiều, tinh thần của chương trình giáo dục phổ thông mới và khi thực hiện một chương trình và nhiều bộ/cuốn sách giáo khoa, thì sách giáo khoa phải tạo cơ hội cho thầy cô đổi mới phương pháp, chứ không phải chỉ loay hoay về mặt chữ nghĩa. Đặc biệt, với sách lớp 1, học sinh đi học mà chưa hề biết chữ nên sách giáo khoa viết gì, dạy gì cho phù hợp là điều chúng tôi phải đặc biệt cân nhắc.

Nói về sách của GS Hồ Ngọc Đại, PGS Trần Kiều khẳng định cuốn sách có những nội dung rất hay, nhưng không phải tất cả đều thế, và đặc biệt là không bám theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Hầu như lấy nguyên sách hiện hành để gửi thẩm định.

“Tôi mong GS Hồ Ngọc Đại sẽ bám theo chương trình giáo dục phổ thông mới để sửa, viết lại. Bộ chắc chắn sẽ mong đợi điều đó. Còn với sách gửi thẩm định như vừa qua, thì tôi cho rằng Bộ GD-ĐT không thể thay chương trình để đi theo bộ sách của GS Đại được”, PGS Trần Kiều chia sẻ.

Trả lời câu hỏi về tính thực tiễn và quá trình thực nghiệm, “sức sống” của sách tiếng Việt - công nghệ giáo dục hàng chục năm trời ở các nhà trường, có được coi là một yếu tố để cân nhắc trong quá trình thẩm định hay không, GS Trần Đình Sử, một thành viên khác của Hội đồng thẩm định, nhấn mạnh: Điều kiện tiên quyết để đánh giá sách giáo khoa là cuốn sách ấy phải được soạn theo nội dung, mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông mới.

“Mọi bộ sách giáo khoa đang được thẩm định đều có quyền bình đẳng như nhau”, GS Sử nhấn mạnh.

Lấy ví dụ cụ thể từ sách tiếng Việt 1 - Công nghệ của GS Hồ Ngọc Đại, GS Sử nêu: "Chương trình mới với môn tiếng Việt lớp 1 yêu cầu dạy học sinh 4 kỹ năng nghe nói đọc viết, phân biệt được các trường hợp chính tả, biết viết những câu đơn giản, biết kể chuyện,… nhưng sách của GS Đại chủ yếu là dạy âm, chữ, dạy quy tắc chính tả. Sách có những ưu điểm nhưng những mặt khác mà chương trình yêu cầu thì không có. Bên cạnh đó, lại có những yêu cầu quá cao, hàn lâm hoặc không cần thiết đặt ra với học sinh lớp 1. Và như vậy là vượt quá yêu cầu của chương trình".

Theo GS Sử, thành viên của hội đồng thẩm định có những giáo viên đang trực tiếp dạy lớp 1, có người là hiệu trưởng, trưởng phòng giáo dục tiểu học ở những nơi đang sử dụng sách tiếng Việt 1 - Công nghệ, nhưng họ đều chỉ ra những bất hợp lý khi dạy theo sách này.

“Do vậy, không phải ngẫu nhiên mà cả 15/15 thành viên Hội đồng thẩm định đều đánh giá là chưa đạt với cuốn sách ấy”, GS Sử khẳng định.

TS Thái Văn Tài, Quyền vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học, Bộ GD-ĐT, cho biết đến thời điểm này, hội đồng thẩm định đang tiến hành thẩm định vòng 2 đối với sách giáo khoa lớp 1 và dự kiến công bố kết quả thẩm định sau 2 vòng vào tháng 10 tới. Có 5 bộ sách giáo khoa tham gia thẩm định ở vòng 1.

Sau vòng 1, ngoài sách tiếng Việt và toán của GS Hồ Ngọc Đại được hội đồng thẩm định đánh giá là chưa đạt, còn có những những cuốn ở các môn khác. Tuy nhiên, Bộ cũng chưa nhận được được bất cứ phản ứng nào với kết quả thẩm định vòng 1.

Ông Tài khẳng định nhiệm vụ của các hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa không phải là tuyển lựa và xếp hạng cao thấp các sách giáo khoa được gửi đến thẩm định, mà đánh giá các sách giáo khoa này theo các tiêu chí quy định để có kết luận cuối cùng là: “đạt”, “đạt cần sửa chữa”, hay “không đạt”.

Theo quy trình, sau khi tiếp nhận bản thảo sách giáo khoa do các tác giả và các nhà xuất bản gửi thẩm định, Hội đồng thẩm định sẽ đọc một cách độc lập trong vòng 15 ngày. Kết thúc thời gian này, trong buổi làm việc tập trung đầu tiên, thống nhất lịch làm việc, nghe các tác giả sách giáo khoa trình bày về nội dung và quan điểm xây dựng sách. Sau đó, Hội đồng sẽ có thời gian làm việc độc lập, phân tích và kết luận về bản thảo sách giáo khoa. Tại buổi công bố kết quả này, Hội đồng và tác giả sách giáo khoa lại tiếp tục có buổi lắng nghe và đối thoại.

Ông Thái Văn Tài cho hay: "Yêu cầu hàng đầu là hội đồng thẩm định làm việc với tinh thần khoa học, công tâm, đồng thời cũng cởi mở với cái mới và sự đa dạng của các ý tưởng. Có như vậy thì các sách giáo khoa được thẩm định và phê duyệt mới đáp ứng được kỳ vọng đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục phổ thông trong bối cảnh triển khai chương trình mới với nhiều thay đổi.

Cũng theo ông Tài, thành viên của hội đồng thẩm định gồm những nhà khoa học, nhà chuyên môn và nhà giáo có uy tín, phù hợp với những yêu cầu đó đối với các hội đồng thẩm định.

Sách Tiếng Việt 1 - Công nghệ giáo dục và sách toán lớp 1 đã được triển khai ở nhiều nhà trường từ hơn 40 năm nay. Sách này xuất phát từ đề tài khoa học cấp nhà nước được nghiệm thu do GS Hồ Ngọc Đại chủ trì, sau đó được dạy thử nghiệm thành công ở nhiều địa phương, với trên 900.000 học sinh được học. Sách cũng được thẩm định nhiều lần bởi Hội đồng thẩm định cấp quốc gia.